Η δέσμευση της νέας κυβέρνησης των Εργατικών για την ανάπτυξη της χαλυβουργίας του Ηνωμένου Βασιλείου είναι ευπρόσδεκτη, αλλά απαιτούνται πολύ περισσότερα από απλές δημόσιες επενδύσεις εάν πρόκειται να λειτουργεί βιώσιμα και ανταγωνιστικά. Μετά από περισσότερα από 150 χρόνια, η χώρα που πυροδότησε τη βιομηχανική επανάσταση με την έλευση του γαιάνθρακα κλείνει το τελευταίο της εργοστάσιο που χρησιμοποιεί το εν λόγω καύσιμο. Η παρακμή ήρθε γρήγορα με έναν συνδυασμό φόρων γαιάνθρακα και ΑΠΕ, που εξοστρακίζουν αυτή τη ρυπογόνο πηγή ενέργειας. Αν και αυτή η κατάληξη πρέπει να εορταστεί, η χώρα έχει επίσης μια άβολη ιστορία ως προς το πώς οι προηγούμενες κυβερνήσεις αντιμετώπισαν τους χιλιάδες εργαζομένους του κλάδου. Οι περιβόητες απεργίες των ανθρακωρύχων επί Θάτσερ έχουν αφήσει βαθιές πληγές στις κοινότητες που ζούσαν από τον γαιάνθρακα και είναι ακόμη ορατές.
Η τοποθεσία του χαλυβουργείου Πορτ Τάλμποτ στην Ουαλλία τίθεται εν αμφιβόλω και εκεί θα αποφασιστεί το μέλλον της βιομηχανίας χάλυβα του Ηνωμένου Βασιλείου. Ανήκει στον ινδικό όμιλο ετερογενών δραστηριοτήτων TATΑ. Η εταιρεία, διαθέτοντας μια γενναιόδωρη επιχορήγηση 500 εκατ. λιρών από την προηγούμενη κυβέρνηση, έχει δεσμευτεί η χαλυβουργία της να μην καίει οπτάνθρακα, αλλά να κάνει χρήση καμίνων ηλεκτρικού τόξου και να επεξεργάζεται παλιοσίδερα, όχι σιδηρομετάλλευμα. Το αποτέλεσμα είναι μια σημαντική μείωση του εργατικού δυναμικού κατά σχεδόν 3.000 εργαζομένους σε σύνολο 8.000 ατόμων – ενδεχομένως να υπάρξουν κι άλλες περικοπές. Η TATA ισχυρίστηκε ότι η λειτουργία των τεράστιων υψικαμίνων έχανε 1 εκατ. λίρες κάθε μέρα, ενώ τα συνδικάτα εύλογα απέρριψαν τα σχέδια αυτά και πρότειναν τα δικά τους. Εν μέσω της διαμάχης αυτής βρίσκεται η νέα κυβέρνηση των Εργατικών, η οποία υποσχέθηκε να επαναδιαπραγματευτεί αμέσως μια νέα συμφωνία με την TATA και να διασφαλίσει τις θέσεις εργασίας στο Πορτ Τάλμποτ, χωρίς να υπονομεύσει την πράσινη μετάβαση. Εάν είναι επιτυχής, θα δημιουργήσει ένα εξαιρετικά σημαντικό προηγούμενο για άλλους τομείς της οικονομίας, που θα αντιμετωπίσουν σημαντικές ανατροπές τα επόμενα χρόνια.
Η κατάσταση αναδεικνύει τρία ζητήματα για τον νέο υπουργό Επιχειρήσεων Τζόναθαν Ρέινολντς, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τις διαπραγματεύσεις. Το πρώτο είναι να τηρήσει τη δέσμευσή του ότι το εργατικό δυναμικό θα προστατεύεται μέσω μιας ένεσης 2,5 δισ. λιρών ως πρόσθετη επιχορήγηση. Το δεύτερο είναι να διασφαλιστεί η λειτουργία μιας ανταγωνιστικής επιχείρησης και το τρίτο είναι να μην τεθεί σε κίνδυνο η καθαρή μετάβαση στο μηδενικό αποτύπωμα ρύπων. Υπάρχουν εύλογες ανησυχίες ότι η διατήρηση της παραγωγής πρωτογενούς χάλυβα μέσω δημόσιων επιχορηγήσεων θα μπορούσε μόνο τεχνητά να υποστηρίξει μια βιομηχανία, που παραμένει μη ανταγωνιστική έναντι επιχειρήσεων στη Σουηδία, στην Ισπανία ή στις ΗΠΑ.
Ταυτόχρονα, η πρόταση των συνδικάτων για επέκταση των μονάδων που λειτουργούν με υψικάμινο υπονομεύει δυνητικά τον επείγοντα χαρακτήρα της κλιματικής μετάβασης. Η Βρετανία χρειάζεται πολύ χάλυβα εντός της δεκαετίας, ήτοι 25% περισσότερο από ό,τι σήμερα, κυρίως για νέες υποδομές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αλλά η ανταγωνιστική εξυπηρέτηση αυτής της ζήτησης θα απαιτήσει κάποιο βαθμό αντίστοιχης υποστήριξης που λαμβάνει η παραγωγή χάλυβα σε άλλες χώρες, όπως ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού στις ΗΠΑ. Η εθνικοποίηση της χαλυβουργίας, τέλος, θα επέτρεπε στη Βρετανία να αναπτύξει πιο αποτελεσματικά μια βιομηχανική στρατηγική, που δεν θα υπόκειται στις αποφάσεις των ιδιωτικών επιχειρήσεων.
* Ο κ. Τσαϊτάνια Κουμάρ είναι υπεύθυνος για τη Νέα Πράσινη Συμφωνία, τη Δίκαιη Μετάβαση και άλλα περιβαλλοντικά προγράμματα του Νέου Ιδρύματος Οικονομικών. Το άρθρο δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα https://www.ips-journal.eu του ινστιτούτου Φρίντριχ Εμπερτ.
