Η οικονομία των ΗΠΑ εξαρτάται όλο και περισσότερο από τους πλουσιότερους πολίτες, καθώς ο πληθωρισμός και η ακρίβεια έχουν εξουθενώσει οικονομικά τη μεγάλη πλειονότητα των Αμερικανών, που αναγκάζονται να περιορίζουν τις αγορές τους. Στο μεταξύ, όμως, οι πλουσιότεροι Αμερικανοί δαπανούν στα πάντα, από δείπνα σε ακριβά ρεστοράν μέχρι σε τσάντες πολυτελείας και πλέον στηρίζουν καθοριστικά την αμερικανική οικονομία, που αποτελείται κατά 68,8% από τις καταναλωτικές δαπάνες.
Σύμφωνα με ανάλυση των σχετικών στοιχείων από τη Moody’s Analytics και βάσει στοιχείων της Federal Reserve, το ποσοστό των καταναλωτικών δαπανών που προέρχεται από το πλουσιότερο 10% των Αμερικανών πολιτών, όσων δηλαδή έχουν εισοδήματα περίπου 250.000 δολ. ετησίως, έχει φτάσει το 49,7%. Ανάλογα υψηλό ποσοστό έχει να καταγραφεί στις ΗΠΑ από το 1989, ενώ πριν από τρεις δεκαετίες το αντίστοιχο ποσοστό δεν υπερέβαινε το 36%. Η κατηγορία των υψηλών εισοδημάτων έχει συγκεντρώσει πρόσθετο πλούτο τα τελευταία χρόνια, χάρη στα μεγάλα κέρδη από την άνοδο των μετοχών ή της αξίας των ακινήτων τους και άλλων περιουσιακών τους στοιχείων.
Η αμερικανική οικονομία δεν ήταν ποτέ περισσότερο εξαρτημένη από τα υψηλά εισοδήματα, λένε αναλυτές.
Επιπλέον, στους 12 μήνες ανάμεσα στον Σεπτέμβριο του 2023 και τον Σεπτέμβριο του 2024 οι πλουσιότεροι Αμερικανοί αύξησαν τις δαπάνες τους κατά 12%, ενώ στο ίδιο χρονικό διάστημα τα νοικοκυριά της εργατικής τάξης και των μεσαίων στρωμάτων τις μείωσαν. Οπως επισημαίνει ο Μαρκ Ζάντι, επικεφαλής της ομάδας οικονομολόγων της Moody’s Analytics, μιλώντας για το θέμα στη Wall Street Journal, «η οικονομική κατάσταση των πλουσιότερων πολιτών των ΗΠΑ δεν ήταν ποτέ καλύτερη, οι δαπάνες τους δεν ήταν ποτέ περισσότερες και η οικονομία των ΗΠΑ δεν ήταν ποτέ περισσότερο εξαρτημένη από αυτούς». Οπως προκύπτει από τη σχετική ανάλυση, στο σύνολό τους τα αμερικανικά νοικοκυριά με υψηλά εισοδήματα έχουν αυξήσει τις καταναλωτικές τους δαπάνες σε ποσοστό που σαφώς υπερβαίνει τον πληθωρισμό, ενώ δεν ισχύει το ίδιο για καμία άλλη εισοδηματική κατηγορία. Το φτωχότερο 80% των Αμερικανών έχει δαπανήσει 25% περισσότερα από όσα δαπανούσε πριν από τέσσερα χρόνια, σε ποσοστό δηλαδή που μόλις και υπερβαίνει τον πληθωρισμό, καθώς αθροιστικά σ’ αυτή την τετραετία οι αυξήσεις των τιμών έχουν φτάσει το 21%. Σε αυτά τα τέσσερα χρόνια, όμως, οι δαπάνες των πλουσίων νοικοκυριών έχουν αυξηθεί συνολικά κατά τουλάχιστον 58%.
Η εικόνα προδίδει, όμως, ότι σήμερα η ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας εξαρτάται σε ασυνήθη βαθμό από το κατά πόσον θα εξακολουθήσουν να καταναλώνουν οι πλούσιοι πολίτες της υπερδύναμης. Αν, για παράδειγμα, μεσολαβήσει ένα επεισόδιο μαζικών πωλήσεων μετοχών ή μια σημαντική πτώση αξιών των κατοικιών, κλονιστεί η εμπιστοσύνη των πλουσιότερων 10% Αμερικανών και περιορίσουν τις δαπάνες τους, θα στερήσουν την αμερικανική οικονομία από την καθοριστική ώθηση που της προσφέρουν και ο αντίκτυπος θα είναι σημαντικός. Στο μεταξύ, η εμπιστοσύνη των καταναλωτών βρίσκεται ήδη σε φθίνουσα πορεία, συμπεριλαμβανομένου του πλουσιότερου 30% των νοικοκυριών και ο λόγος είναι βέβαια οι δασμοί που επιβάλλει η κυβέρνηση Τραμπ στις εισαγωγές. Η αγοραστική δύναμη των πλουσιοτέρων Αμερικανών, που σύμφωνα με τον Ζάντι είναι μεγαλύτερης ηλικίας και υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου, απορρέει από την άνοδο που σημειώνουν εδώ και αρκετά χρόνια τόσο οι τιμές των ακινήτων όσο και οι μετοχές στο χρηματιστήριο. Η άνοδος των τιμών των μετοχών, όμως, όσο κι αν ερμηνεύεται συνήθως ως θετική ένδειξη για την κατάσταση της οικονομίας, διευρύνει το χάσμα της ανισότητας ανάμεσα στους έχοντες –κατόχους μετοχών και ακινήτων– και τους μη έχοντες.
Στη διάρκεια της πανδημίας οι Αμερικανοί όλων των εισοδηματικών στρωμάτων αποταμίευσαν ποσά που σημείωσαν ιστορικό ρεκόρ, καθώς τα lockdowns τούς εμπόδιζαν να δαπανήσουν σε εξόδους ή άλλες δραστηριότητες. Λάμβαναν, εξάλλου, βοηθήματα από την κυβέρνηση και τα διάφορα μέτρα στήριξης, με αποτέλεσμα στις αρχές του 2022 τα αμερικανικά νοικοκυριά να έχουν συγκεντρώσει πρόσθετη αποταμίευση ύψους 2,6 τρισ. δολ. Μεσολάβησαν, όμως, ο πληθωρισμός και η εκτόξευση των τιμών και οι περισσότεροι Αμερικανοί κατέφυγαν στις αποταμιεύσεις τους για να καλύψουν τα έξοδά τους, εκτός από το πλουσιότερο 10%. Ηταν η μοναδική κατηγορία του πληθυσμού που διατήρησε σχεδόν αναλλοίωτες τις αποταμιεύσεις της. Σε ό,τι αφορά την άνοδο των μετοχών, είχε σαν αποτέλεσμα από τα τέλη του 2019 και μετά να αυξηθεί κατά περισσότερο από 35 τρισ. δολ. –κατά 45% δηλαδή– ο καθαρός πλούτος του πλουσιότερου 20% των Αμερικανών. Αντίστοιχη αύξηση σημείωσε η αξία των περιουσιακών στοιχείων και για όλες τις άλλες κατηγορίες του πληθυσμού χωρίς, όμως, να μεταφράζεται σε αντίστοιχα μεγάλα κεφάλαια. Για την ακρίβεια, αυξήθηκε μόνο κατά 14 τρισ. δολ. όλος ο πλούτος που διέθετε το φτωχότερο 80% του πληθυσμού.
