Πρόκειται για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και την ακρίβεια και, συγκεκριμένα, για τη χώρα μας που θεωρείται, κατά τη γνώμη μερικών, από τις ακριβότερες χώρες στην Ευρώπη. Οταν λέμε πολυεθνικές επιχειρήσεις εννοούμε εκείνες που αφενός εξάγουν σε περισσότερες χώρες τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους και αφετέρου έχουν θυγατρικές εταιρείες σε πολλές χώρες. Οι πολυεθνικές επιχειρήσεις έχουν δύο στρατηγικές επέκτασης· επικέντρωση σε λίγα βασικά προϊόντα, που τα διαθέτουν σε πολλές χώρες, και τη διαφοροποίηση των προϊόντων ανάλογα με τις εγχώριες συνθήκες σε κάθε χώρα. Οπως παρατηρούμε, στη χώρα μας δεν υπάρχει καθορισμένο πλαφόν ανωτάτων τιμών, όπως υπάρχει στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, αλλά οι τιμές καθορίζονται (ανεπίσημα) βάσει συμφωνιών (τύπου καρτέλ). Οι περισσότεροι έλεγχοι που γίνονται είναι κυρίως υγειονομικοί και λιγότερο ασχολούνται με τις τιμές. Υπάρχει μια ελευθερία στο ύψος της τιμής που έχουν οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις και αυτό υιοθετούν και οι μικρές επιχειρήσεις.
Το ζήτημα, όμως, είναι τι πρέπει να γίνει για να ελεγχθούν οι τιμές στην πολιτική επικέντρωσης σε λίγα βασικά προϊόντα που εξάγονται από την πολυεθνική επιχείρηση, διότι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα συνολικά κόστη logistics (μεταφορές, αποθηκεύσεις κ.λπ.) και, όταν εισέρχονται στην ελληνική αγορά πρέπει να υπάρχει ένα ανώτατο όριο τιμών σύμφωνα με την αγορά. Τα σούπερ μάρκετ έχουν στο μεγαλύτερο ποσοστό τους εισαγόμενα προϊόντα και νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε σούπερ μάρκετ άλλης χώρας. Πρέπει να υποστηριχθεί η παραγωγή και κατανάλωση ελληνικών προϊόντων και να αλλάξει η αγοραστική συμπεριφορά των καταναλωτών στο καρέ της ακρίβειας.
Στη στρατηγική της διαφοροποίησης των προϊόντων της πολυεθνικής επιχείρησης, λόγω της θυγατρικής εταιρείας στη χώρα δεν έχουμε κόστη logistics, γιατί οι τροποποιήσεις και πιθανόν η παραγωγή γίνονται από τη θυγατρική εταιρεία και μόνο η διαφορά είναι στην τόσο μεγάλη σημασία που αποδίδεται στη μάρκα του προϊόντος. Ετσι, τα προϊόντα αυτά έχουν υψηλότερες τιμές και παρασύρουν όλη την αγορά σε ανοδική πορεία των τιμών.
Το θέμα όμως είναι ότι η χώρα μας έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες (χαμηλοί μισθοί, χαμηλή αγοραστική δύναμη) και πρέπει να υπάρχει ανάλογη προσαρμογή. Λέγεται ότι οι πολυεθνικές επιχειρήσεις απασχολούν προσωπικό και έτσι καταπολεμάται η ανεργία. Αυτό μπορούν να πράξουν και οι ελληνικές επιχειρήσεις και τώρα με τη χρησιμοποίηση νέων τεχνολογιών και μάλιστα της τεχνητής νοημοσύνης και τη μεγάλη σημασία της τεχνικής εκπαίδευσης. Η πρωτογενής παραγωγή πρέπει να τύχει ιδιαίτερης προσοχής από την πολιτεία. Τι διαφορετικό έχουν οι άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα Ολλανδία, Βέλγιο, Δανία, Ισραήλ κ.λπ., που έχουν δικιά τους πρωτογενή παραγωγή, εξάγουν και έχουν σε αρκετά προϊόντα χαμηλότερες τιμές.
Γνωρίζουμε ότι παλαιότερα υπήρχε πρωτογενής παραγωγή και επιχειρήσεις που κάλυπταν την ελληνική κατανάλωση και έκαναν και εξαγωγές.
Τέλος, όσον αφορά την εφαρμογή της τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης, που λέγεται ότι δημιουργούν ανεργία, οι άλλες χώρες το έχουν αντιμετωπίσει ως εξής: με τη δημιουργία τυποποιημένων διαδικασιών και τη χρησιμοποίηση του ανθρώπινου παράγοντα στον σχεδιασμό των διαδικασιών. Δηλαδή, έχουμε την αύξηση του ανθρώπινου παράγοντα στον σχεδιασμό, στον προγραμματισμό και στη συντήρηση, επίβλεψη και βελτίωση του συστήματος. Η τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη αποτελούν υποβοήθηση του ανθρώπινου παράγοντα.
* Ο κ. Νικόλαος Παπαβασιλείου είναι ομότιμος καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΑΣΟΕΕ).
