Επενδυτικές ευκαιρίες σε νέες κατηγορίες ακινήτων, όπως τα data centers, εντοπίζει η νέα διοίκηση της Noval Property ΑΕΕΑΠ υπό τον κ. Μιχάλη Παναγή, ένα στέλεχος του ομίλου Viohalco με μεγάλη πείρα σε μια σειρά διοικητικών θέσεων του ομίλου. Ο κ. Παναγής μιλάει στην «Κ» για τα σχέδια της εισηγμένης εταιρείας επενδύσεων σε ακίνητα, η οποία υλοποιεί ήδη επενδυτικό σχέδιο 350 εκατ. ευρώ.
Παράλληλα, η Noval σχεδιάζει και τον περαιτέρω εμπλουτισμό του μείγματος του χαρτοφυλακίου των ακινήτων της με νέα ακίνητα logistics αλλά και εξυπηρετούμενων διαμερισμάτων. Μεταξύ άλλων σχεδιάζονται νέες κινήσεις στο κέντρο της Αθήνας σε ιδιόκτητα ακίνητα, όπως και στην περιοχή της Δυτικής Αττικής, όπου επίσης υπάρχουν εκτάσεις προς αξιοποίηση από το υφιστάμενο χαρτοφυλάκιο.
Η διοίκηση της εταιρείας αξιολογεί ως ιδιαίτερα θετικές για τη μελλοντική πορεία της Noval δύο νέες εξελίξεις, την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου των ΑΕΕΑΠ που έχει κατατεθεί προς έγκριση από τον αρμόδιο υπουργό, αλλά και τη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ειδικά η μείωση των επιτοκίων αναμένεται να λειτουργήσει θετικά τόσο ως προς τη μείωση του χρηματοπιστωτικού κόστους για την εταιρεία, όσο και για την αύξηση των αποτιμήσεων των υφιστάμενων ακινήτων του χαρτοφυλακίου, εξαιτίας της γενικότερης ενίσχυσης της ζήτησης που θα προκύψει.
Αυτή την περίοδο η Noval «τρέχει» συνολικά πέντε έργα, εκ των οποίων τα τέσσερα βρίσκονται στο στάδιο της εκτέλεσης, ενώ το πέμπτο και μεγαλύτερο, η ανάπλαση του ακινήτου της πρώην ΧΑΛΚΟΡ στην οδό Πειραιώς, βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο της αδειοδοτικής διαδικασίας, με τις τελικές εγκρίσεις να αναμένονται εντός του 2025. Εως το τέλος του 2024 θα παραδοθούν δύο νέα έργα, η ανακατασκευή κτιρίου στο Μετς, στην οδό Αρδηττού, όπως επίσης και το έργο της επέκτασης του υφιστάμενου κτιρίου γραφείων του ομίλου Viohalco, στο Μαρούσι, στην οδό Χειμάρρας 16.
– Ο ρόλος που αναλαμβάνετε έχει σημαντικές προκλήσεις, με δεδομένο ότι η Noval Property έχει θέσει σε εξέλιξη ένα φιλόδοξο επενδυτικό πρόγραμμα ύψους άνω των 350 εκατ. ευρώ. Μπορείτε να μας περιγράψετε τους άξονες αυτής της στρατηγικής και πώς σχεδιάζετε να τη φέρετε εις πέρας, με βάση και την πρότερη εμπειρία σας;
– Στη Noval Property συνεχίζουμε με σταθερότητα και προσήλωση στον δρόμο που έχουμε χαράξει, καθώς τα αποτελέσματα μέχρι σήμερα δείχνουν ότι η αναπτυξιακή μας στρατηγική, με οδηγό τη βιωσιμότητα και την καινοτομία, έχει απτά και ουσιαστικά αποτελέσματα. Στρατηγική επιδίωξή μας παραμένει ο επαναπροσδιορισμός του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την ανάπτυξη στο αστικό περιβάλλον, ώστε να μετασχηματιστεί ο αστικός ιστός και να έρθει πιο κοντά στις απαιτήσεις της σημερινής εποχής.
Η πρόσφατη είσοδος της εταιρείας στο Χρηματιστήριο Αθηνών διαμόρφωσε ένα περιβάλλον με νέες επενδυτικές ευκαιρίες. Προς αυτή την κατεύθυνση θα συνεχίσουμε να επενδύουμε στη βιώσιμη ανάπτυξη, ενδυναμώνοντας και εμπλουτίζοντας το χαρτοφυλάκιό μας ώστε το αποτύπωμά μας στις τοπικές κοινωνίες και στο περιβάλλον να έχει θετικό πρόσημο.
Σε αυτή την καινούργια σελίδα για τη Noval Property θεωρώ ότι είναι τιμή μου που η εταιρεία μου εμπιστεύθηκε αυτή τη σημαντική θέση ευθύνης. Δεδομένης της μακράς και πολυδιάστατης εμπειρίας μου σε διαφορετικούς κλάδους της οικονομίας, καθώς και λόγω της ενεργού συμμετοχής μου σε διοικητικές θέσεις και σε Δ.Σ. εταιρειών της Viohalco, θα έχω τη δυνατότητα να συμβάλω ενισχυτικά στην αναπτυξιακή πορεία της εταιρείας σε συνεργασία με τα αξιόλογα και έμπειρα στελέχη που πλαισιώνουν τη Noval Property.
Η πρόσφατη είσοδος της εταιρείας στο Χρηματιστήριο Αθηνών διαμόρφωσε ένα περιβάλλον με νέες επενδυτικές ευκαιρίες.
– Μπορείτε να μας δώσετε μια εικόνα της πορείας του επενδυτικού προγράμματος αναφορικά με τα κτίρια γραφείων που αναπτύσσει η εταιρεία στο Μαρούσι;
– Πρόκειται για τρία έργα, τα οποία αναπτύσσονται βάσει προγραμματισμού και εντός χρονοδιαγράμματος. Οσοι διέρχονται από την περιοχή έχουν την ευκαιρία να διαπιστώνουν οι ίδιοι την πρόοδο που συντελείται στις εν λόγω επενδύσεις. Το «The Grid», ένα πρωτοποριακό συγκρότημα γραφείων, συνολικής δομήσιμης επιφάνειας 61.500 τ.μ. (GBA), σχεδιασμένο από το αρχιτεκτονικό γραφείο Foster + Partners, που αναπτύσσουμε σε συνεργασία με την Brook Lane Capital, αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2026 και έχει προσελκύσει έντονο ενδιαφέρον. Ηδη, δύο εκ των τεσσάρων κτιρίων του ακινήτου έχουν εκμισθωθεί στην EY Ελλάδος.
Παράλληλα, το κτίριο γραφείων στην οδό Χειμάρρας, συνολικής δομήσιμης επιφάνειας 20.600 τ.μ., είναι ήδη εξ ολοκλήρου μισθωμένο, ενώ η ανακατασκευή του κτιρίου γραφείων στη λεωφόρο Κηφισίας 199 αποτελεί την έμπρακτη απόδειξη της δέσμευσής μας για υπεύθυνες και βιώσιμες επιχειρηματικές πρακτικές, καθώς αφορά ένα ακίνητο που θα διακρίνεται για το πολύ χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα.
– Ως προς τα άλλα δύο έργα σε Μετς και στην οδό Πειραιώς, πού βρίσκεστε από πλευράς χρονοδιαγράμματος και διαδικασιών;
– Στο κέντρο της Αθήνας, στην οδό Αρδηττού, στο Μετς, ολοκληρώνουμε σταδιακά την ανακαίνιση του υφιστάμενου κτιρίου και τη μετατροπή του σε ένα κτίριο μεικτής χρήσης με πολυτελείς κατοικίες και γραφεία και με συγκριτικό πλεονέκτημα την απρόσκοπτη θέα προς την Ακρόπολη. Ηδη έχουμε εκμισθώσει τον έναν από τους τρεις ορόφους των κατοικιών.
Από την άλλη πλευρά του λεκανοπεδίου της Αττικής, φιλοδοξία μας είναι να δημιουργήσουμε μια «Art District» μέσω της αστικής ανάπλασης στην Πειραιώς 252, που ήταν οι πρώτες εργοστασιακές εγκαταστάσεις της Viohalco. Βρισκόμαστε στη φάση που αναμένεται να ολοκληρωθούν η διαδικασία αδειοδότησης και η έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος, το πρώτο εξάμηνο του 2025, ώστε στη συνέχεια να προχωρήσουμε στην ανάπτυξη του έργου, το master plan του οποίου έχει σχεδιάσει το διεθνώς καταξιωμένο αρχιτεκτονικό γραφείο Foster + Partners.
– Η εταιρεία είχε αποκτήσει μια σειρά ακινήτων πριν από περίπου τρία χρόνια. Πρόκειται για προς ανάπτυξη ακίνητα, με ενδιαφέρον τόσο τουριστικό όσο και στον τομέα των logistics, ή και για άλλες χρήσεις ενδεχομένως. Μπορείτε να μας αναφέρετε κάποια εξ αυτών που έχετε προκρίνει για ωρίμανση τα αμέσως επόμενα χρόνια και προς ποια κατεύθυνση θα κινηθείτε, δηλαδή πώς τα οραματίζεστε;
– Το στρατηγικό επενδυτικό πρόγραμμα της Noval Property περιλαμβάνει εμβληματικές επενδύσεις σε ακίνητα υψηλής εμπορευσιμότητας και ζήτησης, με έμφαση στο project της Πειραιώς 252, σε logistics, αλλά και σε εμπορικά κέντρα νέας γενιάς «lifestyle destinations» που αποτελούν ολοκληρωμένους προορισμούς αγορών, διασκέδασης και αναψυχής, χώρους ανοιχτούς, φιλόξενους και ελεύθερα προσβάσιμους στους επισκέπτες. Παράλληλα, στο πλαίσιο της αναζωογόνησης παλαιού κτιριακού αποθέματος αλλά και της διατήρησης της ιστορικής ταυτότητας και της αρχιτεκτονικής των υφιστάμενων κτιρίων, μας ενδιαφέρουν κάποιες μικρού μεγέθους, αλλά ενδιαφέρουσες αναπτύξεις. Ενδεικτικά αναφέρουμε την επένδυση στην οδό Νοταρά, στην Αθήνα, που αφορά την ανακατασκευή ενός τριώροφου διατηρητέου κτιρίου και τη μετατροπή του σε διαμερίσματα υψηλής ποιότητας, καθώς και στις Σπέτσες την αποκατάσταση διατηρητέου κτιρίου και την επαναφορά της χρήσης του σε κατοικία, όπως και την ανέγερση νέας κατοικίας. Επιπλέον, στον κλάδο των logistics μελετάται η κατασκευή σύγχρονου κέντρου αποθήκευσης και διανομής ξηρού φορτίου στη Μαγούλα Αττικής.
Θετικό το νέο πλαίσιο για τις ΑΕΕΑΠ
– Ποιες αλλαγές του νέου θεσμικού πλαισίου για τις ΑΕΕΑΠ που έχει κατατεθεί στον αρμόδιο υπουργό Οικονομικών ξεχωρίζετε ως επωφελείς για το μέλλον του κλάδου και της εταιρείας ειδικότερα; Τι άλλες παρεμβάσεις απαιτούνται, π.χ. φορολογικά, ώστε να καταστούν ελκυστικότερες οι εταιρείες, τόσο στο εγχώριο όσο και στο διεθνές επενδυτικό κοινό;
– Το προτεινόμενο νέο θεσμικό πλαίσιο εκσυγχρονίζει και απλοποιεί το πλαίσιο λειτουργίας των ΑΕΕΑΠ. Ειδικότερα ενισχύει την ικανότητα και την ευελιξία τους να προσαρμόζουν την επενδυτική στρατηγική τους στις εξελισσόμενες απαιτήσεις της αγοράς ακινήτων. Παράλληλα διατηρούν ισχυρούς μηχανισμούς εποπτείας και κανόνες διαφάνειας, οι οποίοι συμβάλλουν στην προστασία των επενδυτών. Στο προτεινόμενο νέο θεσμικό πλαίσιο καταγράφονται λεπτομερώς οι ορισμοί και ο σκοπός των ΑΕΕΑΠ, δομούνται με τρόπο σαφή οι επιτρεπόμενες επενδύσεις, και έχει γίνει μια πλήρης και λεπτομερής περιγραφή του φορολογικού πλαισίου. Ο νέος νόμος διευρύνει τις δυνατότητες επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία είτε άμεσα από την ίδια, είτε έμμεσα μέσω θυγατρικών της εταιρειών, επιτρέπει επενδύσεις σε συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και δίνει ένα πιο σαφές και εκσυγχρονισμένο επενδυτικό πλαίσιο. Το προτεινόμενο νέο θεσμικό πλαίσιο έχει λάβει υπόψη του τα αντίστοιχα των ευρωπαϊκών ΑΕΕΑΠ, ιδίως σε θέματα επενδυτικής στρατηγικής, λειτουργίας και φορολογίας. Ως εκ τούτου, η νομοθέτησή του θα καταστήσει πιο σύγχρονες τις ελληνικές ΑΕΕΑΠ και ελκυστικότερες στο διεθνές επενδυτικό κοινό. Προς αυτή την κατεύθυνση θα συμβάλουν περαιτέρω η διαμόρφωση ενός σταθερού φορολογικού πλαισίου και ο εκσυγχρονισμός του ορισμού της φορολογικής βάσης.
Αναμένεται σημαντική αύξηση της ζήτησης για data centers
– Ποια θεωρείτε ότι θα είναι τα οφέλη για τις ΑΕΕΑΠ, αλλά και ειδικά για τη Noval Property από την εν εξελίξει χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ;
– Η συνεχιζόμενη τάση μείωσης των επιτοκίων, ως συνέπεια της χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ, έχει πολλαπλά θετικά οφέλη στη λειτουργική αποδοτικότητα της Noval Property. H μείωση των επιτοκίων εξυπηρετεί τη μείωση του χρηματοοικονομικού και φορολογικού κόστους της εταιρείας, με άμεση θετική επίδραση την αύξηση των προς διανομή κερδών και την παροχή υψηλότερων μερισμάτων προς τους μετόχους. Επιπροσθέτως, ευνοεί την αύξηση της ζήτησης εμπορικών ακινήτων προς επένδυση και επομένως και την αύξηση των αποτιμήσεων. Ειδικότερα, για τη Noval Property η μείωση των επιτοκίων και η προσφορά «οικονομικής» χρηματοδότησης θα ενισχύσουν περαιτέρω το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα ανάπτυξης του captive pipeline (χαρτοφυλάκιο ιδίων ακινήτων), πέραν των ήδη διαθέσιμων από την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου.
– Ποιους τομείς της αγοράς ακινήτων έχετε διακρίνει ως έχοντες σημαντικές προοπτικές από πλευράς ζήτησης; Για ποιους λόγους και πώς εκτιμάτε ότι θα κινηθεί η ελληνική αγορά ακινήτων εισοδήματος τα επόμενα χρόνια;
– Η ελληνική αγορά ακινήτων εξελίσσεται διαρκώς, παρουσιάζοντας ιδιαίτερη ανάπτυξη στους περισσότερους τομείς της, όπως βιοκλιματικά κτίρια γραφείων, εμπορικά πάρκα, σύγχρονες μονάδες φιλοξενίας, φοιτητικές εστίες, εγκαταστάσεις logistics και κατοικίες υψηλών προδιαγραφών. Η ανισορροπία που παρατηρείται ακόμη ανάμεσα στην προσφορά και τη ζήτηση είναι αποτέλεσμα της έλλειψης επαρκούς, διαθέσιμου, σύγχρονου και ποιοτικού προϊόντος, επακόλουθο της πολυετούς οικονομικής κρίσης και της εξαιρετικά περιορισμένης οικοδομικής δραστηριότητας των περασμένων ετών. Τα επόμενα χρόνια οι παράγοντες που θα επηρεάσουν την πορεία της αγοράς ακινήτων καθορίζονται και είναι αλληλένδετοι, σε μεγάλο βαθμό, με τις σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις και την εφαρμογή τους, λαμβάνοντας υπόψη και τα περιβαλλοντικά πρότυπα που πλέον απαιτούνται.
Η ανοδική πορεία του κλάδου των ακινήτων θεωρώ ότι θα συνεχιστεί και τα επόμενα έτη.
Χαρακτηριστικά εκτιμάται ότι θα υπάρξει σημαντική αύξηση της ζήτησης για data centers, καθώς η εγγύτητα σε πηγές ενέργειας χαμηλού κόστους γίνεται όλο και πιο κρίσιμη.
Επιπλέον, η ενσωμάτωση συστημάτων διαχείρισης κτιρίων που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη θα αναβαθμίσει τα πρότυπα σε τομείς, όπως η ασφάλεια και η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Αυτή η βελτίωση θα διαφοροποιήσει περαιτέρω τους γραφειακούς χώρους πρώτης κατηγορίας, αυξάνοντας την ελκυστικότητά τους σε μισθωτές και επενδυτές.
Συνοψίζοντας, η ανοδική πορεία του κλάδου των ακινήτων θεωρώ ότι θα συνεχιστεί και τα επόμενα έτη, εστιάζοντας στη διαμόρφωση σύγχρονων, ευέλικτων, διαχρονικών και ενεργειακά αποδοτικών ακινήτων. Στόχος μας είναι να συμβάλουμε ενεργά στη διαμόρφωση των πόλεων του μέλλοντος, δημιουργώντας παράλληλα υπεραξία για τους συμμετόχους μας.
