Ολοκληρώθηκε η 29η διάσκεψη των μελών της σύμβασης πλαισίου του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, το ετήσιο «ραντεβού» σχεδόν 200 κρατών του πλανήτη για να συντονίσουν την κοινή τους δράση για το κλίμα.
Για μια ακόμη φορά η ευκαιρία αυτή δεν πέρασε ανεκμετάλλευτη για την Ελλάδα. Η χώρα μας έστειλε και φέτος ισχυρό μήνυμα ότι ηγείται στην ενεργειακή μετάβαση με πράξεις και όχι με λόγια.
Η COP29 πραγματοποιήθηκε στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, μια επιλογή που προκάλεσε αρχικά αντιδράσεις, καθώς είναι η δεύτερη συνεχόμενη χρονιά που η διάσκεψη διοργανώνεται σε χώρα που η οικονομία της στηρίζεται στα ορυκτά καύσιμα.
Λαμβάνοντας δε υπόψη τις πρόσφατες εξελίξεις στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, η μελλοντική στάση της δεύτερης σε εκπομπές αερίων θερμοκηπίου χώρας του πλανήτη βρέθηκε στο επίκεντρο των συζητήσεων.
Παρά την περιρρέουσα γεωπολιτική αβεβαιότητα, όμως, η διάσκεψη στο Μπακού αποτέλεσε μια σημαντική κινητοποίηση πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών φορέων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αυτή είναι η σημαντικότερη προστιθέμενη αξία της COP: ότι κάτω από πολύπλοκες διεθνείς συνθήκες τα κράτη, οι οργανισμοί, η αγορά και η κοινωνία των πολιτών συνεχίζουν να τηρούν την ετήσια υποχρέωσή τους να κάθονται γύρω από ένα τραπέζι και να συζητούν για την αντιμετώπιση του πλέον υπαρξιακού κινδύνου για την ανθρωπότητα.
Στο επίκεντρο των συζητήσεων παρέμεινε ο στόχος της συμφωνίας των Παρισίων, ο περιορισμός δηλαδή της αύξησης της θερμοκρασίας σε –κατ’ ανώτατο– 1,5 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Στόχος καθόλου εύκολος, καθώς οι απαιτούμενοι πόροι για να επιτευχθεί υπολογίζονται στα 80 τρισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας.
Γι’ αυτό και από τα πιο κρίσιμα αποτελέσματα της COP29 ήταν η δέσμευση πως οι ανεπτυγμένες χώρες θα παρέχουν 300 δισ. δολάρια ετησίως προς τις αναπτυσσόμενες χώρες για κλιματικές δράσεις, τριπλασιάζοντας τον προηγούμενο στόχο των 100 δισ. Παρότι από κάποιους ο τριπλασιασμός της χρηματοδότησης δεν κρίνεται επαρκής, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι είναι ένα βήμα προόδου σε μια διεθνή συγκυρία που επικρατεί η αβεβαιότητα.
Παραμένει βέβαια επιτακτική η ανάγκη για άμεση μείωση των εκπομπών από τους μεγάλους ρυπαντές. Η Κίνα ευθύνεται για το 31,5% των παγκόσμιων εκπομπών CO2 και συνεχίζει να αυξάνει τις εκπομπές της, οι ΗΠΑ εκπέμπουν το 13% και η Ινδία το 8,1%. Από την άλλη μεριά, η Ελλάδα ευθύνεται μόλις για το 0,15% ετησίως – μια «σταγόνα στον ωκεανό» σε σύγκριση με τις μεγάλες οικονομίες.
Κι όμως, παρόλο που η Ελλάδα μας δεν μπορεί μόνη της να σώσει το κλίμα, αυτό που μπορεί να κάνει είναι να αποτελέσει παράδειγμα για το πώς μια οικονομία μπορεί να επιτύχει εξαιρετικά φιλόδοξους κλιματικούς στόχους, να ηγηθεί στη μετάβαση σε ένα ενεργειακό μοντέλο χωρίς ορυκτά καύσιμα και ταυτόχρονα να αναπτύσσεται και να βελτιώνει τα αποτελέσματά της διαρκώς.
Το ότι το ίδιο έτος η Ελλάδα κατέστη δεύτερη χώρα στον κόσμο στην ενέργεια από τα φωτοβολταϊκά, καταφέρνοντας ταυτόχρονα να έχει τον μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δείχνει ότι η ενεργειακή μετάβαση δεν είναι απλώς συμβατή με την οικονομική ευημερία, αλλά μπορεί και να αποτελέσει κινητήριο μοχλό αυτής.
Σ’ αυτό το πνεύμα η παρουσία της Ελλάδας στην COP29, για δεύτερη συνεχή χρονιά με εθνικό περίπτερο, ενίσχυσε την εικόνα της χώρας ως σημαντικού παράγοντα στη διεθνή κλιματική δράση.
Η χώρα μας είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει στο διεθνές κοινό της COP29 τα σημαντικά επιτεύγματα των τελευταίων ετών, καθώς και τους φιλόδοξους στόχους που έχει θέσει. Το γεγονός ότι μειώσαμε τις εκπομπές περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ε.Ε. σε σχέση με το 2005, μείωση που φτάνει το 43,5%, ήταν αιτία για διεθνή αναγνώριση. Παράλληλα, οι φιλόδοξοι κλιματικοί στόχοι του νέου μας ΕΣΕΚ και η υλοποίηση του ταχύτερου προγράμματος απεξάρτησης από τον λιγνίτη στην Ευρώπη κατέστησαν την πατρίδα μας διεθνές παράδειγμα οικονομικής επιτάχυνσης με ταυτόχρονη απανθρακοποίηση.
Εντύπωση προκάλεσε η πρόοδός μας στις ΑΠΕ, όπου το μερίδιό τους στην ηλεκτροπαραγωγή φτάνει το 57%, ενώ η χώρα έχει ήδη καταφέρει να διπλασιάσει την εγκατεστημένη ισχύ από το 2018. Παράλληλα, αναγνωρίστηκε ότι πρωτοστατούμε σε νέες ενεργειακές τεχνολογίες (όπως το βιομεθάνιο, το υδρογόνο, τα υπεράκτια αιολικά και η αποθήκευση άνθρακα), ενώ σχεδιάζουμε και τις μεγάλες διασυνδετήριες «λεωφόρους» καθαρής ενέργειας με τις γειτονικές χώρες και ηπείρους.
Αυτά τα επιτεύγματά μας αναλύθηκαν εκτενώς σε περισσότερες από 45 παράλληλες εκδηλώσεις που διοργανώθηκαν στο ελληνικό περίπτερο, με υψηλού επιπέδου συμμετοχές και διεθνή διάσταση.
Σημαντικότερο δε είναι ότι αναδείξαμε πως η Ελλάδα επιδεικνύει την ισχυρή πολιτική βούληση να αναλάβει ενεργό ρόλο, ώστε η πράσινη μετάβαση να γίνει με όρους δίκαιους και να ωφελήσει τους πολίτες. Για τον λόγο αυτό και οι ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες μας για στήριξη του Ελληνα και του Ευρωπαίου καταναλωτή (είτε είναι νοικοκυριό είτε μικρομεσαία επιχείρηση είτε βιομηχανία), όχι απλά αναγνωρίστηκαν στην COP 29 αλλά αποτέλεσαν και σημείο αναφοράς στον πανευρωπαϊκό διάλογο για το πώς να συνδυάσουμε την πράσινη μετάβαση με μικρότερο ενεργειακό κόστος και με μεγαλύτερη πρόσβαση σε καθαρή και προσιτή ενέργεια για όλους.
Οπως παρατήρησε ένας από τους υψηλά ιστάμενους διεθνείς συμμετέχοντες στις εκδηλώσεις του περιπτέρου μας, η στρατηγική της Ελλάδας για πράσινη μετάβαση με ταυτόχρονη διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης και διεύρυνση της κοινωνικής ευημερίας είναι σαν να προσπαθούμε να τετραγωνίσουμε τον κύκλο… και τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι αυτό ακριβώς καταφέρνουμε!
* Η κ. Αλεξάνδρα Σδούκου είναι υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
