Ο αρχαιοελληνικός ορισμός της λέξης «βουγονία» μπορεί να ερμηνευθεί ως γέννηση, συγκεκριμένα μελισσών, μέσα από το κουφάρι ενός νεκρού βοδιού· ή, αλλιώς, γέννηση μιας ολόκληρης καινούργιας πραγματικότητας μέσα από έναν κόσμο που πεθαίνει. Δεν ξέρουμε αν ο Γιώργος Λάνθιμος είχε πράγματι στο μυαλό τη συγκεκριμένη αλληγορία, όταν επέλεξε τον τίτλο της νέας του ταινίας, ωστόσο όσοι την είδαν εδώ στη Βενετία ίσως ψάχνουν ήδη για εναλλακτικούς… κόσμους.
«Σοκαριστικό», «μεγαλοφυές», «παράξενο» είναι μερικές από τις λέξεις που άκουσα να χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν το φιλμ, όμως αυτά θα μπορούσαν πρακτικά να ειπωθούν σχεδόν για κάθε δουλειά του Ελληνα κινηματογραφιστή, ο οποίος επέστρεψε φέτος στη Μόστρα μετά τον θρίαμβο του «Poor Things». Ο ίδιος στη μεσημεριανή συνέντευξη Τύπου, φορώντας στο πέτο μια κονκάρδα με τη σημαία της Παλαιστίνης να σχηματίζει λευκό περιστέρι στο κέντρο, είπε πως η ταινία του περιγράφει κάτι που συμβαίνει τώρα: «Οταν διάβασα πρώτη φορά την ιστορία, τρία χρόνια πριν, μου φάνηκε πολύ επίκαιρη – δυστυχώς, τώρα είναι ακόμη περισσότερο. Η ανθρωπότητα έρχεται αντιμέτωπη με την τεχνητή νοημοσύνη, τους πολέμους, την κλιματική αλλαγή, κυρίως όμως με την άρνηση απέναντι σε όλα αυτά. Η ταινία είναι ένα καθρέφτισμα της εποχής μας».
Στη «Βουγονία», η οποία διασκευάζει (πολύ ελεύθερα) το κορεατικό φιλμ «Save the green planet» (2003), μια σιδηρά CEO μεγάλης εταιρείας (Εμα Στόουν) πέφτει θύμα απαγωγής από δύο νεαρούς συνωμοσιολόγους (Τζέσι Πλέμονς, Εϊνταν Ντέλμπις), οι οποίοι είναι πεπεισμένοι πως πρόκειται για εξωγήινη με μυστική αποστολή να καταστρέψει τη Γη. «Ποτέ πριν δεν είχα πάρει στα χέρια μου σενάριο που να είναι τόσο έτοιμο για γύρισμα», είπε ο Λάνθιμος για τη δουλειά του Τρέισι Γουέλς. Πράγματι, το κείμενο είναι γεμάτο από ευφυείς παρατηρήσεις, σημειολογία και φιλοσοφικές αποστροφές, ωστόσο δεν θα ήταν το ίδιο δίχως τη μοναδική σκηνοθετική αύρα, που «ξεβολεύει» τον θεατή και περιβάλλει με μαύρο χιούμορ ακόμη και την πιο κοινότοπη ατάκα.
Παρ’ όλα αυτά, οι «λανθιμισμοί» είναι εδώ λιγότεροι σε σύγκριση με τα προηγούμενα: ο Ελληνας σκηνοθέτης δείχνει να εμπιστεύεται τους ηθοποιούς του –βασικά τους υπέροχους ξανά Εμα Στόουν και Τζέσι Πλέμονς– περισσότερο από ποτέ και να τους αφήνει να ξεδιπλώσουν το ταλέντο τους. Τόσο που, στη συνέντευξη Τύπου, η Εμα Στόουν άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να είναι όντως… εξωγήινη, ενώ σε μια πιο σοβαρή αποστροφή ασπάστηκε την άποψη του διάσημου επιστήμονα Καρλ Σέιγκαν: «Εκείνος πίστευε βαθιά ότι η ιδέα πως είμαστε μόνοι μας σε αυτό το απέραντο, επεκτεινόμενο σύμπαν –όχι ότι μας παρακολουθούν– είναι πολύ ναρκισσιστική. Οπότε βγαίνω από την ντουλάπα και το λέω: Πιστεύω στους εξωγήινους!».
«Οταν διάβασα πρώτη φορά την ιστορία, τρία χρόνια πριν, μου φάνηκε πολύ επίκαιρη – δυστυχώς, τώρα είναι ακόμη περισσότερο», ανέφερε ο Ελληνας σκηνοθέτης.
Και κάτι τελευταίο: Είναι πραγματικά κρίμα που η επίμαχη σκηνή για το φινάλε της ταινίας δεν γυρίστηκε στην Ακρόπολη – από όσα είδαμε, όχι μόνο δεν θα… έθιγε το μνημείο, αλλά θα αποτύπωνε ακόμη πιο εμβληματικά το σοκαριστικό όσο και αλλόκοτα αισιόδοξο μήνυμα του τέλους.
Στα υπόλοιπα του φεστιβάλ, ο μεγάλος Βέρνερ Χέρτσογκ βραβεύτηκε με τον τιμητικό Χρυσό Λέοντα διά χειρός Φράνσις Φορντ Κόπολα, στην πιο συγκινητική στιγμή της τελετής έναρξης. Σχεδόν εξίσου συγκινητικό, αλλά και ενδιαφέρον, ήταν το «Ghost Elephants», το καινούργιο ντοκιμαντέρ που έφερε μαζί του ο Χέρτσογκ με θέμα την επική (και αλληγορική) αναζήτηση για μια θρυλική φυλή ελεφάντων στα υψίπεδα της Ανγκόλας. Τη βράβευση ακολούθησε η προβολή του «La Grazia», του νέου φιλμ του Πάολο Σορεντίνο, στο οποίο ο Ιταλός δεξιοτέχνης δημιουργεί τη φανταστική βιογραφία του Μαριάνο ντε Σάντις, προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας.
Ο Τόνι Σερβίλο είναι για άλλη μια φορά εκπληκτικός ερμηνεύοντας τον πρόεδρο, ο οποίος, ως πρώην δικαστικός, παραμένει προσηλωμένος στους νόμους και στο σύνταγμα. Οι τελευταίες μέρες της θητείας του, ωστόσο, θα τον φέρουν μπροστά σε διλήμματα, τα οποία αφορούν δύο υποθέσεις απονομής χάρης σε φυλακισμένους, αλλά και την υπογραφή ενός διατάγματος για τη νομοθέτηση της ευθανασίας. Ο Σορεντίνο φιλοσοφεί, όμως μιλάει και πρακτικά πάνω στο θέμα του μη φυσικού τερματισμού της ζωής: Μπορεί μια εν ψυχρώ δολοφονία να δικαιολογηθεί νομικά; Ποια είναι τα ηθικά και νομικά ερωτήματα γύρω από την ευθανασία; Φυσικά, επειδή μιλάμε για τέχνη και όχι για επιστημονική μελέτη, τα πάντα εδώ είναι φιλτραρισμένα μέσα από το παιχνιδιάρικο, συχνά ονειρικό φίλτρο του δημιουργού, έστω κι αν αυτό περιλαμβάνει έναν Πάπα με παρουσιαστικό… Μπομπ Μάρλεϊ.
Σε άλλα νέα, ο άστατος καιρός που ταλαιπωρεί και εμάς στη Βενετία, μάλλον αρρώστησε τον Τζορτζ Κλούνεϊ, ο οποίος έχασε αρκετές από τις εκδηλώσεις για το «Jay Kelly» του Νόα Μπάουμπαχ, στο οποίο πρωταγωνιστεί. Εμείς πάντως τον απολαύσαμε να παίζει περίπου τον εαυτό του, ως διάσημος ηθοποιός που καλείται να αναλογιστεί πράξεις και παραλείψεις της πορείας του, σε ένα γενικώς ανάλαφρο φιλμ του Netflix, το οποίο ίσως γίνεται περισσότερο αυτοαναφορικό από όσο δικαιολογεί η παραπάνω από δίωρη διάρκειά του.
