Υπέρογκες χρεώσεις μετά την αλλαγή προμηθευτή ρεύματος, καταστρατήγηση του δικαιώματος υπαναχώρησης των καταναλωτών από μια σύμβαση, αυθαίρετη σύναψη σύμβασης με πελάτες απλώς επειδή συμφώνησαν τηλεφωνικά, χωρίς να υπογράψουν τίποτα.
Πρόκειται για μερικά από τα φαινόμενα εσφαλμένων και συχνά αθέμιτων πρακτικών που εφαρμόζει μερίδα εταιρειών παροχής ηλεκτρικής ενέργειας εις βάρος των καταναλωτών.
Ο Συνήγορος του Καταναλωτή έλαβε το 2024 πάνω από 2.600 αναφορές για τον κλάδο της ενέργειας.
Φαινόμενα που δείχνουν ότι μπορεί τα όσα συνέβησαν το 2022 με την περίφημη ρήτρα αναπροσαρμογής και τις υπέρογκες χρεώσεις που προκάλεσε η εφαρμογή της να ανήκουν στο παρελθόν και η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας να έχει σχετικά ομαλοποιηθεί, όμως απομένει αρκετός δρόμος ακόμη για να λειτουργεί χωρίς στρεβλώσεις τόσο εις βάρος των καταναλωτών όσο και εις βάρος των ίδιων των παρόχων. Καθοριστική συμβολή στην ύπαρξη αυτών των φαινομένων έχει, όπως προκύπτει από τις καταγγελίες που έγιναν στον Συνήγορο του Καταναλωτή και στη ΡΑΑΕΥ (Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων), ο ΔΕΔΔΗΕ, ο οποίος δεν επιτελεί επαρκώς τον ρόλο του. Κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι ότι το 40% των αναφορών για θέματα ενέργειας που έλαβε ο ΣτΚ άπτονται άμεσα ή έμμεσα των αρμοδιοτήτων του ΔΕΔΔΗΕ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει ο Συνήγορος του Καταναλωτή για το 2024 και βρίσκονται στη διάθεση της «Καθημερινής», η Αρχή έλαβε πάνω από 2.600 αναφορές για τον κλάδο της ενέργειας, αριθμός που αντιστοιχεί σε πάνω από 13% του συνόλου των αναφορών την περυσινή χρονιά.
Εντός του 2024 ο ΣτΚ προχώρησε στην έκδοση άνω των 150 έγγραφων συστάσεων για την επίλυση διαφορών, κατόπιν δηλαδή εξάντλησης της συμβιβαστικής διαδικασίας και αφού διαπιστώθηκαν ζητήματα για τα οποία η Αρχή έκρινε ότι πρέπει να γίνει σύσταση προς την προμηθεύτρια εταιρεία. Το μεγαλύτερο ποσοστό των συστάσεων αυτών αφορά τις αυξημένες καταναλώσεις κατά τη διαδικασία αλλαγής προμηθευτή, την παραπλανητική προσυμβατική ενημέρωση των καταναλωτών για το τίμημα, την αυθαίρετη εκπροσώπηση μετρητών, καθώς και ζημίες που προκαλούνται από τις διαταραχές στην τάση της ηλεκτρικής ενέργειας.
Ανάλογα συμπεράσματα προκύπτουν και από την πρώτη ετήσια έκθεση δραστηριότητας του Ελληνικού Ενεργειακού Διαμεσολαβητή (ΕΕΔ), με επικεφαλής τον καθηγητή Κομνηνό Κόμνιο. Ο ΕΕΔ είναι ο φορέας εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, που λειτουργεί από την 1η Φεβρουαρίου 2024 στη ΡΑΕΕΥ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της πρώτης έκθεσης, η οποία βρίσκεται στη διάθεση της «Καθημερινής» και αφορά την περίοδο 1.2.2024-31.12.2024, υποβλήθηκαν στον ΕΕΔ συνολικά 284 αιτήματα εκ των οποίων τα 268 (94,4%) αφορούν την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας. Συνολικά εκδόθηκαν 67 συστάσεις, εκ των οποίων σε ποσοστό 67% ήταν υπέρ του καταναλωτή και 33% υπέρ του προμηθευτή.
Τα 3 μεγάλα προβλήματα
Τρεις είναι οι βασικές κατηγορίες προβλημάτων που αναδείχθηκαν:
• Η λήψη της τελικής ένδειξης του μετρητή στο πλαίσιο αλλαγής προμηθευτή συχνά καθυστερεί ή δεν ανταποκρίνεται στην πραγματική κατανάλωση. Αυτό συνεπάγεται ότι η καταγραφή της κατανάλωσης κατά την έναρξη της νέας εκπροσώπησης δεν είναι ακριβής. Σύμφωνα με τον ΣτΚ, αρκετά συχνό είναι το φαινόμενο οι νέοι προμηθευτές να μην τηρούν τη νομοθεσία σχετικά με την υποχρέωση καταχώρισης φωτογραφικής ένδειξης του μετρητή (να στέλνουν δηλαδή οι καταναλωτές φωτογραφία στον καινούργιο προμηθευτή των ενδείξεων του μετρητή τους). Οπως επεσήμαναν στην «Κ» αρμόδια στελέχη του ΣτΚ, ενώ σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία οι ενδείξεις αυτές θα έπρεπε να ελέγχονται και να διορθώνονται άμεσα και αιτιολογημένα από τον διαχειριστή του δικτύου (ΔΕΔΔΗΕ), αυτός κάνει αποδεκτές τις, συχνά εσφαλμένες, ενδείξεις. Τούτο έχει ως συνέπεια ιδιαιτέρως μεγάλες χρεώσεις για τους καταναλωτές μέσω της κλιμακωτής τιμολόγησης και μάλιστα σε μικρό χρονικό διάστημα. Από τις αναφορές που έχουν γίνει προκύπτει ότι η υπερχρέωση των καταναλωτών λόγω εσφαλμένων ενδείξεων κατά την αλλαγή προμηθευτή κυμαίνεται από μερικές εκατοντάδες έως χιλιάδες ευρώ.
• Πολλοί καταναλωτές διαμαρτύρονται ότι κατά το προσυμβατικό στάδιο δεν λαμβάνουν επαρκείς πληροφορίες, ιδίως κατά τις τηλεφωνικές επικοινωνίες. Σύμφωνα με τον ΕΕΔ, συχνά η τελική σύμβαση που καλούνται να υπογράψουν περιέχει διαφορετικούς ή επιπρόσθετους όρους από εκείνους που τους είχαν παρουσιαστεί τηλεφωνικά. Μάλιστα, αν και οι καταναλωτές ζητούν απομαγνητοφωνήσεις κλήσεων, οι προμηθευτές δηλώνουν ότι «δεν υπάρχουν» ή δεν παρέχονται ολοκληρωμένες καταγραφές. Σύμφωνα με τον ΣτΚ παρατηρείται το φαινόμενο να προχωρούν οι εταιρείες σε συμβάσεις, απλώς επειδή έχει συμφωνήσει ένας καταναλωτής προφορικά, χωρίς να ακολουθήσει σύναψη έγγραφης σύμβασης με υπογραφή και υποβολή των νόμιμων δικαιολογητικών.
• Επιπλέον, υπάρχουν περιπτώσεις ελλιπούς προσυμβατικής ενημέρωσης σχετικά με το δικαίωμα υπαναχώρησης από τη σύμβαση και δη αζημίως, 14 ημερών από την υπογραφή της, ενώ δεν αποστέλλεται, κατά παράβαση της νομοθεσίας, από τις εταιρείες το σχετικό υπόδειγμα υπαναχώρησης. Περαιτέρω, και σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ο καταναλωτής έχει ζητήσει την άμεση έναρξη της σύμβασης προμήθειας και στη συνέχεια έχει ασκήσει το δικαίωμα της υπαναχώρησης, παρατηρείται η πρακτική της επιβολής πλήρους ρήτρας πρόωρης λύσης της σύμβασης από τον προμηθευτή (αντί ενός ανάλογου με τη διάρκεια της σύμβασης ποσού). Δεν λείπουν, εξάλλου, και οι περιπτώσεις επιβολής έμμεσων ρητρών πρόωρης λύσης, με διαφορετικές ονομασίες (δώρο, συνδρομή) σε συμβάσεις κυμαινόμενου τιμολογίου, οι οποίες, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, είναι παράνομες. Μάλιστα, οι σχετικές καταγγελίες έχουν αυξητική τάση.
Οδηγίες
Κατ’ αρχάς, οι καταναλωτές πριν προχωρήσουν σε οποιαδήποτε σύμβαση να έχουν συγκρίνει τα τιμολόγια στο Εργαλείο Σύγκρισης Τιμών της ΡΑΑΕΥ (www.energycost.gr). Να αξιολογούν τα προσφερόμενα δώρα πριν από τη σύναψη σύμβασης προμήθειας. Για παράδειγμα, μία προσφορά 300 ευρώ έναντι μελλοντικής κατανάλωσης θα πρέπει σαφώς να αναφέρει σε ποια τιμή θα εφαρμοστεί και σε ποιον χρονικό ορίζοντα θα δοθεί. Να διαβάζουν προσεκτικά τους όρους της σύμβασης πριν την υπογράψουν και να ζητούν πάντα το υπόδειγμα υπαναχώρησης, γνωρίζοντας ότι εντός 14 ημερών μπορούν να υπαναχωρήσουν χωρίς να πληρώσουν τίποτα.
Ειδικά όταν πρόκειται να αλλάξουν προμηθευτή, να αποστέλλουν επικαιροποιημένες φωτογραφίες του μετρητή στον νέο προμηθευτή. Αυτές πρέπει, σύμφωνα με τη σχετική σύσταση του ΕΕΔ, να τις διαβιβάσει άμεσα ο προμηθευτής στον ΔΕΔΔΗΕ, ενώ ο τελευταίος πρέπει να προβαίνει σε επιτόπου ή επαναληπτική μέτρηση όσο το δυνατόν πιο κοντά στην ημερομηνία αλλαγής προμηθευτή προς άμεση διαπίστωση τυχόν ζητημάτων εσφαλμένων ενδείξεων μετρητή και διερεύνηση της αιτίας αυτών.
