Με ιδιαίτερα ζωηρούς ρυθμούς αυξάνονται οι επενδύσεις στην Ελλάδα που προέρχονται από τον Περσικό Κόλπο. Είτε πρόκειται για άμεσες ξένες επενδύσεις σε καινούργια project είτε για επενδύσεις χαρτοφυλακίου, οι αριθμοί μεγαλώνουν συνεχώς και αγγίζουν πλέον τα 10 δισ. ευρώ από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας έως σήμερα. Πολλά από τα κεφάλαια αυτά όμως υποκαθιστούν άλλους επενδυτές που προέρχονταν από τη Δύση. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, η εξαγορά αυτής της εβδομάδας του 60% της Hellenic Health Group από την PureHealth Holding των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Πωλητής είναι το αμερικανικό επενδυτικό κεφάλαιο CVC Capital. Ομοίως το ιδιωτικό επενδυτικό κεφάλαιο BC Partners βρίσκεται σε συνομιλίες με τη σαουδαραβική STC (Saudi Telecom Company), με προοπτική την πώληση των ευρωπαϊκών δραστηριοτήτων της United Group στις οποίες περιλαμβάνεται η ελληνική πλατφόρμα κινητής τηλεφωνίας και συνδρομητικής τηλεόρασης Nova. Ωστόσο η εν λόγω συναλλαγή απέχει ακόμα πολύ από τις υπογραφές.
Πολλές άλλες όμως μεγάλες επενδύσεις, όπως της Masdar στην ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή και μικρότερες όπως σε ξενοδοχεία στην Αργολίδα, μαρτυρούν ότι τα αραβικά κεφάλαια και συχνά οι ίδιες οι βασιλικές οικογένειες των κρατών του Περσικού Κόλπου επενδύουν στην Ελλάδα. Για όσους στην αγορά παρακολουθούν τις ροές των επενδύσεων τις τελευταίες δύο δεκαετίες η εξήγηση είναι προφανής: αφενός υπάρχουν πλέον στην Ελλάδα περιουσιακά στοιχεία μεγάλης αξίας στα οποία προτιμούν να τοποθετούνται οι Αραβες του Περσικού. Επιπλέον, οι συναλλαγές και οι συμφωνίες γίνονται σε ιδιωτικό επίπεδο, μεταξύ ιδιωτών δηλαδή, και όχι μέσω ανοιχτών διεθνών διαγωνισμών όπως οι ιδιωτικοποιήσεις της προηγούμενης δεκαετίας, «στους οποίους οι Αραβες έμοιαζαν να είναι σχεδόν αλλεργικοί και να πιέζουν για απευθείας διακρατικές συμφωνίες», αναφέρουν χαρακτηριστικά αυτές οι πηγές. Οσοι έχουν καλή μνήμη θα θυμούνται την υπόθεση με το Ελληνικό για το οποίο ενδιαφέρθηκε το κρατικό επενδυτικό ταμείο του Κατάρ, το οποίο όμως τελικά αποφάσισε να μη συμμετάσχει στον σχετικό διαγωνισμό έπειτα από αλλεπάλληλες προσπάθειες να συνάψει απευθείας συμφωνία με την ελληνική κυβέρνηση.
Σε κάθε περίπτωση, η αραβική επενδυτική διείσδυση σε ξενοδοχεία, μονάδες παραγωγής ενέργειας, ακίνητα, ιχθυοκαλλιέργειες και πλέον και σε νοσοκομεία βαίνει αυξανόμενη. Και παράλληλα με τις απευθείας εξαγορές περιουσιακών στοιχείων στην Ελλάδα αραβικά κεφάλαια έχουν ενεργοποιηθεί και ως συμμετέχοντες σε funds που δραστηριοποιούνται στη χώρα: αξιολογούν τοποθετήσεις σε πέντε funds στην Ελλάδα, σε συνεργασία με την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΑΤΕ), η οποία έχει επίσης μνημόνια συνεργασίας ή και ολοκληρωμένες συμφωνίες αξίας άνω των 4 δισ. με κρατικά επενδυτικά κεφάλαια από τον Περσικό Κόλπο. Ενα παράδειγμα είναι η στρατηγική συμφωνία συνεπενδύσεων 400 εκατ. ευρώ από κοινού με τη Mubadala. Αλλο είναι το μνημόνιο συνεργασίας με το κρατικό ταμείο επιχειρηματικών συμμετοχών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Abu Dhabi Developmental Holdings, για επενδύσεις 4 δισ. ευρώ στην εγχώρια οικονομία. Βεβαίως το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων αυτών δεν έχει ακόμα τοποθετηθεί πουθενά, αλλά η πρόθεση είναι σαφής. «Ενα πρόβλημα που υπήρχε, και σε μεγάλο βαθμό εξακολουθεί να υφίσταται, προκειμένου να ενεργοποιηθούν αυτά τα κεφάλαια, είναι η ύπαρξη συμφωνιών με αξίες οι οποίες να “λένε κάτι” στους Αραβες επενδυτές, οι οποίοι συχνά έχουν στα ρευστά διαθέσιμα των χαρτοφυλακίων τους δεκάδες και ενίοτε εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια», σημειώνει Ελληνας διπλωμάτης που ασχολείται με την προσέλκυση επενδύσεων.
Τα επαγγελματικά ακίνητα αλλά και οι πολυτελείς κατοικίες προσελκύουν κάθε χρόνο αραβικές επενδύσεις.
Με την όψιμη αυτή επενδυτική δραστηριότητα των αραβικών κεφαλαίων αντιδιαστέλλεται η παλαιά και μακρά παρουσία άλλων ιδιωτικών επενδύσεων από οικογένειες της Μέσης Ανατολής. Μεταξύ αυτών και η οικογένεια Ολαγιάν που έλκει την καταγωγή της από τη Σαουδική Αραβία και μέσω του Olayan Group έχει τοποθετηθεί σε εκατοντάδες assets υψηλής αξίας ανά τον κόσμο. Μία από αυτές τις επενδύσεις της είναι η συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο εταιρειών συμφερόντων της οικογένειας Κωνσταντακόπουλου που με τη σειρά της ελέγχει μεταξύ άλλων ξενοδοχεία όπως αυτά στην Costa Navarino και το πρώην ξενοδοχείο Hilton στην Αθήνα.
Επενδύσεις σε υγεία, ενέργεια, ξενοδοχεία
Η πρώτη εμβληματική επένδυση αραβικών κεφαλαίων στην Ελλάδα έγινε στον Αστέρα Βουλιαγμένης το 2016, όταν η AGC equity partners με επενδυτές από τα Εμιράτα, το Κουβέιτ κι άλλες χώρες του Περσικού Κόλπου εξαγόρασε έναντι περίπου 420 εκατ. ευρώ το ιστορικό συγκρότημα. Το ίδιο fund εγκαινιάζει οσονούπω το Four Seasons Resort Mykonos. O σεΐχης Ταχνούν μπιν Ζαγιένταλ Ναϊάν από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα προχωράει με την εταιρεία συμφερόντων του Scarlet Beach επένδυση προϋπολογισμού 203 εκατ. ευρώ σε ξενοδοχειακό συγκρότημα στην Πετροθάλασσα του Δήμου Ερμιονίδας. Ο ίδιος έχει αγοράσει ήδη από καιρό αρκετά ακίνητα στην Ελλάδα μεταξύ των οποίων το διακεκριμένο ακίνητο στη γωνία της Διονυσίου Αρεοπαγίτου με την οδό Μακρυγιάννη που ανήκε στον Γιάννη Τζιβέλη. Το συγκεκριμένο ακίνητο φέρεται να τελεί υπό πώληση έναντι τιμήματος της τάξης των 55 εκατ. δημιουργώντας σημαντικές υπεραξίες για τον ιδιοκτήτη του.
Αυτή τη στιγμή η αξία του χαρτοφυλακίου των αραβικών κεφαλαίων στην Ελλάδα εκτιμάται σε 10 δισ. ευρώ.
Κάθε χρόνο άλλωστε κεφάλαια που προέρχονται από τον αραβικό κόσμο τοποθετούνται σε ελληνικά ακίνητα και βρίσκονται ψηλά στις σχετικές λίστες της Τράπεζας της Ελλάδος ή του Enterprise Greece καθώς προσμετρώνται σε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ.
Η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή
Το αμέσως επόμενο διάστημα αναμένεται να υπογραφεί η συμφωνία για την αναδιάρθρωση του ελληνικού ομίλου ιχθυοκαλλιεργειών Avramar, αραβικών συμφερόντων, με επενδυτή προερχόμενο επίσης από τον Περσικό Κόλπο, την Aqua Bridge. Και κάπου εδώ τα μεγέθη μεγαλώνουν πολύ: μία από τις μεγαλύτερες επενδύσεις στην Ελλάδα είναι αυτή της εμιρατινής Masdar στην ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή. Η εξαγορά του 70% της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακής από τους βασικούς μετόχους σε συνδυασμό με την υποχρεωτική δημόσια πρόταση προς τους μετόχους της ελεύθερης διασποράς συνθέτει μία επένδυση που στο ταμπλό του Χ.Α. αποτιμάται στα 2,4 δισ.
Σ’ αυτά τα επίπεδα κινείται και η αποτίμηση της Hellenic Health Group, ιδιοκτήτριας μερικών εκ των μεγαλύτερων νοσοκομείων της χώρας, όπως το Υγεία και το Metropolitan, το 60% της οποίας αποκτά η PureHealth Holding από το Αμπου Ντάμπι. Οι συγκεκριμένες συζητήσεις είχαν ξεκινήσει από πέρυσι το καλοκαίρι. Εκείνη την περίοδο άλλωστε ολοκληρωνόταν και η ωρίμανση μιας ακόμα αραβικής επένδυσης, αυτής της DAMAC που εδρεύει στο Ντουμπάι. Γίνεται σε κοινοπραξία με τη ΔΕΗ και αφορά την ανάπτυξη data center στα Σπάτα, προϋπολογισμού άνω των 120 εκατ. ευρώ. Στα σκαριά υπάρχουν κι άλλα project που χρηματοδοτούνται από κεφάλαια του Περσικού Κόλπου, όπως η κατασκευή ενός νέου καλωδιακού συστήματος οπτικών ινών που θα συνδέσει την Ελλάδα με τη Σαουδική Αραβία. Σχετικό μνημόνιο έχουν υπογράψει η Grid Telecom, θυγατρική του ΑΔΜΗΕ και η Dawiyat Integrated, θυγατρική της Saudi Electricity Company. Ο ΑΔΜΗΕ έχει συστήσει επίσης κοινοπραξία με τη National Grid της Σαουδικής Αραβίας, τη Saudi Greek Interconnection, η οποία αξιολογεί τις προοπτικές και εφόσον εγκριθεί το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας θα προχωρήσει.
Αθροίζοντας τις αποτιμήσεις των επιχειρήσεων και των άλλων περιουσιακών στοιχείων που προαναφέρθηκαν και στα οποία βασικός μέτοχος είναι αραβικά κεφάλαια, προκύπτει χαρτοφυλάκιο της τάξης των 10 δισ. ευρώ, εκτιμούν κύκλοι της αγοράς, πιστεύοντας ότι υπάρχουν ακόμα σημαντικές προοπτικές περαιτέρω μεγέθυνσής του.
