Ομολογουμένως ο κινηματογράφος είναι από τις μορφές τέχνης με τα πιο άμεσα αντανακλαστικά. Οχι μόνο λόγω θεματολογίας, η οποία (μπορεί να) ανταποκρίνεται στα μεγάλα ζητήματα της εκάστοτε εποχής, αλλά και εξαιτίας της συμπεριφοράς ολόκληρης της κινηματογραφικής κοινότητας. Την περασμένη εβδομάδα, τα βραβεία Οφίρ, όπου διακρίνονται κάθε χρόνο οι κορυφαίοι του ισραηλινού σινεμά, ανέδειξαν μεγάλο νικητή το «The Sea» του Σάι Καρμέλι Πόλακ, ένα φιλμ με πρωταγωνιστή έναν νεαρό Παλαιστίνιο, ο οποίος ρισκάρει τη ζωή του στον δρόμο για την πρώτη του βουτιά στη θάλασσα, στο Τελ Αβίβ. Σύμφωνα με τον κανονισμό των βραβείων, η ταινία προκρίνεται αυτομάτως ως επίσημη πρόταση του Ισραήλ για τα επερχόμενα Οσκαρ, παρόλο που αποδοκιμάστηκε έντονα από τον υπουργό Πολιτισμού, Μίκι Ζόχαρ, ο οποίος «υποσχέθηκε» να κόψει οποιαδήποτε μορφή κρατικής χρηματοδότησης προς τον θεσμό.
Δεν είναι όμως μόνο στο Ισραήλ που το σινεμά αψηφά κυβερνήσεις και πλειοψηφικά αφηγήματα. Παραδίπλα στο Ιράν, κινηματογραφιστές σαν τον Τζαφάρ Παναχί και τον Μοχαμάντ Ρασούλοφ μπαινοβγαίνουν στη φυλακή την τελευταία δεκαετία, ωστόσο βρίσκουν τον τρόπο –και το θάρρος– να κάνουν ταινίες που καυτηριάζουν το θεοκρατικό καθεστώς της χώρας. Ο πρώτος μάλιστα, νικητής του φετινού Χρυσού Φοίνικα των Καννών με το «It was just an accident», αφού αγνοήθηκε (φυσικά) από το Ιράν για τα Οσκαρ, επιλέχθηκε τελικά ως επίσημη πρόταση της συμπαραγωγού Γαλλίας. Το ίδιο, με χώρα εκπροσώπησης αυτή τη φορά τη Γερμανία, συνέβη πέρυσι με τον «Σπόρο της ιερής συκιάς» του Ρασούλοφ.
Σχεδόν όλα τα πρόσφατα φιλμ των δύο Ιρανών κινηματογραφιστών άλλωστε κερδίζουν διακρίσεις στα μεγάλα φεστιβάλ, τα οποία, πλην της καλλιτεχνικής αξίας, επιβραβεύουν προφανώς και τη γενναιότητα των δημιουργών τους. Ο συμβολισμός της τέχνης που ανθίσταται και χαράζει τον δικό της δρόμο είναι πολύ ισχυρός σε όλες τις εποχές. Πριν από μερικές εβδομάδες το «Η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ» της Κάουθερ Μπεν Χάνια συγκλόνισε το Φεστιβάλ Βενετίας, αποσπώντας 23 λεπτά χειροκροτήματος στην πρεμιέρα της και τον Αργυρό Λέοντα στην τελετή απονομής. Η ταινία της Τυνήσιας σκηνοθέτιδος, που μεταφέρει μια ιστορία από τη μαρτυρική Γάζα, αποτελεί άλλο ένα παράδειγμα αλληλεγγύης και ανθρωπισμού μέσω του κινηματογράφου.
Πίσω στο Ισραήλ, η κινηματογραφική κοινότητα, η οποία όπως αναφέραμε μπήκε πρόσφατα στο κυβερνητικό στόχαστρο, αποτελεί μία από τις ελάχιστες κοινωνικές υποομάδες στη χώρα που μιλούν ανοιχτά για την ανθρωπιστική καταστροφή που συντελείται στη Γάζα. Κινηματογραφιστές μάλιστα σαν τον Ναντάβ Λαπίντ («Το γόνατο της Αχεντ») παρουσιάζουν με συνέπεια αντιπολεμικό έργο, αντιμετωπίζοντας όλο και μεγαλύτερα προβλήματα χρηματοδότησης. Ο ίδιος ο Λαπίντ, συμμετέχοντας τις προάλλες σε ρεπορτάζ του Variety, εξέφρασε την ανησυχία του σχετικά με την απόφαση επιφανών καλλιτεχνών (Εμα Στόουν, Χοακίν Φίνιξ κ.ά.) για μποϊκοτάζ απέναντι στους ισραηλινούς κινηματογραφικούς θεσμούς. «Τελικά θα βλάψει μόνον εκείνους που μάχονται για να πουν τις ιστορίες αυτής της σύγκρουσης», είπε ο Λαπίντ. Μερικές μέρες αργότερα, ο πρωταγωνιστής της τελευταίας ταινίας του με τίτλο «Yes» συνελήφθη λόγω της δημοσίευσης ενός «προκλητικού» ποιήματος στα σόσιαλ μίντια…
