Αν καθόσασταν μπροστά από την τηλεόραση περιμένοντας να ξεκινήσει το επόμενο βίντεο κλιπ, αν αλλάζατε κανάλι μόνο για να δείτε αν παίζει το «Gennie in a bottle» της Κριστίνα Αγκιλέρα ή το «Smells like teen spirit» των Nirvana, αν η εικόνα της Μπρίτνεϊ Σπιρς και του Εμινεμ ήταν κολλημένη στις οθόνες σας, τότε ξέρετε πολύ καλά τι σήμαινε MTV. Το μέλλον του γνωστού καναλιού, που αγαπούσαν κυρίως οι λάτρεις της ποπ και μέινστριμ μουσικής, και όρισε αυτό που αργότερα ονομάστηκε «μουσική τηλεόραση», μοιάζει αμφίβολο.
Σύμφωνα με το BBC, το MTV πρόκειται να σταματήσει τη μετάδοση των πέντε μουσικών καναλιών του στο Ηνωμένο Βασίλειο, έπειτα από σχεδόν 40 χρόνια, ενώ στη συνέχεια θα ακολουθήσουν οι Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία, Πολωνία, Ουγγαρία, Αυστραλία και Βραζιλία. Για την Ελλάδα δεν γνωρίζουμε τι μέλλει γενέσθαι. Συγκεκριμένα, τα MTV Music, MTV 80s, MTV 90s, Club MTV και MTV Live θα διακόψουν τη λειτουργία τους στις 31 Δεκεμβρίου του 2025 και το μόνο που θα παραμείνει στον αέρα είναι το MTV HD, το οποίο θα επικεντρωθεί σε σειρές ριάλιτι, σύμφωνα με πληροφορίες της ιδιοκτήτριας εταιρείας, Paramount Global, που κυκλοφόρησαν στον ξένο Τύπο.
Η απόφαση έρχεται σε μια περίοδο έντονων περικοπών από την Paramount Global, ενόψει της επικείμενης συγχώνευσής της με τη Skydance Media. Πέρα, όμως, από τα οικονομικά μεγέθη, το σταδιακό σβήσιμο ενός από τα πιο εμβληματικά σύμβολα της παγκόσμιας ποπ κουλτούρας αποτυπώνει ξεκάθαρα πόσο ριζικά έχουν μεταμορφωθεί οι συνήθειες των καταναλωτών. Οι μουσικόφιλοι έχουν πλέον μετακινηθεί σε έναν ψηφιακό, εξατομικευμένο κόσμο, αφήνοντας πίσω την εποχή της κοινής τηλεοπτικής εμπειρίας και επιλέγοντας, κατά κύριο λόγο, online πλατφόρμες.
«Από το 2010 το MTV αντικαταστάθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου από το YouTube, κάτι που είχε αρχίσει να γίνεται σταδιακά λίγα χρόνια νωρίτερα. Η κρίσιμη διαφορά είναι ότι στο MTV υπήρχε μια επιμέλεια, δηλαδή επαγγελματίες οι οποίοι διαμόρφωναν το πρόγραμμα. Τώρα επιλέγει ο καταναλωτής, ο οποίος έχει αποκλειστικά τον έλεγχο», λέει στον «Κ» ο καθηγητής Πολιτισμικών Σπουδών, στο ΑΠΘ, Γρηγόρης Πασχαλίδης.
«Οπως η όπερα»
Πέρα από το γεγονός ότι το MTV σύστησε σε τεράστιο ποσοστό του κοινού θρυλικά ονόματα όπως ο βασιλιάς της ποπ Μάικλ Τζάκσον και η Μαντόνα, ανέδειξε και εκατοντάδες νέους μουσικούς. «Ιστορικά, λειτούργησε ως ένα πεδίο δράσης για πολλά μουσικά ρεύματα και καλλιτέχνες που δεν είχαν άλλον τρόπο να κάνουν γνωστό το έργο τους. Επίσης, εκείνοι που απέκτησαν φήμη και δημοτικότητα δεν ήταν μόνο μια νέα γενιά μουσικών αστέρων, αλλά και πολλοί σκηνοθέτες και χορογράφοι των βίντεο κλιπ», εξηγεί ο κ. Πασχαλίδης. Για εκείνον, η ουσιώδης αλλαγή που έφερε το MTV ήταν η μεταμόρφωση της μουσικής σε «πολυτροπική τέχνη». «Οπως η όπερα του 19ου αιώνα, με την έννοια του “ολικού έργου τέχνης” που εισήγαγε ο Βάγκνερ, έτσι και το MTV συνδύασε ήχο, εικόνα, σκηνοθεσία, μόδα και αφήγηση σε ένα ενιαίο καλλιτεχνικό προϊόν. Μιλάμε, τρόπον τινά, για ένα είδος μουσικού κινηματογράφου».
Ο κ. Πασχαλίδης, ωστόσο, επισημαίνει ότι το κλείσιμο των μουσικών καναλιών του MTV σηματοδοτεί απλώς μια φυσική μετάβαση, όπως ήταν και εκείνη πριν από την ύπαρξή του. «Η μουσική όπως και η λογοτεχνία είναι απίστευτες πολιτισμικές δυνάμεις, που πάντοτε βρίσκουν τρόπο να ανθήσουν στα πιο αφιλόξενα μέρη. Πόσο μάλλον σε μέρη που είναι γεμάτα από διαφορετικές επικοινωνιακές δυνατότητες και διαύλους». Παρ’ όλα αυτά, δεν έλειψαν ανά τα χρόνια και οι φωνές που είδαν σε όλο αυτό μια αλλοίωση της μουσικής εμπειρίας, με δημιουργούς και κριτικούς να μιλούν για υποβάθμιση της εσωτερικότητας και της αφηγηματικής δύναμης του ίδιου του ήχου. «Αναρωτιέμαι πόσοι θα βρεθούν τώρα να θρηνήσουν την απώλεια του MTV. Εχει γίνει τάση πλέον, κάποιοι που μέχρι πρότινος μαστίγωναν την τηλεόραση τώρα να τη νοσταλγούν», καταλήγει ο κ. Πασχαλίδης.
