Ο πανδαμάτωρ χρόνος, αυτός που νικάει τα πάντα, έριξε την αυλαία για τον Ozzy Osbourne. Ο «πρίγκιπας του σκότους» έφυγε από κοντά μας στα 76, χτυπημένος από πολλά και συσσωρευμένα προβλήματα υγείας, απότοκα μιας ζωής βουτηγμένης σε κάθε είδους τρέλα.
Ο Οzzy Osbourne πέραν της αδιαμφισβήτητης αξίας του ως καλλιτέχνης, είχε σχεδόν πάντα την τύχη με το μέρος του. Μια τύχη γενναιόδωρη, που μπορεί να μην του χάρισε… λογική, του παρέδωσε όμως ένα ανθεκτικότατο DNA, το οποίο τον κράτησε κοντά μας μέχρι σήμερα, παρά τις τρομακτικές καταιγίδες καταχρήσεων που επεφύλαξε κατά καιρούς για τον εαυτό του.
Από το πατρικό σπίτι του στο Αστον της Αγγλίας και τα φτωχικά παιδικά χρόνια που έζησε, εξελίχθηκε σε παιδί της… καρπαζιάς στο σχολείο, πότης, διαρρήκτης, μέχρι να του χτυπήσει την πόρτα η θεά τύχη με τα πρόσωπα των Iommi και Butler.
Οι Polka Tulk Blues έγιναν Earth, οι οποίοι μετετράπηκαν –αφού γλίτωσαν την οριστική διάλυση, λόγω πρόσληψης του Iommi στους Jethro Tull– στους πατέρες του Heavy Metal, Βlack Sabbath.
«Οι άνθρωποι με ρωτάνε πώς και είμαι ακόμη ζωντανός και δεν ξέρω τι να τους πω. Οταν ήμουν πιτσιρικάς, αν με έστηνες στον τοίχο μαζί με τα άλλα παιδιά απ’ τη γειτονιά μου και με ρωτούσες ποιος απ’ όλους μας θα φθάσει τα εξήντα, ποιος απ’ όλους μας θα κατέληγε να έχει πέντε παιδιά και τέσσερα εγγόνια και σπίτια στο Buckinghamshire και την California, δεν θα πόνταρα ποτέ σ’ εμένα, ούτε μια στο γ…νο εκατομμύριο. Αλλά είμαι εδώ. Κάθε μέρα της ζωής μου υπήρξε ένα γεγονός. Ηπια θανατηφόρους συνδυασμούς ποτού και ναρκωτικών για 30 χρόνια. Επέζησα από χτύπημα αεροπλάνου, αυτοκτονικά overdose, αφροδίσια. Κατηγορήθηκα για απόπειρα φόνου. Μετά έφτασα σχεδόν να πεθάνω […] Εκανα μερικά άσχημα πράγματα στα νιάτα μου», θα γράψει το 2010, συνοψίζοντας τη ζωή του.
Κι όμως, ο Ozzy ήταν ακόμα εδώ, μέχρι χθες. Ταλαιπωρημένος από τις πληγές μιας ασύδοτης ζωής, αλλά υπερήφανος από τα παράσημα μιας υπέρλαμπρης καριέρας. Ναι, ο χρόνος, μπορεί να λύγισε έναν ανεμοδαρμένο οργανισμό, όμως η μοναδική κληρονομιά που αφήνει στην ανθρωπότητα και στον σκληρό ήχο, αυτή η ημίτρελη ύπαρξη, δεν μπορεί να διαγραφεί από τίποτα.
Το μουσικό DNA του Madman, έχει ήδη ταξιδέψει στην αιωνιότητα. Ενα DNA άλλοτε σκοτεινό, άλλοτε φωτεινό. Αλλοτε βαρύ, άλλοτε ανάλαφρο. Ενα DNA αντιφατικό, μα πάντα δημιουργικό, προφητικό, ποιοτικό, παρανοϊκό…
Ολα άρχισαν από μια αγγελία στα 60s. Μία αναζήτηση μελών για μπάντα από τον Οzzy, τον «τρελούτσικο Ozzy» (sic), που ήθελε να φτιάξει ένα συγκρότημα στο Αστον του Μπέρμιγχαμ. Ο πρώτος που ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά του ήταν ο Τerence Geezer Butler. Eπαιζε κιθάρα, μια Rare Breed, ένα όνομα που θα έδιναν στο γκρουπ που θα έφτιαχναν. Ομως ο Butler ήταν πτυχιούχος λογιστής και λίγο αργότερα βρήκε καλή δουλειά, με αποτέλεσμα τα όνειρα των δύο νέων να σβήσουν πριν καν δημιουργηθούν. Οχι για πολύ όμως… «Τοκ, τοκ, τοκ!» Η πόρτα του Ozzy χτύπησε ξανά.
H περιπέτεια του Iommi
Μήνες μετά, ο Τοny Iommi είχε διαβάσει την ξεχασμένη αγγελία και μαζί με τον Billy Ward βρίσκονταν στο κατώφλι του σπιτιού των Osbourne. «Οχι ρε γαμώτο. Εσύ είσαι;» Ο Iommi ήξερε τον Οzzy από το σχολείο και, ως σοβαρός και βαρύς χαρακτήρας, δεν εκτιμούσε καθόλου τον θεοπάλαβο αυτόν τύπο.
Ο Iommi, όμως ήθελε να κερδίσει ένα στοίχημα ζωής με τον εαυτό
του. Ηταν αλουμινάς και ηλεκτροσυγκολλητής. Ως κιθαρίστας έπαιζε σε κάποιους Rocking Chevrolets, όταν τον άκουσε ένας μάνατζερ και τον έπεισε να φύγει για τη Γερμανία. Tην τελευταία μέρα στη δουλειά, ο πιεστής μετάλλων δεν ήρθε. Ανέλαβε ο Tony και το κακό δεν άργησε να γίνει.
Η μεταλλική πρέσα του έπιασε τα δάχτυλα του δεξιού χεριού του, αποκόπτοντας τις δύο πρώτες φάλαγγες από τον μέσο και τον παράμεσο. Ο Iommi είναι αριστερόχειρας και όλοι ξέρουμε τι σημαίνει αυτό. Με κατεστραμμένα δύο δάχτυλα που παίζουν στα τάστα, ήταν αδύνατο να ξαναπιάσει κιθάρα.
Το πλήγμα ήταν μεγάλο, όμως ο νεαρός κιθαρίστας συνήλθε γρήγορα. Θα έπαιζε κιθάρα με κάθε κόστος. Δοκίμασε να αλλάξει χέρι, αλλά δεν τα κατάφερε. Τότε κατασκεύασε από λιωμένο μπουκάλι του υγρού πιάτων, Fairy, πρόσθετες φάλαγγες, τις οποίες έντυσε με δέρμα και χαλάρωσε τις χορδές για να μην πονά πολύ όταν τις πίεζε. Aυτό είχε ως αποτέλεσμα, ο ήχος του να βγει βαρύς και σκοτεινός.
«Ουσιαστικά, έμαθε κιθάρα από το μηδέν», λέει ο Οzzy. Ο Iommi έπαιξε στους Rest, όμως δεν ήταν αυτό που ήθελε. Υστερα ήρθαν οι Mythology το 1968, όπου συνυπήρξε με τον Ward στα ντραμς. Πάλι όμως κάτι δεν κόλλαγε. Κι έτσι φτάνουμε ξανά στην πόρτα του Ozzy, όπου ο κιθαρίστας πείθεται, τελικά, από τον Ward να δοκιμάσουν έστω και με τον τρελό Osbourne. Απέμενε ένας μπασίστας για να κλείσει το σχήμα. «Ξέρω εγώ έναν. Τον λένε Geezer, αλλά παίζει ρυθμική κιθάρα. Γιατί να μη μάθει μπάσο; Τέσσερις κωλοχορδές είναι», είπε ο Ozzy και ο Butler επέστρεψε ξανά στο πλάνο, ως μπασίστας πλέον, με το… κιθαριστικό παίξιμό του να τον χαρακτηρίζει έως σήμερα. Χρήματα δεν υπήρχαν για μπάσο· έτσι τα πρώτα τζαμαρίσματα της μπάντας έγιναν με μία Telecaster του Βutler. Πρώτο όνομα των Black Sabbath θεωρείται το Polka Tulk Blues Band, που προήλθε από το ταλκ της μητέρας του Ozzy. Υστερα από κάποιες εμφανίσεις, μετονομάστηκαν σε EARTH. Ωσπου ήρθαν… οι Jethro Tull.
Η διάλυση λόγω Jethro Tull και η επανασύνδεση
Σε ένα live το γκρουπ θα άνοιγε για τους Tull, όμως οι τελευταίοι, εξαιτίας μιας μηχανικής βλάβης στον δρόμο, άργησαν πάρα πολύ. Ετσι, Ozzy, Iommi, Butler και Ward, έμειναν παραπάνω στη σκηνή, ώσπου κατέφθασε πρώτος ο Ian Anderson να πει στους διοργανωτές τι είχε συμβεί κι έμεινε να ακούσει τους ΕΑRTH. Eντυπωσιάστηκε από τον Iommi και του ζήτησε να μετακομίσει στους Jethro Tull. Ο Ιommi δέχθηκε. Δε μπορούσε να αρνηθεί μια τόσο σπουδαία πρόταση. Το γκρουπ διαλύεται. Ηταν Δεκέμβριος του 1968.
Για το… καλό της ανθρωπότητας, ο Iommi κατάλαβε γρήγορα ότι το ύφος των Tull δεν του ταίριαζε. Ετσι, μάζεψε τους υπόλοιπους τρεις ξανά. Βρέθηκε μάνατζερ, ξεκίνησαν συναυλίες και στα ενδιάμεσα τζαμάρανε δικές τους ιδέες και συνθέσεις. Κάπου εκεί γεννήθηκε το κομμάτι Black Sabbath. To γκρουπ είχε χαράξει την πορεία του. Δε χρειάζονταν πια το blues ύφος.
«Οι άνθρωποι πλήρωναν για να τρομάξουν στον κινηματογράφο. Αν τρομάζαμε τον κόσμο με τη μουσική μας, ίσως να βγαίναμε κερδισμένοι», λέει ο Ozzy. Ομως οι τέσσερις νέοι έκρυβαν τον δικό τους πλούτο στην ψυχή τους. Εκείνο το διάστημα, το 1969, oι Led Zeppelin κυκλοφόρησαν το πρώτο άλμπουμ τους. Ο Iommi «τρελάθηκε»: «Ακούστε πόσο βαρύ είναι. Εμείς θα γίνουμε βαρύτεροι», είπε στους άλλους. Οι Black Sabbath μόλις είχαν συναντήσει το πεπρωμένο τους. Εστειλαν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας το όνομα EARTH και λίγο καιρό αργότερα, την Παρασκευή 13 Φεβρουαρίου του 1970 κυκλοφόρησαν το ομώνυμο άλμπουμ, ουσιαστικά την πρεμιέρα του Heavy Metal. Eίχε προηγηθεί το άκουσμα του Evil Woman από το Radio 1 του BBC στις 6 το πρωί.
Η μέρα αυτή, κάθε άλλο παρά γρουσούζικη αποδείχθηκε. Τίποτα δεν θα είναι όπως πριν. Ο ήχος πρωτάκουστος, βαρύς, αργός που χτυπούσε βαθιά στο στήθος. Τony Iommi, Terry «Geezer» Butler, Billy Ward παράγουν μία ξεχωριστή μουσική, που απείχε έτη φωτός από τα γιεγιεδάκια, το χαρντ ροκ και το ροκ εν ρολ της εποχής. Στο μικρόφωνο, μία παράξενη φωνή ενός τύπου που άκουγε στο όνομα, John «Ozzy» Osbourne. Ενας αλητάκος από το Μπέρμιγχαμ, που έχει «θητεύσει» στη φυλακή για μικροδιαρρήξεις, έμελλε να «σφραγίσει» τα θεμέλια του Μetal.
«What is this that stands before me?»
Αν και γεννήθηκα λίγα χρόνια μετά το ντεμπούτο τους, γνώρισα τους Sabbath στα μέσα των 80s, όταν ο μεγάλος αδερφός ενός συμμαθητή και αδερφικού φίλου, μας έβαζε το Black Sabbath για να μας τρομάξει και οφείλω να ομολογήσω ότι ακόμη θυμάμαι το ρίγος που μας κατέκλυζε.
Η καμπάνα, η καταιγίδα, το βαρύ doom ριφ του Iommi και το κράξιμο του Ozzy: «What is this that stands before me?». «Oι στίχοι αφορούν ένα όνειρο που είχε δει ο Geezer», αναφέρει ο Ozzy στην αυτοβιογραφία του. «Τότε, ο αποκρυφισμός και γενικότερα οι ιστορίες τρόμου ήταν μόδα. Προσαρμοστήκαμε σε αυτή την τάση κι εμείς. Δεν είχαμε άλλη εναλλακτική. Επρεπε να πετύχουμε», τονίζει.
Το 1970, η ιστορία του σκληρού ήχου θα αλλάξει για πάντα με το παρθενικό, ομώνυμο άλμπουμ των Black Sabbath. Το πρώτο κεφάλαιο του Metal, η θρυαλλίδα από την οποία εκτοξεύτηκαν τεράστια γκρουπ τη δεκαετία του ’70, όπως οι Pentagram, οι Scorpions, οι Judas Priest (μέγα Μπέρμιγχαμ…) και όλα τα γνωστά μεγαθήρια των 80s.
Κάπως έτσι γράφτηκε η ιστορία, στα Trident Studios του Λονδίνου. «Η μουσική μάς έδωσε μια διέξοδο. Ημασταν όλοι σε συμμορίες, αλλά δεν ήταν αυτό το όνειρό μας. Θέλαμε να παίζουμε σε μπάντες», θα πει ο Iommi.
Αν και ο Τύπος της εποχής αντιμετώπισε με σκληρό τρόπο το γκρουπ και τη μουσική του («Βlack Sabbath: Music for the sick masses», ένας τίτλος εφημερίδας) και το επέκρινε για σατανισμό, οι Sabbath άντεξαν. «Το ποίημα στο εσωτερικό του άλμπουμ και ο ανάποδος σταυρός, μπήκαν χωρίς καν να ρωτηθούμε», διευκρινίζει ο Ozzy.
Yστερα από τόσες δεκαετίες, η κληρονομιά των Sabbath αποδεικνύεται τεράστια. Το Ηeavy Metal γιγαντώθηκε τη δεκαετία του ’80 με σπουδαία γκρουπ (Maiden, Priest, Metallica, Slayer κ.τ.λ.), τα οποία θα ακούνε γενιές και γενιές. Κι αν το ’90 δεν υπήρχαν, κατά κύριο λόγο, οι Pantera και oι Dream Theater, να ανοίξουν νέους δρόμους και προοπτικές, πιθανότατα θα μιλούσαμε σήμερα για το metal, όπως μιλούν τα ντοκιμαντέρ για το ρεμπέτικο.
Ομως, ο Ozzy δεν σταμάτησε εκεί. Με τους Black Sabbath το 1980 να προχωρούν, έστω και για ένα σύντομο διάστημα, με τον Ronnie James Dio, στα φωνητικά, ο «πρίγκιπας του σκότους» θα βυθιστεί ακόμη περισσότερο στις καταχρήσεις, μέχρι να βρεθεί στον δρόμο του η Sharon Arden, κόρη του σπουδαίου μάνατζερ της εποχής Don Arden.
Η Sharon θα καταφέρει να σηκώσει στα πόδια του ξανά τον Ozzy, ο οποίος αρχίζει να αναζητεί κιθαρίστα για το πρώτο σόλο άλμπουμ του. Σε ένα ραντεβού σε μια μπυραρία θα γνωρίσει τον Randy Rhoads και μόλις τον Σεπτέμβριο του 1980 θα κυκλοφορήσει το Blizzard of Ozz, αφήνοντας άφωνους, κοινό, μουσικούς και κριτικούς.
Ο Ozzy πολύ μακριά από τις doom καταβολές του, θα καλπάσει μέσα από το New Wave Of British Heavy Metal και θα γράψει ξανά Ιστορία στη δεκαετία του ’80, με άλμπουμ σταθμούς, αλλά και στη δεκαετία του ’90, με τα σπουδαία No More Tears και Ozzmosis.
Mε τους Sabbath θα βρεθεί αρκετές φορές στα δικαστήρια, όμως ο χρόνος θα αμβλύνει τις διαφορές του με τον Iommi και τον Butler. To 1998 θα επανενωθούν (μαζί τους και ο Ward) για το συναυλιακό Reunion (μέσα από το οποίο θα μας χαρίσουν και δύο στουντιακά νέα κομμάτια) και η δισκογραφική αυλαία θα πέσει το 2013 με το άλμπουμ 13, το 13ο και τελευταίο ως Black Sabbath.
Τί θα μπορούσε να γράψει ο ιστορικός του μέλλοντος για τον Ozzy; Σίγουρα, ότι έχει ένα τεράστιο μερίδιο… ευθύνης στη δημιουργία και γιγάντωση του μουσικού ιδιώματος που αποκαλούμε Heavy Metal.
Τι θα θυμόμαστε; Την τρεμάμενη, εύθραυστη φωνή του που μπορούσε να ερμηνεύσει κομμάτια τελείως αντιφατικά και να τα κάνει δικά του: από το άγριο Children Of The Grave, στο δραματικό Changes ή στο ιδιαίτερο You Won’t Change Me. Από τη μετάλλαξή του στο Mr Crowley, στο μαγευτικό Killer Of Giants, στο θρυλικό πλέον Close My Eyes Forever με τη Lita Ford ή το Led Clones με τον Gary Moore, το I ain’t no nice guy με τους Motorhead και τόσα, μα τόσα πολλά άλλα.
Από τη νευρική φυσαρμόνικα του Wizard, στους τρεις από τους σπουδαιότερους κιθαρίστες που ανέδειξε: τον Randy Rhoads, τον Jake E. Lee και τον Zakk Wylde (ας μην ξεχάσουμε και τον δικό μας Gus G.).
Τί ήταν τελικά ο Ozzy; Ο ίδιος είχε συνοψίσει τη ζωή του στην αυτοβιογραφία του και ίσως αυτές οι λίγες λέξεις λένε τα πάντα:
«Πάντοτε με τραβούσε η σκοτεινή πλευρά. Δεν είμαι ο διάβολος. Είμαι απλά ο John Osbourne: Ενα παιδί εργατών απ’ το Αστον που παράτησε τη δουλειά του στο εργοστάσιο και πήγε να διασκεδάσει».
