Στο κατατεθέν και συζητηθέν σχέδιο νόμου με θέμα την «Αναδιάρθρωση της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας και των θυγατρικών της και λοιπές διατάξεις», στο τέλος της παραγράφου 2 του άρθρου 31 προβλεπόταν ότι «διαφορές από την εφαρμογή των κανονισμών έργων, προμηθειών και υπηρεσιών υπάγονται στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων».
Το νομοσχέδιο συζητήθηκε στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής και στην Ολομέλεια την 31η Ιουλίου. Κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή διαπιστώθηκε το τεράστιο σφάλμα της υπαγωγής των διαφορών από δημόσιες συμβάσεις στα… πολιτικά δικαστήρια και με… «νομοτεχνική βελτίωση» άλλαξε η ρύθμιση και ορίστηκε πλέον ότι «Οι διαφορές από την εφαρμογή των κανονισμών έργων, προμηθειών και υπηρεσιών υπάγονται στη δικαιοδοσία των αρμόδιων διοικητικών εφετείων, σε πρώτο και τελευταίο βαθμό».
Η ρύθμιση αυτή επιδέχεται κριτική και γιατί αφαιρεί αρμοδιότητες από το ΣτΕ κ.λπ., αλλά θα περιοριστώ μόνο στο θέμα της καθυστέρησης των δημοσίων διαγωνισμών και στη συνακόλουθη καθυστερημένη εκτέλεση των προμηθειών, των υπηρεσιών και των δημοσίων έργων.
Η αιτιολογία που επικαλέστηκε για τη ρύθμιση του άρθρου 31 ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ήταν η επιζητούμενη ταχύτητα στην ολοκλήρωση των δημόσιων διαγωνισμών και των αποτελεσμάτων τους και απέδωσε ευθύνες καθυστέρησης στην Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ). Συγκεκριμένα, σχετικά με τις ρυθμίσεις για τον έλεγχο των δημοσίων συμβάσεων, ο υπουργός είπε ότι επελέγη η οδός των πολιτικών δικαστηρίων, που είναι απολύτως συμβατή με το ενωσιακό δίκαιο, γιατί είναι κοινό μυστικό ότι υπάρχει μια μεγάλη καθυστέρηση στην ΕΑΔΗΣΥ. Για την όποια καθυστέρηση όμως στη διεξαγωγή των διαγωνισμών και στην υλοποίηση του αποτελέσματός τους, δεν φταίει ούτε η ΕΑΔΗΣΥ ούτε τα διοικητικά εφετεία και το ΣτΕ που επιλύουν μέσα σε ασφυκτικές προθεσμίες δύσκολα νομικά θέματα συμπλεκόμενα με πλείστα όσα τεχνικά θέματα.
Οι καθυστερήσεις οφείλονται κυρίως στις ελλείψεις κατάλληλου και επαρκούς προσωπικού και στην έλλειψη εμπειρίας των αναθετουσών αρχών και αναθετόντων φορέων που διενεργούν τους διαγωνισμούς και αφορούν την κατάρτιση των διακηρύξεων και των τευχών, την τήρηση των διαδικασιών κ.λπ. Αυτές τις αιτίες θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε και πραγματικά ο ρόλος της ΕΑΔΗΣΥ στον τομέα αυτόν μπορεί να είναι καθοριστικός εάν η ΕΑΔΗΣΥ στελεχωθεί επαρκώς και ανακοπεί ο διαρκώς αυξανόμενος ρυθμός αποσπάσεων και μετατάξεων κ.λπ. του προσωπικού της.
Στον τομέα όμως της εξέτασης των προδικαστικών προσφυγών, όπως φαίνεται από τα πιο κάτω στοιχεία, η ΕΑΔΗΣΥ και το λέω «μετά λόγου γνώσεως» λειτουργεί με «υπερηχητική» ταχύτητα.
Τα στοιχεία του 2023
Με τον νόμο 4912/2022 η πρώην ΑΕΠΠ απορρόφησε την πρώην ΕΑΑΔΗΣΥ και δημιουργήθηκε η νέα ΕΑΔΗΣΥ με αναβαθμισμένη συλλογική ηγεσία αποτελούμενη από λειτουργούς του Δικαστικού Σώματος και του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και καθηγητές ΑΕΙ.
Τα παρακάτω επίσημα στοιχεία για τον πρώτο χρόνο λειτουργάς της Αρχής –που θα περιληφθούν στην ετήσια έκθεση του 2023– αποδεικνύουν ότι στον τομέα της εξέτασης των προδικαστικών προσφυγών καμία καθυστέρηση δεν μπορεί να της αποδοθεί. Συγκεκριμένα:
– Το 2023 κατατέθηκαν 2.119 προδικαστικές προσφυγές και εντός προθεσμίας 50-60 ημερών σύμφωνα με τον νόμο 4412/2016 εκδόθηκαν 1.840 οριστικές αποφάσεις και 1.184 αποφάσεις προσωρινών μέτρων. Σύνολο 3.024 αποφάσεις!!! Η διαφορά στο σύνολο (2.119 και 1.840) οφείλεται στο ότι για τις προσφυγές που κατατέθηκαν τον 11ο και 12ο μήνα του 2023 οι οριστικές αποφάσεις εκδόθηκαν τον 1ο και 2ο μήνα του 2024.
– Σε 1.828 διαγωνισμούς οι προσφυγές στρέφονταν κατά Πρακτικών και Αποφάσεων των αναθετουσών αρχών και 291 κατά των Διακηρύξεων, ενώ 1.225 αφορούσαν διεθνείς διαγωνισμούς και 894 εθνικούς διαγωνισμούς.
– Οι προσφυγές αφορούσαν 937 διαγωνισμούς της κεντρικής κυβέρνησης, 847 των ΟΤΑ με πολλαπλά προβλήματα νομιμότητας, 96 των δημοσίων εταιρειών, 97 οργανισμών Δ.Δ., 29 μη κυβερνητικών οργανώσεων και 15 άλλων φορέων
– Οι επίμαχοι διαγωνισμοί αφορούσαν: Υπηρεσίες οι 841, προμήθειες οι 792, δημόσια έργα οι 410, μελέτες οι 26 και προμήθειες και υπηρεσίες οι 50.
– Από τις ασκηθείσες 2.119 προδικαστικές προσφυγές, οι 1.185 έγιναν δεκτές, 648 απορρίφθηκαν και 7 αρχειοθετήθηκαν ή ήταν άνευ αντικειμένου, ενώ σε 479 υποθέσεις δόθηκαν προσωρινά μέτρα αναστολής της διαδικασίας όταν στρέφονταν κατά διακήρυξης ή όταν δεν είχαν ανοιχτεί οι οικονομικές προσφορές, ενώ 705 αιτήματα απορρίφθηκαν.
– Οι οριστικές αποφάσεις της ΕΑΔΗΣΥ που προσβλήθηκαν και ανατράπηκαν από τα διοικητικά δικαστήρια ήταν περίπου 7%-10%. Αρα η ΕΑΔΗΣΥ λειτούργησε ως ισχυρότατο φίλτρο για την επίλυση των διαφορών σε διοικητικό επίπεδο που απαλλάσσει τα δικαστήρια από όγκο υποθέσεων με πολύπλοκο ιστορικό και νομικό μέρος, ιδίως που, μετά τη νομολογιακή διεύρυνση της έννοιας του εννόμου συμφέροντος (βλ. απόφαση ΔΕΕ της 24ης/3/2021 ΝΑΜΑ κ.λπ. κατά ΑΕΠΠ, C-771/19), σε διαγωνισμούς με πολλούς υποψήφιους αναδόχους στρέφονται όλοι οι συμμετέχοντες κατά όλων των άλλων…
– Η πιο πάνω υπερεντατική και ορθή λειτουργία στην εξέταση των προδικαστικών προσφυγών εξασφαλίστηκε από τα 6 κλιμάκια που αποτελούνταν το 2023 από 12 μέλη και 6 συμβούλους της ΕΑΔΗΣΥ συν 6 διοικητικούς υπαλλήλους της Αρχής για γραμματειακή υποστήριξη. Αρα η κριτική είναι όχι μόνο ακατανόητη αλλά και παντελώς άδικη…
* Ο κ. Ιωάννης-Κωνσταντίνος Χαλκιάς είναι σύμβουλος της ΕΑΔΗΣΥ.
