Ο υψηλός κρατικός δανεισμός και η αυξανόμενη ανάγκη των μεγάλων οικονομιών να βγουν στις αγορές ομολόγων για να χρηματοδοτήσουν τα σχέδιά τους κλιμακώνουν τις ανησυχίες των αξιωματούχων και των επενδυτών.
Το 2025 ξεκίνησε με ένα σαρωτικό ξεπούλημα στις παγκόσμιες αγορές κρατικών ομολόγων, με τη Βρετανία να βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα. Επίσης, η πολιτική αστάθεια που επικράτησε στη Γαλλία λόγω διαφωνίας για τον προϋπολογισμό ταρακούνησε τις αγορές. Εκτός αυτού, η άνοδος των αποδόσεων στους αμερικανικούς τίτλους αντανακλά επιφυλακτικότητα των επενδυτών απέναντι στην επερχόμενη κυβέρνηση και στη δυνατότητά της να μειώσει το τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα των ΗΠΑ.
Ετσι, πληθαίνουν οι φωνές που μιλούν για επιστροφή των bond vigilantes, των λεγόμενων τιμωρών των ομολόγων. Πρόκειται για έναν όρο που καθιερώθηκε τη δεκαετία του 1980 και περιγράφει τους επενδυτές που πωλούν τις θέσεις τους στα κρατικά ομόλογα των χωρών όταν πιστεύουν ότι οι δημοσιονομικές πολιτικές των κυβερνήσεών τους είναι υπερβολικά σπάταλες. Εχει να κάνει και με τη νομισματική πολιτική, με τους επενδυτές να ζητούν υψηλότερη αποζημίωση για να δανείσουν χρήματα σε χώρες που κατά την άποψή τους αδυνατούν να βάλουν «χαλινάρια» στον πληθωρισμό.
Οι τιμωροί των ομολόγων επί δεκαετίες βρίσκονταν σε δεύτερη μοίρα. Ωστόσο, μετά την επιτάχυνση του πληθωρισμού το 2021, την εκτίναξη του κρατικού δανεισμού λόγω πανδημίας και ενεργειακής κρίσης, αλλά και τη μείωση των αγορών ομολόγων από τις κεντρικές τράπεζες, οι επενδυτές των κρατικών τίτλων ασκούν πλέον μεγαλύτερη επιρροή.
Ο όρος περιγράφει τους επενδυτές που πωλούν τις θέσεις τους στα κρατικά ομόλογα χωρών, όταν πιστεύουν ότι οι δημοσιονομικές πολιτικές είναι υπερβολικά σπάταλες.
Εξάλλου, το χρέος των μεγάλων οικονομιών έχει αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια. Ενδεικτικά, το αμερικανικό χρέος εκτινάχθηκε στα 28 τρισ. δολάρια, ενώ πριν από την πανδημία διαμορφωνόταν κάτω από τα 20 τρισ. και πριν από την κρίση του 2007 κάτω από τα 5 τρισ. δολάρια.
Ισως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της πρόσφατης «δράσης» των bond vigilantes είναι η Βρετανία. Το 2022 το κόστος δανεισμού της χώρας εκτινάχθηκε κατά μία ποσοστιαία μονάδα μέσα σε μόλις μία εβδομάδα, καθώς τα πλάνα μείωσης των φόρων και αύξησης του χρέους σε μια περίοδο τεταμένης δημοσιονομικής κατάστασης τρόμαξαν τις αγορές ομολόγων. Πιο πρόσφατα, συγκεκριμένα αυτή τη Δευτέρα, οι αποδόσεις των μακροπρόθεσμων βρετανικών ομολόγων άγγιξαν νέο ιστορικό υψηλό, καθώς επικρατούν ανησυχίες για διόγκωση του παγκόσμιου κρατικού χρέους.
Αλλο ένα «θύμα» των bond vigilantes είναι η Γαλλία, αφού στο τέλος του 2024 το premium κινδύνου που ζητούσαν οι επενδυτές για να διακρατούν γαλλικούς τίτλους έναντι των γερμανικών απογειώθηκε στο υψηλότερο επίπεδο από την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη το 2012, υπογραμμίζοντας τις ανησυχίες της αγοράς για την έκβαση των εκλογών στη χώρα.
Οι τιμωροί των ομολόγων δεν έχουν ακόμη «χτυπήσει» κάποια αγορά με αντίστοιχη επιθετικότητα όπως τη βρετανική. Το αμερικανικό έλλειμμα δεν έχει μειωθεί παρά τις ανησυχίες που εκφράζονται μέσω της αγοράς ομολόγων και οι Γάλλοι πολιτικοί τελικά καταψήφισαν έναν «σφιχτό» προϋπολογισμό για το 2025, παρότι ο τέως πρωθυπουργός είχε προειδοποιήσει ότι θα οδηγήσει σε χρηματοπιστωτική «καταιγίδα».
Οι αναλυτές, όμως, λένε ότι η άνοδος των αποδόσεων στους τίτλους του αμερικανικού δημοσίου κατά μία ποσοστιαία μονάδα από τα τέλη Σεπτεμβρίου δείχνει εν μέρει ότι οι επενδυτές εκφράζουν την ανησυχία τους σχετικά με το σχέδιο των δαπανών της επερχόμενης κυβέρνησης Τραμπ. Βέβαια, οι αποδόσεις των ομολόγων ανεβαίνουν και λόγω της προοπτικής να παραμείνουν υψηλά τα επιτόκια δανεισμού όσο η οικονομία καταγράφει ισχυρές επιδόσεις.
