Ολική αναδόμηση του συστήματος επιδοματικής πολιτικής σχεδιάζουν τα συναρμόδια υπουργεία Κοινωνικής Συνοχής, Εργασίας και Εθνικής Οικονομίας εντός του 2025, με στόχο να αποκτήσει μια ενιαία αρχιτεκτονική και να μην παράγει περισσότερες αδικίες και ανισότητες από αυτές που καλείται να θεραπεύσει. Οι βασικοί πυλώνες της προωθούμενης μεταρρύθμισης, που θα υλοποιηθεί εντός του έτους, σταδιακά, είναι η εισαγωγή και περιουσιακών κριτηρίων στα σημαντικότερα επιδόματα που καταβάλλει ο ΟΠΕΚΑ, η ενίσχυση του ανταποδοτικού χαρακτήρα στα επιδόματα για τους ανέργους που χορηγεί η ΔΥΠΑ αλλά και η αναμόρφωση των παροχών του ΕΦΚΑ, ασθενείας και αναπηρίας. Παράλληλα, σχεδιάζεται αφενός η δημιουργία ενός Εθνικού Μητρώου Επιδομάτων, καθώς και η χρήση προπληρωμένης κάρτας για τα περισσότερα επιδόματα.
Σύμφωνα με την αρμόδια υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Σοφία Ζαχαράκη, έπειτα από μελέτη της ισχύουσας κατάστασης με εξειδικευμένους εμπειρογνώμονες, βρέθηκαν μπροστά σε σημαντικές στρεβλώσεις, αδυναμίες και κενά του συστήματος κοινωνικών παροχών και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το σύστημα έπρεπε να μεταρρυθμιστεί… χθες.
Στόχος των αλλαγών είναι να αποκτήσει το σύστημα μια ενιαία αρχιτεκτονική, καθώς το ελληνικό κράτος δαπανά τεράστια ποσά για τη στήριξη των πολιτών, αλλά δεν γνωρίζει εάν στηρίζει όσους πραγματικά οφείλει ή όσους εκμεταλλεύονται –εντελώς νόμιμα– τα κενά του συστήματος.
Η αρχή γίνεται από την 1η Ιανουαρίου 2025, καθώς αυξάνεται το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα από 216 ευρώ σε 250 ευρώ και 75 ευρώ (από 50 ευρώ) για κάθε παιδί. Αναλόγως προσαυξάνονται και τα εισοδηματικά όρια.
Παράλληλα, αυξάνεται το επίδομα στέγασης από 70 ευρώ σε 125 ευρώ και 75 ευρώ, αναλόγως της εισοδηματικής κλίμακας, πλέον αύξησης 30% για κάθε τέκνο, αλλά με στοχευμένα κριτήρια.
Επίσης, στο επίδομα παιδιού, ενοποιούνται η δεύτερη και η τρίτη εισοδηματική κλίμακα σε μία και έτσι αυξάνεται το επίδομα παιδιού της τρίτης εισοδηματικής κλίμακας από 28 ευρώ ανά τέκνο σε 45 ευρώ ανά τέκνο και 90 ευρώ για το τρίτο παιδί και τα επόμενα.
Η πρώτη κλίμακα αυξάνεται όσο και η νέα κλίμακα του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος σε 75 ευρώ και περαιτέρω σε 150 ευρώ για τρίτο παιδί και επόμενα.
Θα λαμβάνονται υπόψη η κινητή περιουσία, η ακίνητη και εισόδημα από τρίτες πηγές (μετοχές, ομόλογα).
Οι αυξήσεις συνοδεύονται από έκπτωση 20% στο εισόδημα που θα λαμβάνεται υπόψη για την καταβολή του επιδόματος. Η έκπτωση θα παρέχεται για όσους έχουν εισόδημα που αυξήθηκε από μισθωτή εργασία και όχι από ελεύθερο επάγγελμα. Η διάσταση αυτή υπάρχει ήδη ως πρόβλεψη στο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα και αυξάνεται από την 1η Ιανουαρίου 2025 από το 20% στο 30%, ενώ και στα άλλα δύο επιδόματα, του παιδιού και της στέγης, θα οριστεί στο 20%. Πρακτικά, δε, αυτό σημαίνει πως ένας μισθωτός δικαιούχος, ο οποίος δεν έχει τη δυνατότητα απόκρυψης εισοδήματος, θα δικαιούται το επίδομα ακόμη κι αν έλαβε αύξηση ή βρήκε άλλη δουλειά με καλύτερες απολαβές. Με τον τρόπο αυτό άλλωστε ενθαρρύνονται και οι άνεργοι να αναζητήσουν μόνιμη εργασία, διατηρώντας το δικαίωμα στο επίδομα.
Παράλληλα, από το 2025 θα ισχύσουν περιουσιακά κριτήρια και τεκμήρια καταθέσεων και Ι.Χ. αυτοκινήτων. Θα λαμβάνονται υπόψη η κινητή περιουσία (καταθέσεις, αυτοκίνητα, δίκυκλα), η ακίνητη περιουσία (σπίτια, οικόπεδα, αγροτεμάχια), καθώς και εισόδημα από τρίτες πηγές (μετοχές, ομόλογα).
Σε κάθε περίπτωση, οι οριστικές αποφάσεις θα ληφθούν εντός του επόμενου διαστήματος, με το υπουργείο να ξεκαθαρίζει ότι θα υπάρχει παραμετροποίηση των κριτηρίων. Για παράδειγμα, στο επίδομα παιδιού, το ανώτατο όριο των καταθέσεων θα είναι μεγαλύτερο από τις 21.000 ευρώ που ισχύει σήμερα για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Επίσης, θα τεθεί όριο κινητής περιουσίας για τη λήψη επιδόματος στέγης. Στο επίδομα τέκνων θα θεσπιστεί όριο ακίνητης περιουσίας, υψηλότερο όμως από αυτό που ισχύει για τα άλλα δύο βασικά επιδόματα, δηλαδή το επίδομα στέγασης και το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα (180.000 ευρώ και 150.000 ευρώ αντιστοίχως). Οσο για τα κυβικά του αυτοκινήτου, βάσει των σεναρίων που επεξεργάζεται το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής, το όριο π.χ. στο επίδομα τέκνων θα είναι υψηλότερο από τα 1.600 κυβικά, ενώ πολύ υψηλότερο θα είναι για τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες.
Με σημαντική καθυστέρηση, εντός του πρώτου εξαμήνου του 2025 σχεδιάζεται και η εφαρμογή της προπληρωμένης κάρτας σε μια σειρά κοινωνικών επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ, όπως το επίδομα παιδιού (Α21), το επίδομα γέννησης, αναδοχής και το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Στην πράξη οι δικαιούχοι θα μπορούν μέσω της κάρτας να αντλούν έως το 50% του ποσού που δικαιούνται μέσω ΑΤΜ ως ρευστό, ενώ το υπόλοιπο 50% θα πρέπει υποχρεωτικά να το δαπανούν μέσω POS.
Στα επιδόματα ανεργίας, που χορηγεί το υπουργείο Εργασίας μέσω ΔΥΠΑ, σχεδιάζεται επίσης μια σημαντική μεταρρύθμιση. Η αρχή θα γίνει με το πιλοτικό πρόγραμμα τακτικής επιδότησης των ανέργων, με δραστικές αλλαγές, όπως αύξηση των ελάχιστων απαιτούμενων μηνών απασχόλησης στο 14μηνο, αύξηση στο επίδομα για όσους έχουν πάνω από 4 έτη απασχόλησης και μισθό πάνω από τον κατώτατο κ.λπ. Οι αλλαγές αυτές θα ισχύσουν από τον Μάρτιο του 2025 και θα αφορούν περίπου 15.000 νέους ανέργους.
Αλλαγές αναμένονται και σε επιδόματα που χορηγούνται μέσω του ΕΦΚΑ, καθώς εντός του 2025 το υπουργείο Εργασίας θα πρέπει βάσει του σχεδιασμού να προχωρήσει στην εφαρμογή του ενιαίου κανονισμού παροχών ΕΦΚΑ και των ενιαίων κανόνων παροχών αναπηρίας. Επίσης, σχεδιάζεται η δημιουργία ενός ανεξάρτητου φορέα αξιολόγησης αναπηρίας καθώς και η επιτάχυνση του χρόνου έκδοσης των γνωματεύσεων μέσω των ΚΕΠΑ.
Τέλος, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας σχεδιάζει τη δημιουργία ενός Εθνικού Μητρώου Επιδομάτων προκειμένου να υπάρχει μια συνολική εποπτεία και για τα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ και για τα επιδόματα του υπουργείου Εργασίας, καθώς και άλλα, όπως το επίδομα θέρμανσης. Να σημειωθεί ότι σήμερα το Δημόσιο δεν γνωρίζει, για παράδειγμα, το συνολικό εισόδημα που προκύπτει από το άθροισμα των επιδομάτων που λαμβάνει κάποιος.
