Σε έναν ολοένα και περισσότερο πολυπολικό κόσμο, οι ελεύθερες και προηγμένες δημοκρατικές χώρες της Δύσης αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Μεγάλο μέρος της τρέχουσας γεωπολιτικής αναταραχής, καθώς και οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι για το άμεσο μέλλον συνδέονται με τέσσερις χώρες, ήτοι την Κίνα, τη Ρωσία, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα. Εν μέρει επειδή οι ηγέτες τους δεν δεσμεύονται από σημαντικούς εσωτερικούς πολιτικούς περιορισμούς, μπορούν να προκαλέσουν αταξία στο εξωτερικό, εάν το επιλέξουν. Με πιθανή εξαίρεση τη Βόρεια Κορέα, η οποία λαμβάνει περισσότερη βοήθεια από τη Ρωσία για να παρακάμψει τις κυρώσεις, οι ανωτέρω χώρες καλούνται να αντιμετωπίσουν αυξανόμενα προβλήματα, διότι πληρώνουν το τίμημα για τα λάθη του παρελθόντος και του παρόντος. Μακροπρόθεσμα, πάντως, η δύναμη των αυταρχικών καθεστώτων να διαταράξουν τις παγκόσμιες υποθέσεις εξαρτάται από τους πόρους τους. Το αθροιστικό μερίδιο της Κίνας, της Ρωσίας και του Ιράν στο παγκόσμιο ΑΕΠ ανέρχεται πλέον στο 19%. Το μερίδιο του ΝΑΤΟ και των στενών συμμάχων του, όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία, παραμένει σχεδόν αμετάβλητο στο 55% του παγκόσμιου ΑΕΠ από το 2013.
Οταν η Κίνα έδωσε προτεραιότητα στην οικονομική ανάπτυξη έναντι της ιδεολογίας από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και μετά, μείωσε γρήγορα το εισοδηματικό χάσμα εν συγκρίσει με τις προηγμένες οικονομίες. Εντούτοις, αφότου εδραίωσε την παραμονή του στην εξουσία, ο κόκκινος αυτοκράτορας της Κίνας Σι Τζινπίνγκ απομακρύνθηκε από το προαναφερθέν μοντέλο. Αντιθέτως, υποτάσσει την οικονομία σε πιο αυστηρό κεντρικό έλεγχο, κατευθύνοντας πόρους σε τομείς στρατηγικά ζωτικούς για την προβολή της ισχύος του πέραν των συνόρων, πιθανώς με στόχο να αποτρέψει τις ΗΠΑ από το να βοηθήσουν την Ταϊβάν σε περίπτωση κινεζικής επίθεσης. Αυτό επιδεινώνει τα προβλήματα από την κρίση ακινήτων στην Κίνα και τα δυσμενή δημογραφικά στοιχεία. Με ποσοστό γονιμότητας 1,2 γεννήσεις ανά γυναίκα, ο πληθυσμός της τείνει να μειωθεί κατά 200 εκατ. περίπου έως το 2054. Το μερίδιό της στο παγκόσμιο ΑΕΠ έχει υποχωρήσει από 18,2% το 2021 σε 16,6% το 2024. Οι διευρυνόμενες αποκλίσεις μεταξύ των επίσημων στοιχείων για το ΑΕΠ της Κίνας και άλλων δεικτών, όπως η εμπιστοσύνη των καταναλωτών, υποδηλώνουν ότι τα τελευταία δεδομένα υπερδιογκώνουν το μέγεθος της οικονομίας της πιθανώς κατά 5% περίπου. Από την πλευρά της η Δύση έχει τους οικονομικούς οιωνούς με το μέρος της. Το αν θα επιδείξει τη βούληση να αντιμετωπίσει τις απειλές, για παράδειγμα υποστηρίζοντας αρκετά την Ουκρανία και για όσο χρόνο χρειάζεται, έως ότου τα διογκούμενα προβλήματα αναγκάσουν τον Πούτιν να ζητήσει ειρήνευση, θα είναι το βασικό γεωπολιτικό ερώτημα του 2025.
* Ο κ. Χόλγκερ Σμίεντινγκ είναι οικονομολόγος της Berenberg Bank.
