«Θεωρώ το σώμα μια ρίζα που περπατάει. Είναι ένα απίστευτο εργαλείο για τη γνώση και την κατανόηση του κόσμου, ικανό να διακρίνει την αλήθεια από το ψεύδος και να μας βοηθήσει να πάρουμε μερικές φορές ζωτικές αποφάσεις. Οτιδήποτε μπορούμε να κάνουμε για να ενισχύσουμε αυτή τη νοημοσύνη είναι καθοριστικό», λέει στην «Κ» ο Γαλλοβέλγος χορευτής και χορογράφος Νταμιέν Ζαλέ.
Για τον περιζήτητο δημιουργό, ο χορός δεν περιορίζεται στο στούντιο και στη σκηνή. Αντιθέτως, σχεδόν όλα όσα υπάρχουν γύρω μας και διαθέτουν κίνηση αξίζουν την προσοχή μας. Είναι ένας καλλιτέχνης που συνδυάζει τη φιλοσοφία, την επιστήμη και την τέχνη, δημιουργώντας εμπειρίες που ξεπερνούν τα όρια της παραδοσιακής χορογραφίας.
«Μου αρέσει να χρησιμοποιώ τη βαρυτική δύναμη ως ποιητικό εργαλείο. Η φυσική, η ανατομία και ακόμη και μερικές φορές η χημεία είναι απίστευτα εμπνευσμένοι κλάδοι όταν εφαρμόζονται στη χορογραφία. Στο έργο μου, αμφισβητώ αυτό που θεωρούμε δεδομένο. Η εργασία με το ανθρώπινο σώμα είναι πάνω απ’ όλα εργασία με τη φύση, τη φυσική μας μνήμη, τα ένστικτά μας», μας λέει.
Στο ενεργητικό του, πριν ακόμη κλείσει τα 50 του χρόνια, έχει ήδη μια σειρά σημαντικότατων συνεργασιών με προσωπικότητες σαν τον Ιάπωνα εικαστικό Kοχέι Nάβα. Χορογράφησε το «Bolero» του Ραβέλ για την Oπερα του Παρισιού σε συνεργασία με τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς και το 2018 επιμελήθηκε τη χορογραφία της ταινίας «Suspiria» του Λούκα Γκουαντανίνο. Πρόσφατα, το κινηματογραφικό 50λεπτο βίντεο «Mist» φιλοξενήθηκε στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, μια ταινία χορού που μοιάζει με ωδή στη σωματικότητα εμπνευσμένη από ποικίλους μύθους για τη μετάβαση των ψυχών μετά θάνατον.
Σε λίγες ημέρες (23/7) το τρίπτυχο «Thrice» του Ζαλέ θα παρουσιαστεί στο 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας. Αποτελείται από τρία μέρη: «Gusts», «Médusés» και «Brise-lames», ένας διάλογος μεταξύ σωμάτων, ήχου, εικόνας και χώρου με ζωντανή μουσική επί σκηνής. Με αυτήν την ευκαιρία συνομιλούμε μαζί του ξεκινώντας τις ερωτήσεις από αυτό που περιμένουμε ανυπόμονα να δούμε στην Καλαμάτα.
Στο έργο μου αμφισβητώ αυτό που θεωρούμε δεδομένο. Η εργασία με το ανθρώπινο σώμα είναι πάνω απ’ όλα εργασία με τη φύση, τη φυσική μας μνήμη, τα ένστικτά μας.
– Το «Thrice» είναι εμπνευσμένο από τα στοιχεία της φύσης, τα οποία σχεδόν ως χαρακτήρες συμμετέχουν στη δημιουργική διαδικασία.
– Το «Thrice» είναι ένα ταξίδι μέσα από τρεις κόσμους που οι χορευτές φαίνεται να διπλώνουν και να ξεδιπλώνουν μπροστά μας. Αναφέρεται σε ένα ποίημα του Μεξικανού καλλιτέχνη Οκτάβιο Παζ, «Ανεμος, Νερό, Πέτρα», και καθένα από τα τρία κομμάτια αναφέρεται στη σύνδεσή μας με αυτά τα στοιχεία και στο γεγονός ότι είναι αλληλεξαρτώμενα. Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε είναι εξαιρετικά ποιητική και ελπίζω συναισθηματική. Η μουσική ερμηνεύεται ζωντανά από εξαιρετικούς μουσικούς. Οι χορευτές μεταμορφώνουν τη σκηνή περνώντας από το ένα κομμάτι του τριπτύχου στο άλλο, γεγονός που δίνει στην παράσταση κάτι χειροποίητο αλλά μεγάλης τεχνικής πολυπλοκότητας, ενώ ωθεί τους χορευτές στα όριά τους. Για εμένα, έπειτα από αρκετές παραστάσεις μεγάλης κλίμακας με εντυπωσιακές σκηνογραφίες, το «Thrice» αποτελεί καλοδεχούμενη επιστροφή σε μια πιο μινιμαλιστική προσέγγιση της χορογραφίας.
– Φαίνεστε γοητευμένος από τις τελετουργίες, τις αρχαίες παραδόσεις και τη μυθολογία. Πώς αυτές οι διαστάσεις εμπλουτίζουν τη σύγχρονη χορογραφική γλώσσα;
– Η εξερεύνηση τελετουργιών και μύθων είναι ένας τρόπος να συνδεθούμε με το ασυνείδητό μας, κυρίως συλλογικό αλλά και ατομικό. Με γοητεύει ο ανταγωνισμός της καθολικότητας ορισμένων αρχετύπων και ο τρόπος με τον οποίο αναδύονται. Πριν χορέψω, σπούδασα εθνομουσικολογία, η οποία με δίδαξε ότι κάθε τελετουργία έχει μια λειτουργία, ότι είναι πάντα μια νικηφόρα πάλη μεταξύ υγείας και ψυχικής ασθένειας. Θεωρώ κάθε παράσταση ένα είδος τελετουργίας, έναν τρόπο να εξερευνήσουμε το συλλογικό μας ασυνείδητο από μια σύγχρονη οπτική γωνία. Και ενώ εμπνέομαι από τη δομή ή τη λειτουργία ορισμένων τελετουργιών, όπως η onbashira στην Ιαπωνία ή οι voladores στο Μεξικό, για να δημιουργήσω τις παραστάσεις μου, δεν τις αναπαράγω ποτέ στη σκηνή.
– Ποια χειρονομία ή κίνηση πιστεύετε ότι συνοψίζει την εποχή μας; Και, αντιστρόφως, αυτή που χρειαζόμαστε περισσότερο;
– Ο αντίχειρας που κάνει κύλιση πάνω – κάτω ή αριστερά – δεξιά σε ένα smartphone. Η λέξη «αντίχειρας» (thumb) στα αγγλικά ηχεί σαν τη λέξη «nub» που σημαίνει μούδιασμα. Δυστυχώς, φαίνεται ότι αυτό το μούδιασμα μας προξενεί η συγκεκριμένη χειρονομία μπροστά στον ατελείωτο χείμαρρο πληροφοριών, μερικές φορές απίστευτα βίαιων και συχνά υπαρξιακών, παράλληλα με την αβυσσαλέα επιφανειακότητά τους, που η τεχνητή νοημοσύνη δεν μας επιτρέπει να διακρίνουμε.
