Μείζον επίτευγμα αποτελεί η επιτυχία των κεντρικών τραπεζών να μειώσουν τον επιθετικό πληθωρισμό των προηγούμενων ετών χωρίς να οδηγήσουν τις οικονομίες τους σε ύφεση όταν επρόκειτο για έναν πληθωρισμό απότοκο ενός πρωτοφανούς συνδυασμού αλλεπάλληλων σοκ: την πανδημία και το έμφραγμα που προκάλεσε στην εφοδιαστική αλυσίδα η εκτόξευση της ζήτησης εν μέσω των lockdowns, τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία και τη συνεπακόλουθη ενεργειακή κρίση.
Στη διαπίστωση αυτή καταλήγει το ΔΝΤ στην έκθεσή του για την παγκόσμια οικονομία το 2024, καθώς καταγράφει την αντοχή που επέδειξε η παγκόσμια οικονομία όταν οι κεντρικές τράπεζες προχωρούσαν σε αλλεπάλληλες αυξήσεις των επιτοκίων για να περιορίσουν τον πληθωρισμό από το 9,4%, στο οποίο είχε εκτοξευθεί το γ΄ τρίμηνο του 2022, στο 3,5%, στο οποίο εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα τέλη του επόμενου έτους.
Στην έκθεσή του, το Ταμείο προβλέπει μάλιστα πως ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας θα παραμείνει σταθερά στο 3,2% τόσο φέτος όσο και το επόμενο έτος, αν και τα πράγματα δεν είναι εξίσου καλά για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος, πολλές από τις οποίες θα σημειώσουν σαφώς χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης από τον αρχικά προβλεπόμενο.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, στις ΗΠΑ η ανάπτυξη φέτος θα είναι 2,8%, αλλά θα πλησιάσει το μακροπρόθεσμο δυναμικό της μέσα στο επόμενο έτος, ενώ μια ήπια ανάκαμψη αναμένεται να σημειωθεί το 2025 και στις ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης. Σταθερή βλέπει, άλλωστε, να παραμένει η ανάπτυξη και στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες, γύρω στο 4,2% φέτος και το επόμενο έτος, με ισχυρή τόνωση από τις αναδυόμενες οικονομίες της Ασίας.
Το ΔΝΤ αποδίδει την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στο ότι επήλθε το τέλος και των ίδιων των σοκ που υπέστη η παγκόσμια οικονομία, ενώ παράλληλα βελτιωνόταν η προσφορά εργασίας εν μέρει και εξαιτίας της αυξανόμενης μετανάστευσης. Τονίζει, πάντως, πως η νομισματική πολιτική διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο, αποτρέποντας τον φαύλο κύκλο αυξήσεων μισθών και αυξήσεων τιμών και μια επανάληψη του πληθωρισμού που γνωρίσαμε τη δεκαετία του 1970.
Παρά τις θετικές εκτιμήσεις, πάντως, το Ταμείο βλέπει αυξανόμενους κινδύνους με πρώτο και κύριο μια ενδεχόμενη κλιμάκωση των περιφερειακών συγκρούσεων και ειδικότερα του πολέμου στη Μέση Ανατολή, που μπορεί να προκαλέσει ισχυρούς κραδασμούς στις αγορές εμπορευμάτων.
Ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας θα παραμείνει σταθερά στο 3,2% φέτος και το επόμενο έτος.
Ομοίως ανησυχεί για το ενδεχόμενο να εφαρμοσθούν εμπορικές και βιομηχανικές πολιτικές που θα συμπιέσουν την παγκόσμια ανάπτυξη, αλλά και για τον κίνδυνο να παραμείνει η νομισματική πολιτική ιδιαιτέρως περιοριστική για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Δεδομένου ότι ο πληθωρισμός επιστρέφει σε επίπεδα κοντά στους στόχους των κεντρικών τραπεζών, το Ταμείο συνιστά να τηρηθεί εφεξής πολιτική γύρω από τρεις άξονες.
Αναπτυξιακή πολιτική
Ο πρώτος άξονας έχει δρομολογηθεί ήδη, καθώς πρόκειται για την αναπτυξιακή νομισματική πολιτική που θα δώσει ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα σε ανεπτυγμένες οικονομίες τώρα που καταγράφονται οι πρώτες ενδείξεις αύξησης της ανεργίας. Τονίζει, άλλωστε, ότι τα χαμηλά επιτόκια στις ανεπτυγμένες οικονομίες όπως οι ΗΠΑ και η Ευρωζώνη θα προστατεύσουν κάπως τις αναδυόμενες οικονομίες, καθώς θα οδηγήσουν σε ενίσχυση των νομισμάτων τους και σε καλύτερες οικονομικές συνθήκες. Δεν παραλείπει να υπογραμμίσει, ωστόσο, πως χρειάζεται επαγρύπνηση, μια και τα πράγματα δεν θα είναι εξίσου εύκολα σε ένα νέο επεισόδιο εκτόξευσης του πληθωρισμού.
Ο δεύτερος άξονας πρέπει να είναι η δημοσιονομική πολιτική, σύμφωνα με το ΔΝΤ, που υπενθυμίζει ότι έχουν προηγηθεί χρόνια χαλαρής δημοσιονομικής πολιτικής σε πολλές χώρες και τώρα είναι επιτακτική ανάγκη να σταθεροποιηθούν τα επίπεδα του χρέους των περισσότερων χωρών και να αναχαιτισθεί η δυναμική ανοδικής πορείας των χρεών τους. Κάνει ιδιαίτερη αναφορά στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, τις ΗΠΑ και την Κίνα, αφού εφαρμόζουν δημοσιονομική πολιτική που οδηγεί σε αύξηση του χρέους τους. Επισημαίνει, επίσης, ότι πολλές άλλες χώρες είχαν αρχίσει να εφαρμόζουν προγράμματα συνετής δημοσιονομικής πολιτικής, αλλά μετά τις κρίσεις της πανδημίας και της ακρίβειας τείνουν να διολισθήσουν εκ νέου σε πολιτικές που θα αυξήσουν το χρέος τους.
Μεταρρυθμίσεις
Και τρίτος άξονας, ο δυσκολότερος κατά το ΔΝΤ, γύρω από τον οποίο πρέπει να περιστρέφονται εφεξής οι πολιτικές, είναι εκείνος των μεταρρυθμίσεων με στόχο την τόνωση της ανάπτυξης. Οπως τονίζει το Ταμείο, χρειάζονται πολλά για να ενισχυθεί η προοπτική ανάπτυξης και να αναβαθμιστεί η παραγωγικότητα, και για να επιτευχθούν αυτά θα πρέπει να γεμίσουν τα ταμεία των χωρών, να αντιμετωπισθεί η γήρανση του πληθυσμού σε πολλές χώρες και η κλιματική κρίση, να αυξηθεί η αντοχή της οικονομίας και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των πιο ευάλωτων στρωμάτων του πληθυσμού στο εσωτερικό των χωρών.
