Οταν το 2017 επισκέφθηκα το Καστελλόριζο για το 2ο Beyond Borders, το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ που διοργανώνει το Ελληνικό Ιδρυμα Ιστορικών Μελετών, βρέθηκα μπροστά σε μια όμορφη πρωτοβουλία που βρισκόταν ακόμη στα σπάργανα. Οι άνθρωποι του ΙΔΙΣΜΕ μάλιστα, πολύ λογικά, είχαν ρίξει το βάρος σε ταινίες ιστορικού-πολιτικού ενδιαφέροντος, οι οποίες συμβάδιζαν περισσότερο και με τα δικά τους ερευνητικά αντικείμενα. Οκτώ χρόνια αργότερα, το 10ο επετειακό φεστιβάλ (24-31/8) έχει πλέον ανοίξει την ομπρέλα του σε όλων των ειδών τις αφηγήσεις, διαθέτει δύο ξεχωριστές σκηνές προβολών και απονέμει δέκα βραβεία. Την πρόοδο άλλωστε μαρτυρούν και οι 907 υποβολές ταινιών από 92 χώρες για τη φετινή έκδοση, οι οποίες αποτελούν αριθμό-ρεκόρ για τη διοργάνωση. «Το Beyond Borders γιορτάζει φέτος δέκα χρόνια γεφυρώνοντας το παρελθόν με το παρόν, την παράδοση με την καινοτομία, την τοπικότητα με την οικουμενικότητα. Τιμά την Ελλάδα, έναν τόπο όπου η Ιστορία και ο πολιτισμός συνυφαίνονται αδιάκοπα, όπως οι κλωστές σε έναν αρχέγονο αργαλειό. Τιμά επίσης την αλήθεια, τη δικαιοσύνη και την ελευθερία λόγου και έκφρασης, δίνοντας χώρο σε δεκάδες ταινίες και στους δημιουργούς τους να ακουστούν και να ταρακουνήσουν τις βεβαιότητές μας», σημειώνει η καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ, Ειρήνη Σαρίογλου.
Πράγματι, η φετινή έκδοση εστιάζεται στο ελληνικό ντοκιμαντέρ, το οποίο, όπως μας επισημαίνει ο υπεύθυνος προγράμματος και ανάπτυξης, Στέφανος Βέλμαχος-Μπόνος, γνωρίζει άνθηση τα τελευταία χρόνια: «Είναι σημαντικό ότι εσχάτως υπάρχει σαφώς μεγαλύτερο ενδιαφέρον από το κοινό για το ντοκιμαντέρ. Το είδαμε, π.χ., με την ταινία του Πατρίσιο Γκουσμάν (σ.σ. “Η φανταστική μου χώρα”), η οποία έμεινε για πάνω από ένα μήνα στις αίθουσες· το βλέπουμε και γενικότερα στις προτιμήσεις των μιλένιαλ, οι οποίοι με όλα αυτά που έχουν ζήσει τις τελευταίες δεκαετίες, είναι λογικό να αναζητούν τέτοιου είδους αφηγήσεις».
Κάπως έτσι, το κυρίως διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ συμπεριλαμβάνει τέσσερις ελληνικές παραγωγές ενώ στο αντίστοιχο micro (με τις μικρού μήκους) υπάρχουν άλλες τρεις. Στο δε Πανόραμα συναντάμε ενδιαφέρουσες ταινίες, οι οποίες έχουν ήδη προκαλέσει συζητήσεις, όπως το «Tack» της Βάνια Τέρνερ για το ελληνικό #MeToo, το «Ο κόκκινος δάσκαλος» του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου για τον Νίκο Πλουμπίδη και το «Αζήτητοι» της Μαριάννας Οικονόμου, σε σχέση με τη σκοτεινή ιστορία των φυματικών του «Σωτηρία». Κατά τα λοιπά, το φετινό πρόγραμμα κινείται γύρω από δύο κύριους θεματικούς άξονες: τη μνήμη και το μέλλον. Η μνήμη, η ταυτότητα και η διαχείριση του τραύματος, προσωπικού και συλλογικού, βρίσκονται στο επίκεντρο, όπως φυσικά και ο πόλεμος με τις συνέπειές του. Γενικώς, όπως μας επισημαίνει και ο κ. Βέλμαχος, «το ντοκιμαντέρ δίνει τη δυνατότητα να παρακολουθήσεις ακόμη και θέματα εν τη γενέσει τους, όπως μας συνέβη με μια ταινία από το Ιράν».
Συνεργασία με την «Κ»
Σημαντική είναι, τέλος, η φε-τινή συνεργασία του φεστιβάλ με την «Κ», η οποία αποτελεί και τιμώμενο ελληνικό ΜΜΕ της διοργάνωσης. Ως «ανταπόδοση», από τις 25 έως τις 30 Αυγούστου, επιλεγμένες ελληνικές ταινίες του διαγωνιστικού τμήματος θα προβληθούν δωρεάν μέσω του kathimerini.gr, φέρνοντας έτσι το φεστιβαλικό Καστελλόριζο λίγο πιο κοντά στον υπόλοιπο κόσμο.
