Υστερα από μερικές ημέρες, στο περασμένο Φεστιβάλ Βενετίας, ήταν πια φανερή η «τάση» της φετινής διοργάνωσης: σπουδαίοι δημιουργοί, όπως ο Γιώργος Λάνθιμος, ο Παρκ Τσαν-γουκ, ο Πάολο Σορεντίνο κ.ά., σε αντίθεση με προηγούμενες συνήθειές τους, είχαν φέρει μαζί τους ταινίες πρώτα και κύρια πολιτικές· τοποθετημένες στο σήμερα και προσεγγίζοντας θέματα (συνωμοσιολογία, καπιταλισμός, εργασιακά, δικαιοσύνη) επείγοντα για τη μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Επειτα από χρόνια το πολιτικό σινεμά, έστω με διαφορετική μορφή από αυτή που είχαμε συνηθίσει, δείχνει να επιστρέφει. «Είναι ενδιαφέρον ότι τον τελευταίο καιρό βλέπουμε αρκετά φιλμ σημαντικών κινηματογραφιστών τα οποία κριτικάρουν τη σύγχρονη πραγματικότητα με άμεσο τρόπο, όχι μεταφορικά ή μέσα από παραβολές», μου λέει ο Ζαν-Γκαμπριέλ Περιό, τον οποίο συναντώ διαδικτυακά, λίγες ημέρες πριν έρθει στην Αθήνα.
Ο Γάλλος κινηματογραφιστής, που υπηρετεί σε όλη του την καριέρα το πολιτικό σινεμά, πρόκειται να δώσει ένα masterclass με θέμα «Τι είναι ο πολιτικός κινηματογράφος σήμερα;» στις 11 Δεκεμβρίου, στο πλαίσιο του εν εξελίξει Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας. Η κουβέντα μας πάντως δεν ξεκινάει από την τέχνη, αλλά από την εποχή: «Ενα βασικό ζήτημα σήμερα είναι ότι υπάρχει κάποια απόσταση ανάμεσα στην επίσημη πολιτική (θεσμοί, εκλογές κτλ.) και στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Στη Γαλλία τουλάχιστον, υπάρχουν πολλοί που ασχολούνται με τα κινήματα, τις τοπικές κοινότητες, αλλά δεν ενδιαφέρονται για το μεγάλο “παιχνίδι” της πολιτικής ως θεσμού», παρατηρεί ο Περιό.
Πώς ορίζει όμως εκείνος το πολιτικό σινεμά; «Αρχικά ο ορισμός ενός φιλμ ως πολιτικού είναι πάντα δυναμικός, μπορεί να αλλάξει. Αυτό που δεν μου αρέσει είναι ότι κάποια φιλμ που υποτίθεται ότι είναι πολιτικά, απλώς καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι “ο κόσμος είναι περίπλοκος”. Το ξέρουμε αυτό. Τα πράγματα πρέπει να είναι πιο ξεκάθαρα, ανεξάρτητα αν συμφωνείς ή όχι με όσα λέγονται. Επιπλέον, στα πολιτικά φιλμ, εξίσου αν όχι ακόμα σημαντικότερη από το θέμα είναι η φόρμα. Ο τρόπος δηλαδή που μιλάς για το θέμα σου. Δεν χρειάζομαι ταινίες που να μου δείξουν ότι οι άνεργοι υποφέρουν. Το ξέρω ήδη. Χρειάζομαι ταινίες που θα με βάλουν να σκεφτώ, γεμάτα αντιφάσεις και με χώρο για να θέσω ερωτήματα, πέρα από τις βεβαιότητες».
Στο πλαίσιο του φεστιβάλ θα προβληθούν και κάποιες ταινίες του Περιό, όπως οι πολύ αξιόλογες «Μια γερμανική νεολαία» και «Επιστροφή στη Ρεμς». Ο ίδιος πάντως εντοπίζει και μια δομική έλλειψη του σύγχρονου πολιτικού φιλμ: «Ενα πρόβλημα αυτών των ταινιών είναι ότι συνήθως προέρχονται από δημιουργούς που ανήκουν σε συγκεκριμένες κοινωνικές τάξεις. Λείπουν οι κινηματογραφιστές της εργατικής τάξης και γενικά από τα λεγόμενα χαμηλότερα στρώματα. Οχι εκείνοι που απλώς ασχολούνται με αυτά, αλλά που προέρχονται κιόλας από εκεί. Λείπει αυτή η διαφορετικότητα του βλέμματος».
Εχοντας κατά νουν το πλήθος των ιστορικών – πολιτικών ταινιών που κυκλοφορούν τα τελευταία χρόνια, ρωτώ τον Περιό αν κάποιες από αυτές έχουν την τάση να «ξαναγράφουν» την Ιστορία. «Για εμένα συνεχώς ξαναγράφουμε την Ιστορία. Είτε από προσωπικής είτε από πολιτικής σκοπιάς. Είναι σχεδόν αναπόφευκτο όταν αφηγούμαστε τα γεγονότα του παρελθόντος. Οσον αφορά το ιστορικό φιλμ, χρειαζόμαστε ένα είδος “συμβολαίου” ανάμεσα στο κοινό και στους κινηματογραφιστές, του τύπου “αυτό που θα δείτε είναι μια προσωπική – πολιτική ερμηνεία του παρελθόντος”. Οταν παριστάνεις τον δάσκαλο, τότε υπάρχει πρόβλημα».
