Ικανοποιημένη από το νέο νομοσχέδιο για την κεφαλαιαγορά δηλώνει η πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Βασιλική Λαζαράκου, επισημαίνοντας πως περιλαμβάνει προτάσεις που έκανε η ίδια η Αρχή, όπως αυτή που αφορά το εποπτικό εργαλείο του «mystery shopping». Μιλάει για το έργο της επιτροπής τα τελευταία χρόνια, την ολοκλήρωση του ελέγχου των εκατοντάδων εκκρεμών υποθέσεων, καθώς και τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει για την αποφυγή φαινομένων τύπου Folli Follie. Ωστόσο, η κ. Λαζαράκου, η οποία είναι επίσης μέλος του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Επιτροπών Κεφαλαιαγοράς (IOSCO) και μέλος του Προεδρείου της Επιτροπής Εταιρικής Διακυβέρνησης του ΟΟΣΑ, επισημαίνει και τις σημαντικές προκλήσεις που «ανοίγονται», ιδίως στο μέτωπο της εποπτείας για τα κρυπτονομίσματα, καθώς απαιτούν εξειδικευμένη γνώση και στις νέες τεχνολογίες, τη στιγμή που, όπως τονίζει, η υποστελέχωση της Ε.Κ. κάθε άλλο παρά διευκολύνει το απαιτητικό και σύνθετο έργο που απαιτούν οι νομοθεσίες.
– Η «ενεργοποίηση» των Ελλήνων ιδιωτών επενδυτών στο ελληνικό Χρηματιστήριο είναι ένα από τα μεγάλα ζητούμενα. Τα νέα μέτρα που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο για την ενίσχυση της κεφαλαιαγοράς, θεωρείτε ότι θα βοηθήσουν ουσιαστικά σε αυτή την κατεύθυνση;
– Το σχέδιο νόμου για την κεφαλαιαγορά περιλαμβάνει σειρά διατάξεων, όπως και φορολογικά μέτρα που προάγουν σημαντικά την κεφαλαιαγορά. Είμαστε ικανοποιημένοι γιατί περιλαμβάνει σημαντικές προτάσεις της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς για την ενσωμάτωση στην ελληνική πραγματικότητα βέλτιστων πρακτικών, σε ευρωπαϊκό και ευρύτερο διεθνές επίπεδο, για μια σειρά από ζητήματα που συνδέονται με τη λειτουργία των κεφαλαιαγορών. Ενδεικτικά, αναφέρομαι στους μηχανισμούς διαχείρισης ρευστότητας στα αμοιβαία κεφάλαια, κάτι το οποίο έχει αναλυθεί σε ειδική έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εποπτικών Αρχών της Κεφαλαιαγοράς (IOSCO). Θεωρήσαμε επομένως σκόπιμο να προβλεφθούν τέτοιου είδους μηχανισμοί και στην ελληνική έννομη τάξη, όπως έχουν υιοθετηθεί σε πολλές χώρες της Ε.Ε.
Μια ακόμη πρότασή μας που συμπεριέλαβε το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών είναι οι έλεγχοι «mystery shopping» ή άλλες που αφορούν την καλύτερη συνεργασία μεταξύ των εποπτικών αρχών, εκσυγχρονισμό του πλαισίου των πιστοποιήσεων με συστηματική επιμόρφωση, κ.ά.
– Οι εποπτικές αρχές έχουν πλέον επαρκή «όπλα», είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν και να προλάβουν φαινόμενα τύπου Folli Follie;
– Τον Σεπτέμβριο του 2019 εισηγηθήκαμε την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου της εταιρικής διακυβέρνησης, σε ευθυγράμμιση με τις Αρχές Εταιρικής Διακυβέρνησης του ΟΟΣΑ, που οδήγησε στην υιοθέτηση του ν. 4706/2020 και καθιστά πλέον εφικτό τον εντοπισμό πιθανών παρεκκλίσεων εν τη γενέσει τους. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς μάλιστα συμμετέχει εδώ και κάποια χρόνια στο Προεδρείο της Επιτροπής Εταιρικής Διακυβέρνησης του ΟΟΣΑ και συνέβαλε σημαντικά και στην αναθεώρηση των Αρχών αυτών το 2023.
Ως προς τα εποπτικά «όπλα», αυτά προσδιορίζονται από την εκάστοτε τομεακή ευρωπαϊκή νομοθεσία της κεφαλαιαγοράς, η οποία ενσωματώνεται στην εθνική νομοθεσία. Οι εποπτικές αρχές τα τελευταία χρόνια εργαζόμαστε εντατικά στην εποπτική μας σύγκλιση.
Με δική μας πρωτοβουλία διανύσαμε στην επιτροπή τα τελευταία χρόνια σημαντικά βήματα ουσιαστικής προόδου των ελεγκτικών μας πρακτικών και είμαστε σε εναρμόνιση με τις βέλτιστες πρακτικές τις οποίες συναντούμε σε ευρωπαϊκό και ευρύτερα διεθνές επίπεδο.
Ενδεικτικά, τα εργαλεία μας συνίστανται στην πραγματοποίηση ελέγχων με μεγαλύτερη συχνότητα, κοινών ελέγχων σε συνεργασία με άλλες εποπτικές αρχές και συστηματοποίηση ελέγχων σε μη αδειοδοτημένα πρόσωπα που παρέχουν επενδυτικές υπηρεσίες στην Ελλάδα. Μόνο το 2023 εκδόθηκαν περίπου 70 προειδοποιήσεις προς το κοινό και το 2024 άλλες 32 προειδοποιήσεις.
Επιπλέον, ενισχύσαμε και την προληπτική εποπτεία μέσω συγκεκριμένων ενεργειών, όπως έκδοσης Q&As, κατευθυντήριων γραμμών, αποστολής ερωτημάτων για αποσαφηνίσεις νομοθεσιών.
Ορόσημο των προσπαθειών μας αποτέλεσε η ολοκλήρωση τον Δεκέμβριο του 2023 του συνόλου των εκκρεμών υποθέσεων πέραν της 5ετίας και μάλιστα με το ίδιο –αν όχι μειούμενο– προσωπικό και με τα ίδια μέσα. Η προσπάθεια αυτή συνεχίζεται με τους ίδιους ρυθμούς.
Επίσης, πρόσφατα υπογράψαμε μνημόνιο συνεργασίας με το «ΑΘΗΝΑ – Ερευνητικό Κέντρο» για χρήση τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) στο εποπτικό μας έργο, ενώ συνεργαζόμαστε με την ESMA για την ανάπτυξη άλλων εργαλείων ΑΙ αλλά και με άλλες Αρχές, όπως της Ινδίας.
Ορόσημο των προσπαθειών μας αποτέλεσε η ολοκλήρωση του συνόλου των εκκρεμών υποθέσεων πέραν της πενταετίας.
Και είναι σημαντικό να θίξουμε το θέμα της υποστελέχωσης, καθώς αξίζει να σημειωθεί ότι ο επαγγελματισμός και η εργατικότητα των στελεχών της επιτροπής είναι καθοριστικά ώστε να αντεπεξέλθουν στο απαιτητικό και σύνθετο έργο που απαιτούν οι νομοθεσίες της κεφαλαιαγοράς. Για τον λόγο αυτό, τώρα «τρέχουμε» προσλήψεις για 34 στελέχη.
Η επιτροπή συμμετείχε με επιτυχία σε πρόσφατη αξιολόγηση όσον αφορά την ανταπόκριση στα πρότυπα του IOSCO. Αντιστοίχως, η ESMA διενεργεί κατά διαστήματα peer reviews για διάφορα θέματα προκειμένου να διαπιστωθούν οι καλές ή μη καλές πρακτικές των εποπτικών αρχών. Μάλιστα επίκειται και η δημοσίευση μιας ακόμη τέτοιας έκθεσης της ESMA, στην οποία αποτυπώνονται οι καλές πρακτικές της Ε.Κ.
– Μιλώντας για τη Folli Follie, μπορείτε να μας πείτε τις ενέργειες της Ε.Κ.;
Από την πρώτη στιγμή που αναλάβαμε το 2019, ένα χρόνο μετά την υπόθεση της FF, δώσαμε ιδιαίτερη βαρύτητα στη διερεύνηση εις βάθος όλων των θεμάτων. Προχωρήσαμε άμεσα στην επιβολή υψηλών κυρώσεων για παραβάσεις της απαγόρευσης χειραγώγησης της αγοράς, καθώς και της εταιρικής διακυβέρνησης. Προχωρήσαμε στη διαβίβαση των υποθέσεων στη Δικαιοσύνη και σε παράσταση πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη. Επίσης, μετά τη θέσπιση της διάταξης για διορισμό προσωρινής διοίκησης σε εξαιρετικές περιπτώσεις, το δικαστήριο διόρισε προσωρινή διοίκηση.
Από την πρώτη στιγμή που αναλάβαμε το 2019, ένα χρόνο μετά την υπόθεση της Folli Follie, δώσαμε ιδιαίτερη βαρύτητα στη διερεύνηση εις βάθος όλων των θεμάτων. Προχωρήσαμε άμεσα στην επιβολή υψηλών κυρώσεων για παραβάσεις της απαγόρευσης χειραγώγησης της αγοράς καθώς και της εταιρικής διακυβέρνησης.
– Ο νόμος για την εταιρική διακυβέρνηση εφαρμόζεται εδώ και κάποια χρόνια. Υπάρχει συμμόρφωση από τις εισηγμένες;
– Με την εφαρμογή του νόμου για την εταιρική διακυβέρνηση υποστηρίξαμε με μια σειρά ενεργειών –συμπεριλαμβανομένων κανονιστικών αποφάσεων, Q&As και συναντήσεων– τις εισηγμένες εταιρείες, με στόχο να συμβάλλουμε στην κατάλληλη προετοιμασία τους.
Τον Απρίλιο του 2024 προχωρήσαμε στη σύνταξη έκθεσης για την πορεία εφαρμογής του πλαισίου, αξιολογώντας το και προτείνοντας τροποποιήσεις για τη βελτίωσή του, οι οποίες περιέχονται στο επικείμενο νομοσχέδιο της κεφαλαιαγοράς.
Στην έκθεσή μας προκύπτει ότι οι εισηγμένες εταιρείες έχουν εναρμονιστεί με τις διατάξεις του νόμου και σε μεγάλο βαθμό έχει ενισχυθεί η κουλτούρα της εταιρικής διακυβέρνησης, στην κατεύθυνση της ενίσχυσης των αρχών της διαφάνειας, της αναλογικότητας και της συμπερίληψης, παράγοντες που συμβάλλουν στην αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη λειτουργία της αγοράς και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των επενδυτών.
Από την ανάλυσή μας προκύπτει ότι πετύχαμε αύξηση των ανεξαρτήτων μη εκτελεστικών μελών, καθώς και των γυναικών στα Δ.Σ. των εταιρειών και στις επιτροπές τους. Το τελευταίο προέκυψε λόγω της προτεινόμενης από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς διάταξης της ποσόστωσης του υποεκπροσωπούμενου φύλου. Από 13% στις 31.12.2020 πριν από την εφαρμογή της νομοθεσίας, το ποσοστό των γυναικών στα Δ.Σ. ανήλθε στο 28% (στοιχεία 31.12.2023), δηλαδή 3 ποσοστιαίες μονάδες άνω του ελάχιστα απαιτουμένου.
– O κατακερματισμός των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών είναι μία από τις αδυναμίες της Ευρώπης. Πόσο κοντά είμαστε στη δημιουργία της Ενωσης Κεφαλαιαγορών;
– Τον Μάιο του 2024 οι εποπτικές αρχές, στο πλαίσιο της ESMA, εκδώσαμε έκθεση για τη «Δημιουργία αποτελεσματικότερης και ελκυστικότερης κεφαλαιαγοράς», με 20 προτάσεις προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης της ευρωπαϊκής αγοράς. Επιπλέον, οι εκθέσεις των Ντράγκι και Λέτα επικεντρώνονται στην προώθηση μακροπρόθεσμων επενδύσεων για την κινητοποίηση των ευρωπαϊκών αποταμιεύσεων για τη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας.
Η συζήτηση πλέον είναι σε επίπεδο ευρωπαϊκών οργάνων, ενώ ιδιαίτερη αξία έχει το γεγονός ότι η Ενωση Κεφαλαιαγορών μετονομάζεται σε Savings and Investments Union. Στις 19 Μαρτίου αναμένεται και η επίσημη ανακοίνωση από την επιτροπή των προτεραιοτήτων που θα τεθούν. Είναι πλέον ξεκάθαρη η ανάγκη, όχι απλά της εμβάθυνσης της Ενωσης αλλά και της επιτάχυνσης των ενεργειών της Ευρώπης συντονισμένα, με στόχο την ανταγωνιστικότητά της.
– Ποιοι είναι οι στόχοι που είχατε θέσει και επιτεύχθηκαν τα τελευταία χρόνια και ποιες είναι οι προκλήσεις για τη συνέχεια;
– Κατ’ αρχάς κλείσαμε τους λογαριασμούς με το παρελθόν και ολοκληρώσαμε τον έλεγχο των εκατοντάδων εκκρεμών υποθέσεων πέραν της πενταετίας, με αποτέλεσμα ήδη από το 2023 να μην έχουμε πλέον τέτοιες εκκρεμότητες.
Η σημερινή διοίκηση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς έθεσε, εξαρχής, σε εθνικό επίπεδο τις τρεις παρακάτω προτεραιότητες και μία σε ευρωπαϊκό, που αφορούσε την ενίσχυση της διεθνούς συμμετοχής μας, η οποία επιτεύχθηκε και με τη συμμετοχή μας στα διοικητικά συμβούλια ESMA, IOSCO και επιτροπής ΟΟΣΑ για εταιρική διακυβέρνηση.
Ειδικότερα: την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου, για το οποίο προχώρησε στη διάρκεια των ετών σε σειρά προτάσεων, όπως η εταιρική διακυβέρνηση, την ενίσχυση προληπτικής εποπτείας –που αναφέρθηκε παραπάνω– και την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών.
Συγκεκριμένα, επενδύσαμε στον ψηφιακό μας μετασχηματισμό. Ολοκληρώθηκε πρόσφατα η διαγωνιστική διαδικασία για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ε.Κ., που θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και περιλαμβάνει την ενοποίηση των συστημάτων της Ε.Κ., την κυβερνοασφάλεια και την παρακολούθηση των συναλλαγών της αγοράς real time. Με το έργο αυτό διασφαλίζουμε το ψηφιακό αύριο της Ε.Κ. σε εναρμόνιση με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές.
Ολοκληρώθηκε η διαγωνιστική διαδικασία για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ε.Κ. που θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και περιλαμβάνει την ενοποίηση των συστημάτων της Ε.Κ., την κυβερνοασφάλεια και την παρακολούθηση των συναλλαγών της αγοράς real time. Με αυτό το έργο διασφαλίζουμε το ψηφιακό αύριο της Ε.Κ.
Επίσης, προχωρήσαμε σε εκσυγχρονισμό των λειτουργιών μας, με έργα που υλοποιήθηκαν για πρώτη φορά, όπως το έργο για τη βελτίωση της λειτουργίας της επιτροπής («Ανάπτυξη και εφαρμογή σχεδίου βελτίωσης της οργανωτικής λειτουργίας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς») από εξειδικευμένη συμβουλευτική εταιρεία, που χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ και είχε αποτέλεσμα να καταγραφούν για πρώτη φορά όλες οι διαδικασίες της Αρχής. Προχωρούμε σε αυτοματοποίηση, απλούστευση και διαρκή βελτίωση των εξωστρεφών διαδικασιών.
Συντάξαμε νέο σχέδιο Οργανισμού, στο οποίο περιλαμβάνονται όλες οι ανατεθείσες με τη νομοθεσία αρμοδιότητες στην επιτροπή από το 2009 και εφεξής. Συντάξαμε κανονισμό εσωτερικής λειτουργίας, που περιλαμβάνει τον χειρισμό καταγγελιών, αλλά και τα θέματα δεοντολογίας των μελών και της διοίκησης. Συνεπώς, η επιτροπή έχει ήδη προχωρήσει στην κατάρτιση των κύριων εγχειριδίων που αναφέρονται και στο νομοσχέδιο της κεφαλαιαγοράς.
Να προσθέσω επίσης πως για πρώτη φορά από το 2022 λειτουργούμε με 5ετές στρατηγικό σχέδιο, με ετήσια επιχειρησιακά σχέδια που θέτουν τις προτεραιότητες και με σύγχρονα μοντέλα εσωτερικής οργάνωσης του κοστολογικού μοντέλου και αναπτύσσουμε νέες δράσεις, όπως KPIs για το σύνολο των υπηρεσιών της Ε.Κ. που θα ολοκληρωθεί το πρώτο 3μηνο του 2025.
Νέες προκλήσεις αποτελούν η εποπτεία με βάση τις νέες ευρωπαϊκές νομοθεσίες και ιδίως αυτή για τα κρυπτοστοιχεία, που απαιτούν εξειδικευμένη γνώση και στις νέες τεχνολογίες.
