Τετάρτη 23 Ιουλίου. Το σύστημα κλιματισμού της Κεντρικής Σκηνής του Μεγάρου Χορού Καλαμάτας έχει μάλλον κλατάρει από τον καύσωνα και την ώρα που ψάχνω να βρω τη βεντάλια μου, με την άκρη του ματιού μου εντοπίζω τον κορυφαίο Γαλλοβέλγο χορογράφο Νταμιάν Ζαλέ να φοράει το τζόκεΐ του και να κάθεται σε μια θέση με άμεση πρόσβαση στον διάδρομο, μία σειρά μπροστά μου. Πριν από ενάμιση χρόνο είχε βρεθεί στην Αθήνα για να παραδώσει ένα masterclass στο Galaxy Studio της Στέγης, με την «Κ» να βρίσκεται εκεί, ενώ φέτος τον Απρίλιο, πάλι στη Στέγη, παρουσίασε για πρώτη φορά δουλειά του στο αθηναϊκό κοινό, τη sold out υπερπαραγωγή «Planet (Wanderer)» [Πλανήτης (Πλάνητας)] και την ταινία «Mist» (Ομίχλη). Μαζί με τη Μαγκί Μαρέν, που ανήκει σε μια παλαιότερη γενιά, αποτέλεσαν τα δύο μεγάλα ονόματα της φετινής διοργάνωσης του 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας (18-27 Ιουλίου). Το δικό του έργο, όμως, ήταν το πλέον αναμενόμενο ανάμεσα στους cognoscenti του σύγχρονου χορού, καθώς το ιστορικής σπουδαιότητας «May B» της Μαρέν είχε συμπεριληφθεί το 2011 στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών.
Τρίπτυχο
Ο Ζαλέ, λοιπόν, έφερε στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα το τρίπτυχο «Thrice» (Τρις), συνολικής διάρκειας εξήντα λεπτών, καρπό της συνεργασίας του με τη νορβηγική ομάδα Nagelhus Schia Productions. Στο πρώτο του μέρος, το ατμοσφαιρικό «Gusts» (Ριπές ανέμου), το «ελλειπτικό» παίξιμο ενός σαξοφώνου δημιουργούσε ένα ρέον μινιμαλιστικό ηχοτοπίο, ενώ τρεις περφόρμερ με κοστούμια χρώματος πορτοκαλί-μπλε εκτελούσαν σπειροειδή κινητικά μοτίβα, μέσα από πτώσεις, στροφές και ανορθώσεις. Επρόκειτο για μία χορογραφία νωχελική, που δραματουργικά μάλλον εισήγαγε το κοινό στο ποιητικό, μυστικιστικό και ονειρικό σύμπαν του Ζαλέ, ο οποίος σπούδασε θέατρο και εθνομουσικολογία πριν στραφεί στην τέχνη της Τερψιχόρης. Τα δύο επόμενα μέρη του τριπτύχου, το «Médusés» (Μέδουσες) και το «Brise-Lames» (Κυματοθραύστης), ήταν «ενεργειακά» πιο κοντά στο «Planet» (Wanderer), παρότι δεν είχαν την αβάντα των εντυπωσιακών σκηνικών εφέ που μάγεψαν τον Απρίλιο το κοινό της Στέγης.
Ξεχωρίσαμε επίσης την περιπατητική περφόρμανς «Dance your way out» της Μάρθας Πασακοπούλου, με έμπνευση από το φαινόμενο της «χορευτικής πανούκλας» μεταξύ 14ου και 17ου αιώνα.
Η κορυφαία στιγμή του τριπτύχου συνέβη όταν οι τρεις «Μέδουσες» εκτέλεσαν άψογα, σε νέα εκδοχή, μία χορογραφία-τμήμα περφόρμανς του Ζαλέ που είχε παρουσιαστεί πρώτη φορά στο Μουσείο του Λούβρου το 2013. Ντυμένες με κοστούμια από δεμένες μεταξύ τους πολύ στενές λωρίδες λευκού υφάσματος που σχημάτιζαν κρόσσια, κινήθηκαν με ακρίβεια διαβήτη πάνω σε ένα στακάτο τέμπο που εξελίχθηκε «εκρηκτικά» (ακούστηκαν σχετικοί ήχοι), δημιουργώντας αιχμηρούς γεωμετρικούς σχηματισμούς. Η περφόρμανς του Λούβρου, ας σημειωθεί, αποτέλεσε «πρόδρομο» τόσο της χορογραφίας που υπέγραψε ο Ζαλέ στο ριμέικ της ταινίας τρόμου «Suspiria» (2018) του Λούκα Γκουαντανίνο, όσο και εκείνης που υποστήριξε τη σκηνική παρουσίαση του τραγουδιού «Frozen» στην περιοδεία «Madame X» (2019-2020) της Μαντόνα, που επιμελήθηκε ο ίδιος.
Στο φινάλε του τρίτου και τελευταίου μέρους του «Thrice» –στο οποίο τις εικόνες, τα σκηνικά και τα κοστούμια υπέγραψε ο φωτογράφος και εικαστικός JR, ο οποίος το 2018 ήταν υποψήφιος για Οσκαρ με το ντοκιμαντέρ «Πρόσωπα και ιστορίες» που γύρισε με την Ανιές Βαρντά–, εννέα χορευτές σχημάτισαν με τα σώματά τους μία βάρκα. Η συγκεκριμένη κίνηση παρέπεμψε αυτόματα στις εικόνες των μεταναστών που φτάνουν κυνηγημένοι στα ευρωπαϊκά ύδατα, αναζητώντας φιλόξενη στεριά. Μπορεί, όμως, να αποκτήσει και ένα άλλο επίπεδο ανάγνωσης. Στο Galaxy Studio, όταν είχαμε ρωτήσει τον Ζαλέ πώς περιγράφει τη δουλειά του, μας είχε πει: «Προσπαθώ να φέρω τον χορό σε επικοινωνία με πολλές και διαφορετικές άλλες τέχνες, τον βλέπω ως ένα μέσο για να διασχίσω σύνορα, είτε αυτά είναι γεωγραφικά είτε είναι καλλιτεχνικά. Συνεργάζομαι συχνά με καλλιτέχνες από διαφορετικά πεδία, όπως από τις εικαστικές τέχνες, τη μουσική, το σινεμά, τη μόδα. Γι’ αυτό και η εταιρεία μου λέγεται Ferryman· επειδή βλέπω τον εαυτό μου ως καπετάνιο ενός φέριμποτ, που πλέει ανάμεσα σε δύο κομμάτια γης». Το ρίξιμο της αυλαίας συνοδεύτηκε από καταιγιστικά χειροκροτήματα και ο Ζαλέ έφυγε γρήγορα από την ακριανή θέση του, για να υποκλιθεί μαζί με τους περφόρμερ.
Στο πάρκο
Δεν ήταν, πάντως, μόνο ο Ζαλέ που ξεχωρίσαμε κατά το διήμερο που περάσαμε στην Καλαμάτα. Μία δυνατή εμπειρία διάρκειας μισής ώρας ζήσαμε και κατά τη διάρκεια της περιπατητικής περφόρμανς «Dance your way out» (24/7) της Μάρθας Πασακοπούλου, που έλαβε χώρα στο Δημοτικό Πάρκο Σιδηροδρόμων Καλαμάτας. Η έμπνευσή της αντλήθηκε από το φαινόμενο της «χορευτικής πανούκλας» που παρατηρήθηκε στην ηπειρωτική Ευρώπη μεταξύ 14ου και 17ου αιώνα, κατά το οποίο ολόκληρες ομάδες ανθρώπων, ξαφνικά, άρχιζαν να χορεύουν με αλλοπρόσαλλο τρόπο μέχρι να καταρρεύσουν από την εξάντληση. Οσοι συμμετείχαμε στην περφόρμανς κληθήκαμε να φορέσουμε ένα ζευγάρι ακουστικά. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια τριών οδηγών, συντονιστήκαμε στην εκτέλεση των ηχογραφημένων οδηγιών και χορέψαμε πάνω στα beats του. Ενώ, λοιπόν, κινούμασταν από τη μία άκρη του πάρκου στην άλλη γινόμενοι οι ίδιοι περφόρμερ για όσους βρίσκονταν, τυχαία, σε αυτό, νιώσαμε τι σημαίνει, στην κυριολεξία του, το διάσημο τσιτάτο «και όσοι δεν μπορούσαν να ακούσουν τη μουσική, θεωρούσαν τρελούς όσους έβλεπαν να χορεύουν», από το «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» του Νίτσε.
