Υπαρξιακός κίνδυνος απειλεί το γερμανικό επιχειρηματικό μοντέλο και το αναγνωρίζουν σημαντικοί Γερμανοί οικονομολόγοι, καθώς ο μηχανισμός που δημιούργησε το γερμανικό οικονομικό θαύμα και την υπεροχή της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας έναντι των υπολοίπων γνωρίζει μια πρωτοφανή κρίση. Βγήκε αλώβητο από τη φούσκα των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας στην αρχή του 21ου αιώνα, από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, από την κρίση χρέους της Ευρωζώνης και από την ύφεση της πανδημίας, αλλά αυτό που αντιμετωπίζει τώρα είναι άνευ προηγουμένου.
Οι αυτοκινητοβιομηχανίες της Γερμανίας, οι χημικές της βιομηχανίες και ο μηχανολογικός κλάδος, εν ολίγοις οι σημαντικότεροι πυλώνες της οικονομίας της, διέρχονται ταυτοχρόνως και οι τρεις βαθύτατη κρίση. Τα τελευταία τρία χρόνια, άλλωστε, η γερμανική οικονομία όχι μόνον δεν έχει αναπτυχθεί καθόλου, αλλά φλερτάρει διαρκώς με την ύφεση και σύμφωνα με το ΔΝΤ θα αναπτυχθεί μόλις 0,8% το επόμενο έτος. Η βιομηχανική της παραγωγή σημείωσε ύψη-ρεκόρ το 2017 και έκτοτε έχει συρρικνωθεί κατά 16%. Τα τελευταία στοιχεία φέρουν, άλλωστε, τις επενδύσεις των επιχειρήσεων να έχουν μειωθεί τα 12 από τα τελευταία 20 τρίμηνα και σήμερα να βρίσκονται στα χαμηλά επίπεδα στα οποία είχαν υποχωρήσει όταν η παγκόσμια οικονομία είχε δεχθεί το πρώτο βίαιο σοκ από την πανδημία. Το ίδιο ισχύει, άλλωστε, και για τις ξένες επενδύσεις.
Η βιομηχανική παραγωγή της Γερμανίας έχει συρρικνωθεί κατά 16% από το 2017.
Ακόμη χειρότερη είναι η εικόνα του μεταποιητικού της τομέα, με την εμβληματική της βιομηχανία, τη Volkswagen, να ετοιμάζεται για απολύσεις και για λουκέτα σε μονάδες της εντός της χώρας. Παράλληλα, το άλλοτε σύμβολο της βιομηχανικής ισχύος της Γερμανίας, η 212 ετών Thyssenkrupp, έχει εγκλωβιστεί σε μια παρατεταμένη διένεξη ανάμεσα στα στελέχη του διοικητικού της συμβουλίου γύρω από το μέλλον του τομέα χάλυβα, ενώ την ίδια στιγμή η Continental προσπαθεί να απαλλαγεί από την αυτοκινητοβιομηχανία της που παραπαίει. Και τον Σεπτέμβριο, η 225 ετών εταιρεία ναυπηγείων Meyer Werft μόλις που απέφυγε την πτώχευση χάρη σε κρατική ενίσχυση ύψους 400 εκατ. ευρώ. Η ζοφερή αυτή εικόνα του γερμανικού μεταποιητικού τομέα έχει πείσει παράγοντες της γερμανικής βιομηχανίας πως πρόκειται περί μιας ανεπιστρεπτί παρακμής, με περαιτέρω αρνητικές εξελίξεις να έρχονται άμεσα. «Το γερμανικό επιχειρηματικό μοντέλο διατρέχει σοβαρό κίνδυνο», προειδοποίησε τον Σεπτέμβριο ο Ζίγκφριντ Ρούσβερμ, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Γερμανικών Βιομηχανιών (BDI), που τόνιζε πως ο κίνδυνος «είναι τώρα εδώ και όχι στο μέλλον». Ο ίδιος προεξοφλεί πως το ένα πέμπτο όσης βιομηχανικής παραγωγής έχει απομείνει στη Γερμανία θα έχει εξαφανιστεί μέχρι το 2030 και υπογραμμίζει πως «η Γερμανία αντιμετωπίζει πραγματικό κίνδυνο αποβιομηχάνισης».
Οικονομολόγοι και επιχειρηματίες αποδίδουν τα οικονομικά δεινά της Γερμανίας στο αυξημένο κόστος της ενέργειας, στην υψηλή εταιρική φορολογία, στο υψηλό κόστος των εργατικών, αλλά και στη γραφειοκρατία. Στις παθογένειες της γερμανικής οικονομίας έχουν, όμως, προστεθεί και η έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού και η υποβάθμιση των απηρχαιωμένων υποδομών της χώρας εξαιτίας ενός μακροχρόνιου ελλείμματος επενδύσεων. Και στο μεταξύ, αγχωμένοι από τις δυσμενείς συνθήκες οι Γερμανοί καταναλωτές αποταμιεύουν πλέον το 11,1% του εισοδήματός τους, ποσοστό διπλάσιο του αντίστοιχου στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα να επιβραδύνουν περαιτέρω την οικονομία. Δεν συμμερίζονται, πάντως, όλοι τη γενικευμένη απαισιοδοξία. Σε ομιλία του στα τέλη Σεπτεμβρίου ο Γιοακίμ Νάγκελ, πρόεδρος της ομοσπονδιακής τράπεζας, της Bundesbank, επικαλέστηκε την καλή εικόνα της γερμανικής αγοράς εργασίας και το γεγονός ότι ο αριθμός των ανέργων έχει περιοριστεί στα 2,8 εκατ. άτομα, δηλαδή στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας, για να υποστηρίξει πως «ως έδρα επιχειρήσεων η Γερμανία είναι σήμερα πολύ καλύτερη από όσο δείχνει η φήμη της».
Από την πλευρά του, το Γερμανικό Συμβούλιο Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, η κοινώς γνωστή ως «επιτροπή των σοφών», κρούει τον κώδωνα του κινδύνου επισημαίνοντας πως τείνει να εξελιχθεί σε νέα κανονικότητα αυτός ο συνδυασμός των χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης και της χαμηλής οικονομικής απόδοσης. Τονίζει μάλιστα πως το δυναμικό ανάπτυξης της γερμανικής οικονομίας, δηλαδή ο ρυθμός ανάπτυξης που μπορεί να σημειώσει χωρίς να υπερθερμανθεί, έχει περιοριστεί στο 0,4% καταγράφοντας πτώση από το ήδη χαμηλό 1,4%. Και ο λόγος είναι οι ελλείψεις εξειδικευμένου προσωπικού και η χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας. Αλλά όταν πάσχει η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία που εισφέρει τα περισσότερα στον κοινοτικό προϋπολογισμό, πάσχει μαζί της και όλη η Ε.Ε. Σχεδόν τα δύο τρίτα των εισαγωγών της Γερμανίας προέρχονται από άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε., ενώ η γερμανική οικονομία αντιπροσωπεύει σχεδόν το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της Ε.Ε. Αν σε όλα αυτά συνεκτιμήσει κανείς και τα δεινά της γαλλικής οικονομίας, βλέπει καθαρά πως υπάρχει κίνδυνος αποσταθεροποίησης της Ε.Ε.
