Οι χώρες της Σκανδιναβίας και της Βαλτικής είναι οι κορυφαίοι «υποψήφιοι» της Ευρώπης για να γίνουν το τεχνολογικό επίκεντρο της ηπείρου. Ενώ όμως η Ευρώπη έχει ταλέντα, χρηματοδότηση και το κατάλληλο οικοσύστημα για την ανάπτυξη επιχειρηματικών κολοσσών, ανέκαθεν βρισκόταν ένα βήμα πίσω από τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Οι χώρες αυτές φιλοξενούν τον υψηλότερο κατά κεφαλήν αριθμό «μονόκερων», δηλαδή εταιρειών με αποτίμηση άνω του 1 δισ. δολαρίων, με αποτέλεσμα να θεωρούνται η καλύτερη ελπίδα της ηπείρου για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής Σίλικον Βάλεϊ. Ειδικότερα, οι χώρες της Σκανδιναβίας με συνολικό πληθυσμό 27 εκατ. ανθρώπων δημιούργησαν 73 μονόκερους μεταξύ 2013 και 2023, δηλαδή το 17% όλων των μονόκερων της ηπείρου με μόλις το 4% του πληθυσμού.
«Βγαίνουν πολλές πραγματικά ισχυρές εταιρείες από μία πολύ, πολύ μικρή περιοχή», σχολίασε ο Σουηδός επιχειρηματίας John Elvesjö, που δημιούργησε δύο επιτυχημένες τεχνολογικές startups. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι μόνο η Σουηδία έχει 39 μονόκερους, η Δανία έχει 16, η Νορβηγία 11 και η Φινλανδία επτά. Στο μεταξύ, η Εσθονία με πληθυσμό μικρότερο από 1,4 εκατ. είναι έδρα για 10 μονόκερους.
Χάρη σε ορισμένες γνωστές ιστορίες επιτυχίας, όπως το Spotify, οι σκανδιναβικές χώρες και ιδίως η Σουηδία έχουν αποκτήσει τη φήμη ότι δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες για άνθηση των τεχνολογικών νεοφυών επιχειρήσεων. Μεταξύ άλλων προσφέρουν εύκολη πρόσβαση σε venture capital, ισχυρή βάση τεχνολογικών γνώσεων και συνολικά θετική νοοτροπία επιχειρηματικότητας. Επίσης, πιθανώς να παίζει ρόλο και το εξαιρετικά ισχυρό σύστημα κοινωνικής στήριξης, το οποίο αλλάζει τον τρόπο που προσεγγίζουν οι επιχειρηματίες το ρίσκο και το ενδεχόμενο αποτυχίας. Ωστόσο, ο Elvesjö πιστεύει ότι η πραγματική επιτυχία οφείλεται σε δύο βασικούς παράγοντες: «Είμαστε πολύ, πολύ μικρές χώρες. Δεν υπάρχει καμία απολύτως πιθανότητα να μπορέσεις να κλείσεις συμφωνίες στη μητρική σου γλώσσα… Eπομένως ιδρύουμε όλοι τις εταιρείες μας σε διεθνή βάση και συμβατικά, συνεργατικά, και από άποψη γλώσσας. Επομένως, κάθε εταιρεία που ιδρύθηκε στις σκανδιναβικές χώρες θα στήσει τα πάντα, έτσι ώστε να δραστηριοποιείται διεθνώς», δήλωσε στο Euronews. Ο δεύτερος λόγος επιτυχίας της ευρύτερης περιοχής, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ο υψηλός βαθμός ψηφιοποίησης.
Η Σουηδία έχει 39 εταιρείες-μονόκερους, η Δανία έχει 16, η Νορβηγία 11 και η Φινλανδία επτά.
Σημειώνεται βέβαια ότι η Σουηδία έχει ξεκινήσει ορισμένες πρωτοβουλίες για προσέλκυση κορυφαίων ταλέντων στο ΑΙ, καθώς και προγράμματα εκπαίδευσης για ξένους επιχειρηματίες που ενδιαφέρονται να στήσουν εταιρεία στη Σουηδία.
Ωστόσο η Ευρώπη συνεχίζει να έχει χαμηλότερες επιδόσεις σε σύγκριση με άλλες μεγάλες δυνάμεις. Ενδεικτικά, σύμφωνα με τα τελευταία σχετικά στοιχεία της Κομισιόν από το 2022, για κάθε μονόκερο που δημιουργείται στην Ε.Ε., αναδείχθηκαν περίπου οκτώ νέοι μονόκεροι στις ΗΠΑ.
Κρίσιμο ζήτημα φαίνεται να είναι η εύρεση τρόπων για πιο ελεύθερη ροή κεφαλαίου σε νεοφυείς επιχειρήσεις που έχουν υψηλές προοπτικές, καθώς παρότι η Ε.Ε. εγγυάται ότι τα χρήματα κινούνται ελεύθερα, το τρέχον πλαίσιο στήριξης της καινοτομίας υψώνει εμπόδια. Αυτό αφορά τους διαφορετικούς κανονισμούς ανά περιοχή, τα διαφορετικά νομίσματα, αλλά και τις γλώσσες, που καθιστούν πολύ δυσκολότερη τη δημιουργία ενός μονόκερου στην Ε.Ε. σε σύγκριση με τις ΗΠΑ.
Μία από τις προτεινόμενες λύσεις είναι η δημιουργία ενοποιημένης αγοράς κεφαλαίων (CMU), ένα σχέδιο όμως το οποίο βρίσκεται στα σκαριά της Ε.Ε. από το 2015. Σύμφωνα πάντως με πρόσφατη έκθεση της McKinsey, το διακύβευμα είναι μεγάλο: Εάν η Ευρώπη δεν καταφέρει να ανταγωνιστεί σε αυτές τις τεχνολογίες, ενδέχεται να χάσει το πλεονέκτημά της και στις παραδοσιακές βιομηχανίες.
