Δύο ημέρες έχουν περάσει από τη βράβευση του Λάσλο Κρασναχορκάι με το φετινό Νομπέλ Λογοτεχνίας και οι εκδόσεις Πόλις, από τις οποίες κυκλοφορούν τα έργα του Ούγγρου λογοτέχνη, ήδη τοποθετούν στα βιβλία του τις ενδεικτικές κορδέλες. Μοιάζει εξάλλου προφανές: ένα Νομπέλ αυξάνει το ενδιαφέρον του κοινού και τις πωλήσεις. Ισχύει όμως πάντα, τα τελευταία χρόνια; Και πόσο διαρκεί;
Οταν πέρυσι ανακοινώθηκε η βράβευση της Χαν Γκανγκ με το Νομπέλ του 2024, οι εκδόσεις Καστανιώτη «παρατήρησαν άμεση και εντυπωσιακή αύξηση της ζήτησης για τα βιβλία της». Οπως σημειώνει στην «Κ» ο Αργύρης Καστανιώτης, «σε ελάχιστο χρονικό διάστημα εξαντλήθηκαν τα διαθέσιμα αποθέματα, γεγονός που μας οδήγησε σε αλλεπάλληλες ανατυπώσεις». Οι αναγνώστες έδειξαν «μια διάθεση ουσιαστικής γνωριμίας» με το σύνολο του έργου της Νοτιοκορεάτισσας («Η χορτοφάγος») και ενώ ανήκουν σε ένα κοινό με ευαισθησία σε ζητήματα ταυτότητας, φύλου και κοινωνικών μετασχηματισμών, μετά το Νομπέλ, το προφίλ αυτό διευρύνθηκε αισθητά. «Μάλιστα, παρατηρήθηκε αυξημένο ενδιαφέρον και από νεότερες ηλικιακές ομάδες, που ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με τη νοτιοκορεατική λογοτεχνία μέσα από το έργο της», λέει ο εκδότης και προσθέτει ότι, γενικά, «οι πωλήσεις των βραβευμένων συγγραφέων αυξάνονται θεαματικά, όχι μόνον άμεσα, αλλά και σε βάθος χρόνου, καθώς το Νομπέλ λειτουργεί ως εγγύηση ποιότητας και λογοτεχνικού κύρους».
Είκοσι αντίτυπα
Διαφορετική τύχη είχαν τα έργα του Νορβηγού Γιον Φόσε, ο οποίος κέρδισε το κορυφαίο λογοτεχνικό βραβείο το 2023. «Οι πωλήσεις επηρεάστηκαν αρκετά, αλλά μόνο κατά το πρώτο δίμηνο. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά το δίμηνο αυτό πουλήσαμε περίπου είκοσι αντίτυπα μέσα στους επόμενους έξι μήνες», λέει στην «Κ» ο Κώστας Δαρδανός, των εκδόσεων Gutenberg. Πριν από το Νομπέλ του Φόσε, ο Gutenberg είχε τα δικαιώματα του βιβλίου του «Το άλλο όνομα», το οποίο ανατύπωσε, ενώ εξασφάλισε δικαιώματα και για επόμενα βιβλία του, όπως το «Εγώ είμαι ένας άλλος». «Παρ’ όλα αυτά, το επόμενο έργο του είχε πολύ περιορισμένη εμπορική ανταπόκριση», σχολιάζει ο κ. Δαρδανός. «Ο Φόσε απαιτεί έναν αναγνώστη με αναγνωστική ωριμότητα και εμπειρία· δεν είναι εύκολος συγγραφέας. Οσοι τον αγόρασαν αποκλειστικά λόγω του Νομπέλ, δύσκολα θα επανέλθουν σε άλλο βιβλίο του».
Ενα χρόνο προτού η Ανί Ερνό «σηκώσει» το Νομπέλ το 2022, οι εκδόσεις Μεταίχμιο είχαν κυκλοφορήσει τα «Χρόνια» και το «Μια γυναίκα» της Γαλλίδας συγγραφέως, τα οποία τότε «είχαν περάσει κάπως απαρατήρητα», μας λέει η Ελένη Παπαγεωργίου. Το βραβείο, συνεχίζει, έφερε πωλήσεις και δημιούργησε συζήτηση γύρω από το όνομα της Ερνό. Και παράλληλα με αρκετές ανατυπώσεις, κορδέλες και προωθητικές ενέργειες, συνεχίζει η εκδότρια, «επιδιώξαμε να αποκτήσουμε τα δικαιώματα όλων σχεδόν των βιβλίων της και έκτοτε τα εκδίδουμε σταδιακά». Συγκεκριμένο προφίλ αναγνωστών της Ερνό δεν σκιαγραφείται εύκολα, «αλλά το Νομπέλ έκανε πολλούς και διαφορετικούς αναγνώστες ποιοτικής λογοτεχνίας να γνωρίσουν τα βιβλία της. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν αναγνώστες που την ανακαλύπτουν και άλλοι που την ακολουθούν και διαβάζουν κάθε νέα έκδοση».
Και η ποίηση; Στην εγχώρια εκδοτική ιστορία της Λουίζ Γκλικ (1943-2023), που κέρδισε το Νομπέλ πριν από μια πενταετία, υπάρχει το εξής ενδιαφέρον: την ημέρα της ανακοίνωσης της βράβευσης, τον Οκτώβριο του 2020, οι εκδόσεις Στερέωμα δεν είχαν ακόμη τυπώσει τις δύο ποιητικές συλλογές της Αμερικανίδας, των οποίων τα δικαιώματα είχαν αγοράσει τον προηγούμενο Μάρτιο. «Οταν εκδόθηκαν οι συλλογές μέσα στο 2021, το εξώφυλλο έφερε τη σχετική κόκκινη κορδέλα. Αν δεν της είχε απονεμηθεί το Νομπέλ, ίσως οι πωλήσεις να ήταν περιορισμένες, σε ένα στενότερο κύκλο αναγνωστών», επισημαίνει η εκδότρια Λίζα Σιόλα και εξηγεί ότι από τις δύο αυτές συλλογές, η μεν «Πιστή και ενάρετη νύχτα» έχει ανατυπωθεί τρεις φορές –«μάλιστα η πρώτη ανατύπωση έγινε ένα μήνα αφότου πρωτοκυκλοφόρησε», λέει η κ. Σιόλα– ενώ η συλλογή «Αγρια Ιρις» έχει κάνει δύο ανατυπώσεις.
Στη συνέχεια, οι εκδόσεις Στερέωμα απέκτησαν δικαιώματα και άλλων συλλογών της Γκλικ. Το Νομπέλ έπαιξε ρόλο. «Ομως πιστεύουμε ότι από τη στιγμή που οι αναγνώστες γνώρισαν το έργο της, θα συνέχιζαν να αγοράζουν τις συλλογές της όχι μόνον εξαιτίας της ένδειξης στο εξώφυλλο, γεγονός που αποδεικνύεται από τη σταθερότητα των πωλήσεών της μέχρι σήμερα», τονίζει η κ. Σιόλα. Οι πωλήσεις μάλιστα ξεπερνούν τα συνήθη νούμερα. «Πιστεύουμε ότι το κοινό που διαβάζει το έργο της», υπογραμμίζει η εκδότρια, «είναι μεγαλύτερο από το κοινό που διαβάζει ποίηση».
