Εμβαθύνοντας στη φιλοσοφική αλλά και πρακτική διάσταση του βηματισμού, της αστικής περιδιάβασης, ο αρχιτέκτων-πολεοδόμος και ιστορικός της πολεοδομίας Αλέξανδρος Παπαγεωργίου-Βενετάς επανέρχεται στο εκδοτικό προσκήνιο με ένα νέο δοκίμιο. Απόσταγμα της εμπειρίας του από δεκαετίες στοχασμού πάνω στο άστυ μάς δίνει ένα αρθρωτό κείμενο, εξαντλητικό ως προς τη θεματική ανάλυση και πυκνό ως προς τον χειρισμό του, που αποτελεί συγκέρασμα βιωμάτων, στοχασμών και αναφορών σε διαβάσματα και επιρροές.
Με τίτλο «Βηματισμοί. Πεζοπορίες στο άστυ», το δοκίμιο του Αλέξανδρου Παπαγεωργίου-Βενετά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Αγρα», όπως και τα επίσης πρόσφατα «Η πόλις ως εντελέχεια και η βιωματική εμπειρία της Αθήνας στην ποίηση του Ανδρέα Εμπειρίκου» και «Ο λόγος του πρωτομάστορα. Κριτική ανάγνωση κειμένων του Δημήτρη Πικιώνη». Συνθέτουν όλα αυτά τα δοκιμιακά κείμενα μια εξαιρετικά κρίσιμη αποτίμηση μιας στοχαστικής περιπλάνησης με άξονες την αστική εμπειρία και τη φιλοσοφική διάστασή της. Ο Αλέξανδρος Παπαγεωργίου-Βενετάς οργανώνει και τον δικό του κόσμο και μας τον παραδίδει πολύπτυχο και συμπυκνωμένο, ορίζοντας συντεταγμένες ουσιαστικών επιλογών. Η οικονομία του, αποτέλεσμα παρατήρησης και ενδοσκόπησης, είναι μια αρετή που τον χαρακτηρίζει.
Στους «Βηματισμούς», ο Αλέξανδρος Παπαγεωργίου-Βενετάς εξυφαίνει τις πολλαπλές σημασίες της αστικής περιπλάνησης, της flânerie, που ήδη από τον 19ο αιώνα αποτελεί ιδιάζουσα παράμετρο της εμπειρίας των πόλεων στις συνθήκες της μοντέρνας ζωής. Συνθέτει ένα πολυφωνικό αρχιτεκτόνημα σε διαρκή συνομιλία από τη μια με τον πρότερο και τον παρόντα εαυτό του και από την άλλη με συγγραφείς και διανοητές, εκτείνοντας τις αναφορές του από τον Γκαίτε έως τον Ροΐδη και από τον Μπένγιαμιν έως τον Τσιφόρο. Αυτή η γκάμα των αναφορών συνοδεύεται από έναν αέρα ελευθερίας που γεννά ρεύματα σκέψης και ψυχικές στάσεις.
Η αρχιτεκτονική του δοκιμίου του Αλέξανδρου Παπαγεωργίου-Βενετά επιτρέπει την ένθεση μικρών αποσπασμάτων χωρίς τη διακοπή της συνεχούς ροής. Ο αναγνώστης οδηγείται σταδιακά στην εξερεύνηση της δικής του δεξαμενής αναμνήσεων και εμπειριών από τις αστικές περιδιαβάσεις που κάθε κάτοικος μιας πόλης κάνει σε διαφορετικό βαθμό συνειδητότητας. Γιατί μια σημαντική παράμετρος αυτής της φιλοσοφικής, επί της ουσίας, παράθεσης και σύνθεσης στοχασμών είναι η ψυχογραφική ανατομία του περιπατητή μέσα στο αστικό σύνολο. Μια θαυμάσια φράση από το βιβλίο: «Οι αντιθέσεις των κινήτρων, των επιθυμιών αλλά και των στόχων των πεζοπορούντων είναι αβυσσαλέες και όμως η ετερότητα των ατόμων υποτάσσεται στη σύμπνοια της ολότητος».
Αντλώντας από την κατατεθειμένη εμπειρία διασήμων πεζοπόρων του άστεως του 19ου αιώνα (όπως ήταν ο Μπαλζάκ ή ο Ντίκενς), ο Αλέξανδρος Παπαγεωργίου-Βενετάς ισορροπεί αισθήματα περιέργειας, εξωστρέφειας και εσωστρέφειας για να ξεκλειδώσει και δικές του αστικές αναμνήσεις, που συγκροτούν, ενδεχομένως, το πιο ακριβό σε αξία τμήμα του βιβλίου. Είναι το κεφάλαιο «Περιφορές: ένα βίωμα», στο οποίο συγκεντρώνονται δίκην ημερολογίου αναμνήσεις από εξερευνήσεις και αναπάντεχα συμβάντα σε αθηναϊκές διαδρομές από τα παιδικά και νεανικά χρόνια έως τα πρόσφατα. Είναι μια παράλληλη και ένθετη απόπειρα αυτοβιογραφικών ενθέσεων.
