To 1995 o Τζορτζ Μπους ο νεότερος ήταν απλώς ο νέος κυβερνήτης του Τέξας, η πολύκροτη δίκη του Ο.Τζ. Σίμπσον μόλις ξεκινούσε και το «Forrest Gump» έφευγε από τα Οσκαρ με το μεγάλο βραβείο. Στην Ελλάδα δεν είχαμε μετρό αλλά λεφτά και τον Ανδρέα Παπανδρέου πρωθυπουργό, όσο τα Windows ’95 και το Playstation άρχιzαν να εγκαθίστανται πρώτη φορά σε υπολογιστές και σαλόνια ανά τον κόσμο, τρία χρόνια πριν μάθουμε τι εστί Google.
Την ίδια στιγμή, μια παρέα από παιχνίδια ήταν έτοιμη να κάνει την «επανάστασή» της. Σε ένα ανήσυχο στούντιο, η ομάδα της Disney, η οποία ερχόταν ζεστή από την τεράστια επιτυχία του «Βασιλιά των Λιονταριών» (1994), αλλά και της Pixar, που ετοιμαζόταν να βάλει την υπογραφή της στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της, «συναρμολογούσαν» το «Toy Story». Δεν ήταν απλώς μια ιστορία από παιχνίδια που ζωντάνευαν, αλλά και η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία animation που θα γινόταν εξ ολοκλήρου ψηφιακά.
Από το «Tin Toy» στον Γούντι και τον Μπαζ Λάιτγιαρ
Το εγχείρημα ήταν αν μη τι άλλο θαρραλέο. Ως τότε, μόνο μικρού μήκους ταινιάκια της Disney είχαν δοκιμάσει να ακολουθήσουν τον ψηφιακό δρόμο. Τώρα η πρόκληση ήταν διπλή: να τα καταφέρουν με μία ταινία που θα διαρκούσε σχεδόν μιάμιση ώρα και να την κάνουν συγχρόνως να μη χάσει τη «ζεστασιά» της οπτικά, αυτή που θα αποζητούσαν και οι θεατές.
Το «Toy Story» γεννήθηκε ουσιαστικά από το «πλευρό» του μικρού μήκους «Tin Toy» (1988), στο οποίο βλέπαμε την ιστορία μέσα από την οπτική γωνία ενός κουρδιστού οργανοπαίχτη και μιας κούκλας εγγαστρίμυθου. Για το «Toy Story», επιλέχθηκαν δύο κεντρικοί χαρακτήρες που θα μπορούσαν από μόνοι τους να υφαίνουν τον αμερικανικό μύθο: Ενας καουμπόη, ο Γούντι, και ένας άρτι αφιχθείς στο δωμάτιο του μικρού Αντι αστροναύτης, ο Μπαζ Λάιτγιαρ, φανερά επηρεασμένος από τον Μπαζ Ολντριν, τον δεύτερο άνθρωπο που πάτησε στο φεγγάρι.
Να κάνει «γκελ» σε μικρούς και μεγάλους
Ο τότε πρόεδρος του κινηματογραφικού παραρτήματος της Disney, Τζέφρι Κάτζενμπεργκ, είχε άλλη μία σημείωση για τους δημιουργούς του «Toy Story»: να είναι έτσι φτιαγμένο ώστε να κάνει «γκελ» και στο ανήλικο και το ενήλικο κοινό – δεν τον αδικούμε, σε αυτό στηρίζεται εν μέρει και η μεγάλη επιτυχία των ταινιών της Disney και της Pixar.
Η οδηγία δυσκόλεψε τόσο την ομάδα και τον σκηνοθέτη Τζον Λάσετερ, κατά τη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας, που έφτασαν να κάνουν τους χαρακτήρες τόσο αντιπαθείς και σκυθρωπούς – και ιδιαίτερα τον Γούντι. Πλέον το «Toy Story» είχε γίνει κάτι άλλο από αυτό που ήταν όταν ξεκίνησε. Τον Νοέμβριο του 1993 η παραγωγή σταμάτησε και χρειάστηκαν τρεις μήνες για να ξαναγραφτεί το σενάριο από την αρχή.
Το «Toy Story», μετά από αυτό το «restart», πήρε τον δρόμο που το οδήγησε να θεωρείται μία από τις σημαντικότερες animation ταινίες που έγιναν ποτέ. Μια ταινία που μετρά πάνω από 340 εκατ. δολάρια κέρδη στο box office και ήταν μόνο η αρχή για ένα κινηματογραφικό σερί τριών ακόμα καλών ταινιών, ενός πολυσύμπαντος από άλλες επιμέρους ιστορίες ηρώων του «Toy Story» σε πλατφόρμες, παιχνίδια εμπνευσμένα… από τα παιχνίδια του, τεράστιες φιγούρες του Γούντι και του Μπαζ που καλωσορίζουν μικρούς και μεγάλους επισκέπτες στην Ντίσνεϊλαντ.
«Στο άπειρο και ακόμα παραπέρα»
Φυσικά το «Toy Story» δεν ήταν απλώς μια ταινία που δοκίμασε επιτυχημένα μια νέα τεχνολογία σε μεγάλη κλίμακα. Αντέστρεψε με την ιστορία της τους όρους: δεν βλέπαμε πλέον τα παιχνίδια από τα μάτια ενός παιδιού που έπαιζε με αυτά. Αντιθέτως, βλέπαμε τα ίδια τα παιχνίδια να έχουν συναισθήματα, να είναι στο κέντρο της δράσης, να νοιαζόμαστε για αυτά όπως θα κάναμε για ένα έμψυχο ον.
Στην πραγματικότητα, τα βλέπαμε τελικά ακριβώς μέσα από τα μάτια ενός παιδιού που δημιουργεί με λίγες λούτρινες ή πλαστικές φιγούρες άπειρους ζωντανούς κόσμους – και εδώ, έχουμε δεχτεί με χαρά αυτή τη σύμβαση. Τι θα ήταν έκτοτε η Pixar χωρίς αυτόν τον πρώτο σπόρο; Θα μπορούσε ποτέ το αριστουργηματικό «Inside Out» (2015) να μπει με τέτοια χάρη στο μυαλό της μικρής Ρίλεϊ και να το κατακερματίσει σε προσωποποιημένα συναισθήματα;
Το «Toy Story» δεν είχε την καλλιτεχνικότητα ταινιών όπως η «Χιονάτη και οι επτά νάνοι» ή η ψυχεδελική «Φαντασία», για να επικαλεστούμε άλλες κορυφαίες στιγμές της Disney. Ηταν όμως ένα animation που, όπως και η δεκαετία που το γέννησε, απαλλάχτηκε από μεγαλοστομίες. Τη στιγμή που η τεχνολογία ξεκινούσε να γίνεται δειλά δειλά μέρος της ζωής μας και να ορίζει λίγο αργότερα έναν «άπειρο» κόσμο που δεν χρειαζόταν ένα μεγάλο χωροταξικό βεληνεκές για να αποκαλυφθεί, μια τεράστια περιπέτεια μπορούσε να χωρέσει σε μια γειτονιά, ένα δωμάτιο, μερικά εκατοστά πλαστικού, ό,τι δηλαδή απαρτίζει τον σημαντικό κόσμο του σύγχρονου παιδιού, λίγο πριν παραδοθεί στον ακόμα μικρότερο «άπειρο» χώρο του τάμπλετ.
«Εγώ κι εσύ μαζί»
Το όποιο «άπειρο και ακόμα παραπέρα» που αναζητά και ο Μπαζ βρίσκεται τελικά στη φαντασία. Οχι μόνο σε αυτή που γεννά τις περιπέτειες των παλιόφιλων Γούντι και Μπαζ, αλλά και αυτή που πειραματίζεται με αυτά που έχει για να τα πάει ένα βήμα πιο μακριά. Μια τέτοια φιγούρα στο «Toy Story» ήταν και ο Σιντ, που μπορεί να ήταν μεν ο κακός της υπόθεσης αλλά δεν ήταν παρά κάποιος που έπλαθε φανταστικές ιστορίες. Εκοβε κεφάλια, κολλούσε παράταιρα σώματα, έφτιαχνε έναν κόσμο από μικρούς Φρανκενστάιν, όπως λίγο-πολύ έκαναν και οι δημιουργοί του «Toy Story».
Οσο για τους μεγάλους, που είχε τόσο άγχος ο πρόεδρος της Disney, είχαν και έχουν κάμποσα να απολαύσουν στον κόσμο του «Toy Story». Οπως ο Ράντι Νιούμαν, σαν έτοιμος από καιρό να τραγουδήσει για το «Toy Story», να λέει «You’ve Got a Friend in Me» -στα ελληνικά, ακούσαμε αντίστοιχα τον Αλκίνοο Ιωαννίδη και τον Τζίμη Πανούση να τραγουδούν «Εγώ κι εσύ μαζί». Ο Τομ Χανκς (Γούντι), ο Τιμ Αλεν (Μπαζ), μέχρι και ο Γουάλας Σον (Ρεξ), να χαρίζουν ζωή με τις φωνές τους στους ήρωες. Ακόμα και εκείνες τις απίθανες λεπτομέρειες στα στρατιωτάκια G.I. Joe, που είχαν κολλημένα τα πόδια τους στην πράσινη πλαστική τους βάση και είχαν σημάδια στο κεφάλι τους από το καλούπι στο οποίο μπήκε το πλαστικό. Μαζί και όλα τα άλλα, που αναπόφευκτα απολαμβάνει το «αιώνιο παιδί».
Για κάποιους από εμάς, η παιδική ηλικία θα μπορούσε να συνίσταται σχεδόν αποκλειστικά από μια βιντεοκασέτα «Toy Story» που έμπαινε στο VHS και μια φιγούρα του «Κύριου Πατάτα», με χαρακτηριστικά που έμπαιναν και έβγαιναν στο πρόσωπό του με τα κέφια μας. Ενα σιγόντο από δυνατά «Στο άπειρο και ακόμα παραπέρα» στον Μπαζ, μια «δαγκάαανα» πάνω από τα μικρά πράσινα εξωγηινάκια της Pizza Planet και μια κουβέρτα με τον λατρεμένο αστροναύτη που ζηλεύαμε που δεν αποκτήσαμε ποτέ. Ακόμα και αυτός ο μικρός τρόμος στη θέαση της υβριδικής κούκλας του Σιντ, που μας τρόμαξε όπως λίγα χρόνια αργότερα ο Μέριλιν Μάνσον, ήταν μια απαραίτητη έκρηξη αδρεναλίνης.
Ισως γι’ αυτό, χρόνια αργότερα, βρήκαμε τρόπο να φέρουμε και πάλι το «Toy Story» στη ζωή μας, έστω και ως template για μιμίδια. Γιατί, κάποια παιχνίδια, τελικά, όσο και αν μείνουν στο ράφι δεν παλιώνουν ποτέ.
To «Toy Story» επανακυκλοφορεί επετειακά στις αίθουσες από τη Feelgood Entertainment. Ολες οι ταινίες της σειράς είναι διαθέσιμες στο Disney+.
