«Κρυφό» χρέος 409% του ΑΕΠ διαπιστώνει για την Ελλάδα μελέτη του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦίΜ) για το συνταξιοδοτικό, επισημαίνοντας ότι στο κριτήριο του χρέους του Μάαστριχτ δεν συμπεριλαμβάνονται χρέη που οφείλονται στις συνταξιοδοτικές υποσχέσεις προς τους εργαζομένους στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα. Αυτό, σύμφωνα με τον επικεφαλής ερευνών του Κέντρου, Κωνσταντίνο Σαραβάκο, που έγραψε το συγκεκριμένο policy paper, αποτρέπει την κρίσιμη μετάβαση σε ένα ισχυρό κεφαλαιοποιητικό σύστημα τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Για τον λόγο αυτό, μάλιστα, εκτιμάται πως είναι σημαντικό οι ευρωπαϊκοί λογιστικοί και δημοσιονομικοί κανόνες να μην αποτρέπουν, αλλά αντιθέτως να διευκολύνουν αυτή την κρίσιμη μεταρρύθμιση.
Η σημαντική, δε, υστέρηση της Ελλάδας σε σχέση με άλλες χώρες της Ε.Ε. όσον αφορά την ύπαρξη ενός ισχυρού κεφαλαιοποιητικού πυλώνα στο συνταξιοδοτικό σύστημα οδηγεί σε απώλειες εισοδήματος της τάξεως των 770 ευρώ ετησίως ανά άτομο (2022), επηρεάζοντας αρνητικά τόσο το ΑΕΠ όσο και τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Καθώς μάλιστα τα συμπεράσματα της νέας μελέτης παρουσιάζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο από το ΚΕΦίΜ και το δίκτυο δεξαμενών σκέψης EPICENTER με στόχο να εξοπλίσουν τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή με προτάσεις για την περίοδο 2025-2030, αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα εξής σημεία:
• Το 2018 η μισή δαπάνη για συντάξεις χρηματοδοτήθηκε από τον τακτικό προϋπολογισμό (δηλαδή από τη γενική φορολογία) και μόνο το υπόλοιπο 50% της συνταξιοδοτικής δαπάνης προήλθε από εισφορές. Το 2025 προβλέπεται ότι η δαπάνη για συντάξεις θα χρηματοδοτηθεί από τον τακτικό προϋπολογισμό κατά 43%.
• Παρά τις δύσκολες μεταρρυθμίσεις των προηγούμενων ετών, η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει την 3η μεγαλύτερη δαπάνη για συντάξεις ως προς το ΑΕΠ στην Ε.Ε.
• Ο πλούτος που δημιουργήθηκε χάρη στην κεφαλαιοποίηση συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων σε Ισλανδία και Δανία την περίοδο 2012-2021 ανέρχεται κατά μέσον όρο σε 11% του ΑΕΠ. Το αντίστοιχο ποσοστό για την Ελλάδα είναι μηδενικό.
• Τα κεφαλαιοποιητικά συνταξιοδοτικά συστήματα στην Ε.Ε. αντιστοιχούν κατά μέσον όρο στο 29% του ΑΕΠ την περίοδο 2012-2021, έναντι 84% του ΟΟΣΑ, με αποτέλεσμα το ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ενωσης να είναι χαμηλότερο κατά 2,4 ποσοστιαίες μονάδες ή 350 δισ. ευρώ. Η αντίστοιχη απώλεια εισοδήματος από την έλλειψη κεφαλαιοποιητικού συστήματος συνταξιοδότησης στην Ελλάδα εκτιμάται στα 770 ευρώ ετησίως κατά κεφαλήν, σε τρέχουσες τιμές 2022.
• Το κριτήριο χρέους του Μάαστριχτ δεν περιλαμβάνει τα σιωπηρά χρέη που οφείλονται στις συνταξιοδοτικές υποσχέσεις προς τους εργαζομένους στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα, τα οποία στην Ελλάδα ξεπερνούν το 400% του ΑΕΠ. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα.
Συνολικά, τα στοιχεία του ευρωπαϊκού δημόσιου χρέους δεν λαμβάνουν υπόψη τις δεσμεύσεις για μελλοντικές συντάξεις, κυρίως των δημοσίων υπαλλήλων, με αποτέλεσμα να μην είναι συγκρίσιμα με εκείνα άλλων ανεπτυγμένων χωρών, ιδίως των Ηνωμένων Πολιτειών, του Καναδά και της Αυστραλίας. Αυτό καθιστά δύσκολη την κατανόηση της πρόκλησης της χρηματοδότησης των συντάξεων σε σχέση με την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα.
