Το νέο βιβλίο του Μαρκ Μαζάουερ, με θέμα τον αντισημιτισμό, «On Antisemitism. A Word in History» (εκδ. Penguin), έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις. Το βιβλίο κυκλοφόρησε την Τρίτη και σε άρθρο του στον Guardian, ο Ράφαελ Μπερ έγραψε ότι αυτό που επιχειρεί ο Βρετανός ιστορικός, δηλαδή να ξεδιαλύνει τα διαφορετικά είδη εχθρότητας που έχουν αντιμετωπίσει διαχρονικά οι Εβραίοι, καθίσταται «εντυπωσιακά δύσκολο», ειδικά μετά την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948. Ο Μπερ, πάντως, βρίσκει δόκιμη την επίκριση του Μαζάουερ στην τάση να αντιμετωπίζεται ο αντισημιτισμός σαν ένα φαινόμενο αρχαίο. «Το σκεπτικό του δεν είναι να αρνηθεί τη μακρά λίστα των καθεστώτων και των κοινωνιών που έχουν κακοποιήσει τους εβραϊκούς πληθυσμούς, αλλά να αντισταθεί στον φαταλισμό που συγχέει σύγχρονα πολιτικά φαινόμενα με βιβλικές αφηγήσεις μαρτυρίων και διωγμών».
Στο New Yorker, ο Ιαν Μπουρούμα χαρακτηρίζει «εξαιρετικό και επίκαιρο» το βιβλίο του Μαζάουερ (το οποίο αναμένεται στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια, σε μετάφραση του Κωστή Πανσέληνου). Ο «σχολαστικός» ιστορικός, τονίζει ο Μπουρούμα, δεν συμφωνεί με την πεποίθηση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου, πως όσοι επικρίνουν τις πολιτικές του Ισραήλ το κάνουν «εξαιτίας του απλού γεγονότος ότι υπάρχουμε». Ο αντισημιτισμός δεν είναι καινούργιος, επισημαίνει ο Μαζάουερ –εβραϊκής καταγωγής και ο ίδιος–, αλλά η φύση αυτής της εχθρότητας έχει αλλάξει μέσα στον χρόνο. Το μίσος κατά των Εβραίων ενδυναμώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, ως μία από τις συνέπειες του σχηματισμού των εθνών-κρατών. Ο όρος «αντισημιτισμός» επινοήθηκε το 1879 από τον Γερμανό Βίλχελμ Μαρ που ήθελε να ανασχέσει την εβραϊκή χειραφέτηση, και ο Μαζάουερ εντοπίζει εκεί «μια μορφή αντίδρασης στους ταχείς ρυθμούς της σύγχρονης εποχής που υπόσχονταν μια καλύτερη ζωή, μια επιστροφή σε παλιότερους και πιο οικείους τρόπους». «Δικαίως», σημειώνει ο Μπουρούμα, ο Μαζάουερ χαρακτηρίζει «εξωφρενικό» τον ισχυρισμό ότι τα αμερικανικά πανεπιστήμια αποτελούν εστία θεσμικού αντισημιτισμού και ίσως αυτή η θέση έκανε τον Ντόμινικ Γκριν να γράψει στη Wall Street Journal ότι το «On Antisemitism» είναι «σταθερά μεροληπτικό, συχνά ανακόλουθο και, ειδικά στα τελευταία κεφάλαια, επίμονα απρόθυμο να φωτίσει το παρόν».
Βραβείο Μπούκερ
Αλλου είδους διαφωνίες, εν τω μεταξύ, ενδέχεται να προκαλέσει ο νικητής του βραβείου Μπούκερ, που θα ανακοινωθεί στις 10 Νοεμβρίου. Στις έξι υποψηφιότητες της βραχείας λίστας συναντάμε το «The Loneliness of Sonia and Sunny» της ήδη βραβευμένης με Μπούκερ Ινδής Κίραν Ντεσάι, με θέμα την κοινή πορεία δύο νέων μεταξύ ΗΠΑ, Ινδίας, παράδοσης, νεωτερικότητας κ.ά. (αναμένεται από τις εκδόσεις Gutenberg), αλλά και το «Audition» της Κέιτι Κιταμούρα, που θέτει το ερώτημα αν γνωρίζουμε στα αλήθεια τα πρόσωπα που αγαπάμε (θα κυκλοφορήσει από τη Διόπτρα). Το «Flashlight» της Σούζαν Τσόι έχει στο προσκήνιο την εξαφάνιση του πατέρα ενός κοριτσιού και στο φόντο τη σύγχρονη κορεατική ιστορία (αναμένεται από τον Καστανιώτη), ενώ το «The Rest of Our Lives» του Μπεν Μάρκοβιτς παρακολουθεί έναν μεσήλικα του οποίου ο γάμος και η υγεία καταρρέουν. Το «Flesh» του Ντέιβιντ Σάλαϊ έχει ως ήρωα τον 15χρονο Ιστβαν, που από ένα διαμέρισμα της Βουδαπέστης φτάνει να πλουτίσει ή και να καταστραφεί, ενώ στο «The Land in Winter» του Αντριου Μίλερ δύο ζευγάρια αντιμετωπίζουν τον χειμώνα στην Αγγλία του 1962 και την ανατροπή της προσωπικής τους ζωής.
