Μια νέα πραγματικότητα διαμορφώνεται στις διεθνείς οικονομικές και εμπορικές σχέσεις και το γεωπολιτικό πεδίο.
Καθώς η Ε.Ε. –και μαζί της η Ελλάδα– διαμορφώνει τη στρατηγική της, θα πρέπει να διατηρήσουμε τη συλλογική μας ψυχραιμία και ακράδαντη την εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μας. H μεγάλη παγίδα που θα πρέπει να αποφύγουμε είναι η μοιρολατρία και η ηττοπάθεια. Τα άκρα τρέφονται από τη γενικευμένη απαισιοξία, την παραίτηση και τον μηδενισμό.
Εχουμε μπροστά μας μια μάχη ιδεών και αφηγήματος:
Από τη μια έχουμε μία ρητορική που προτάσσει ως στρατηγική την απομόνωση, την κυνική ιδιοτέλεια, τους δασμούς, το «ο καθένας για πάρτη του». Πρόκειται για προσέγγιση στην πολιτική και την οικονομία καταφανώς εσφαλμένη. Οπως γνωρίζει ο κάθε πρωτοετής φοιτητής, οι διεθνείς οικονομικές σχέσεις δεν είναι παιχνίδια μηδενικού αθροίσματος ούτε ποδόσφαιρο – γκολ εμείς, στη σέντρα οι άλλοι.
Η Ιστορία της Ενωμένης Ευρώπης, που χτίστηκε πάνω στα συντρίμμια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, είναι το κατ’ εξοχήν παράδειγμα ενός διαφορετικού δρόμου προς την ευημερία: το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε αλματωδώς, ο αναλφαβητισμός σχεδόν μηδενίστηκε, η πρόσβαση στην περίθαλψη, στην παιδεία, στην πρόνοια έγινε καθολική, καταφέραμε να εξαλείψουμε φονικές ασθένειες, η επιστήμη, η βιομηχανική καινοτομία και η ιατρική άνθησαν.
Πώς τα καταφέραμε όλα αυτά; Χάρη στην ειρήνη, στις συνεργασίες, στο ελεύθερο εμπόριο και την αλληλεγγύη. Οχι εκφοβίζοντας τους γείτονές μας, αλλά με το να γίνουμε παράδειγμα για τους γείτονές μας.
Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. είδαν το βιοτικό τους επίπεδο να εκτοξεύεται χάρη στην αλληλεγγύη των ευρωπαϊκών πόρων. Οποιος είχε επισκεφθεί την Πολωνία πριν από 20 χρόνια, όταν έγινε μέλος της Ε.Ε., και την επισκεφθεί ξανά σήμερα, θα δει ότι πρόκειται για μία εντελώς διαφορετική χώρα.
Αξίζει να διερωτηθεί κανείς πώς θα είχαν καταφέρει να αντιμετωπίσουν την πανδημία και τις οικονομικές επιπτώσεις της κράτη όπως η Ελλάδα, αν οι πιο εύρωστες τότε οικονομίες της Ευρώπης δεν είχαν βάλει πλάτη για τη μεταφορά εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Η ίδια λογική της αμοιβαίας ευημερίας και της αλληλεγγύης είναι πυλώνας και των εξωτερικών μας σχέσεων. Η Ε.Ε. είναι σήμερα, μαζί με την Κίνα, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο. Εχει τις περισσότερες συμφωνίες ελευθέρου εμπορίου από κάθε άλλη μεγάλη οικονομία. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι όταν οι εταίροι μας ευημερούν σε κλίμα ειρήνης, αυτό δεν μας πλήττει, αλλά αντιθέτως ανοίγει νέες αγορές για τα αγαθά μας, υπό τον όρο της αμοιβαιότητας, των κανόνων δικαίου και της ισότιμης πρόσβασης.
Προφανώς το ίδιο που ισχύει για όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. ισχύει και για την Ελλάδα. Οι δύο μεγάλοι συνεισφορείς στο ΑΕΠ της χώρας, ο τουρισμός και η ναυτιλία, ευημερούν όταν επικρατεί ειρήνη και οικονομική ανάπτυξη και στον υπόλοιπο κόσμο.
Ο κόσμος του κυνισμού, του οικονομικού και στρατιωτικού εκφοβισμού και των αυτοκρατοριών δεν είναι ο κόσμος όπου θέλουμε να ζήσουν τα παιδιά μας.
Γι’ αυτόν τον λόγο η Ευρώπη είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότης ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας στον κόσμο. Και γι’ αυτό πρωτοστατούμε στις προσπάθειες μηδενισμού των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που αποσταθεροποιούν το κλίμα του πλανήτη. Οχι γιατί είμαστε αφελείς ή ρομαντικοί, αλλά επειδή «μέρισμα» από τη συλλογική ευημερία και τη σταθερότητα παίρνουμε όλοι.
Το ίδιο «μέρισμα ειρήνης», άλλωστε, απολάμβανε και η Ρωσία μέχρι πριν από μια δεκαετία. Αν για κάτι μπορεί να κατηγορηθεί η Ευρώπη δεν είναι ότι απομόνωσε τη Ρωσία, αλλά ότι έδειξε καλή πίστη και έχτισε τόσο στενές οικονομικές σχέσεις, που μας κατέστησαν ευάλωτους.
Το πάθημα έγινε όμως μάθημα και πλέον χτίζουμε μια άλλη Ευρώπη, βασισμένη στην αρχή της «στρατηγικής αυτονομίας», χωρίς τοξικές εξαρτήσεις. Εχουμε πολλή δουλειά μπροστά μας:
– Χρειάζονται ριζικές μεταρρυθμίσεις στην Ε.Ε. ώστε να αντιμετωπιστεί ο κατακερματισμός και να μπορέσουν επιτέλους οι πολίτες μας να αποκομίσουν τα οφέλη μιας πραγματικά ενιαίας αγοράς – από την ενέργεια και τις τηλεπικοινωνίες, μέχρι τις αγορές κεφαλαίου.
– Χρειάζεται απλοποίηση των κανόνων και του θεσμικού πλαισίου της Ε.Ε., ώστε να ενισχύσουμε την καινοτομία, την παραγωγή πλούτου και να διευκολύνουμε τη ζωή των πολιτών και των επιχειρήσεων.
– Χρειάζεται κυρίως σημαντική αύξηση των επενδύσεων, ειδικά στους τομείς των νέων τεχνολογιών, της κοινωνικής συνοχής (όπως π.χ. στην προσιτή στέγαση), καθώς και στη συλλογική μας άμυνα και ασφάλεια.
Ο όμιλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων θα ενισχύσει τους συλλογικούς αυτούς στόχους με τουλάχιστον 95 δισ. ευρώ σε νέες χρηματοδοτήσεις αυτή τη χρονιά, με έμφαση σε έργα που ενισχύουν την ενεργειακή μας ασφάλεια, φέρνοντας καθαρή και προσιτή ενέργεια σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, στην καινοτομία και την τεχνητή νοημοσύνη, στη στέγαση και την αγροτική παραγωγή, και με υπερδιπλασιασμό των κονδυλίων σε έργα που προάγουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Μόνο πέρυσι ο όμιλος ΕΤΕπ στήριξε επενδύσεις συνολικού ύψους 6,6 δισ. ευρώ στην Ελλάδα, συμβάλλοντας στο χτίσιμο μιας πιο εύρωστης, καινοτόμας και ανθεκτικής οικονομίας.
Η Ε.Ε. έχει λάβει το μήνυμα, κινητοποιεί πόρους και ενώνει δυνάμεις. Δεν υπάρχει καιρός για χάσιμο. Κυρίως όμως δεν έχουμε την πολυτέλεια να απολογούμαστε για όσα έχουμε καταφέρει.
Ο κόσμος του κυνισμού, του οικονομικού και στρατιωτικού εκφοβισμού και των αυτοκρατοριών είναι ο κόσμος από τον οποίο απομακρυνόμασταν –με αργά αλλά σταθερά βήματα– από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι σήμερα. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι ο κόσμος όπου θέλουμε να ζήσουν τα παιδιά μας.
*Ο κ. Γιάννης Τσακίρης είναι αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
