Πώς βλέπουν, άραγε, τον κόσμο και εμάς τα ζώα, ιδιαίτερα εκείνα με τα οποία συμβιώνουμε; Τι προκαλεί περισσότερο την περιέργειά τους; Τι τα κάνει να αγχώνονται; Τι τα φοβίζει; Τι τους δίνει χαρά; Πώς εκφράζουν όλα αυτά τα συναισθήματα – και την αγάπη τους; Πέντε βιβλία –για ενηλίκους, αλλά και για μεγάλα παιδιά και εφήβους– που κυκλοφόρησαν τους τελευταίους μήνες επιχειρούν ακριβώς αυτό: να δώσουν στα ζώα ρόλο πρωταγωνιστικό, ενίοτε και του αφηγητή της ζωής με τους ανθρώπους τους.
Η Λουλού, στο ομότιτλο βιβλίο της Αννας Βαγενά (εκδ. Πατάκη), αφηγείται την περιπετειώδη διαδρομή της. Γεννήθηκε ως αδεσποτάκι στις Σέρρες, υιοθετήθηκε από μια τρανς, τη Βίκυ, που τη λάτρευε, όμως κατέληξε δεμένη με μια βαριά σκουριασμένη αλυσίδα έξω από μια ταβέρνα στο χωριό Μύρα, κοντά στη Λάρισα. Εκεί την είδε για πρώτη φορά η Αννα και αποφάσισε να την υιοθετήσει. Ηταν 2012. Από τότε η Λουλού είναι μάρτυρας της πολυκύμαντης ιστορίας της οικογένεια Βαγενά – Κηλαηδόνη, με αποκορύφωμα την ασθένεια και τον θάνατο του Λουκιανού.
«”Καρδιακή ανεπάρκεια”, άκουσα να λένε οι γιατροί που έρχονταν να τον δουν. Σπάνια πια σηκωνόταν από τον καναπέ και συχνά έβαζε ένα μηχάνημα στη μύτη του για να αναπνέει. Στενοχωριόμουν πολύ να τον βλέπω έτσι. Εκείνος όμως συνέχιζε να με χαϊδεύει όταν καθόμουν δίπλα του. Μια φορά έφυγε για το νοσοκομείο και δεν ξαναγύρισε στο σπίτι μας. Ή μάλλον γύρισε σε ένα πήλινο δοχείο, μετά την αποτέφρωσή του στη Σόφια. Η μαμά και τα κορίτσια έκλαιγαν και μου σπάραζαν την ψυχή», λέει η Λουλού που, γριούλα πια, ζει καθηλωμένη σε αμαξίδιο λόγω συνδρόμου Cushing. «Οποτε κάποιος προτείνει στην Αννα να μου κάνει ευθανασία, γίνεται έξαλλη! “Αφού δεν πονάει, θα μείνει μαζί μας όσο αντέξει η καρδούλα της. Εσείς αν είχατε ανάπηρο μέλος στην οικογένεια θα του κάνατε ευθανασία;”, τους ρωτάει. Δεν την άκουσα να βαρυγκομάει ούτε μια φορά. Εκείνο που την ακούω να λέει συνέχεια είναι ότι όσοι αγαπιούνται αληθινά δεν χωρίζουν ποτέ…»
Ακριβώς αυτό συμβαίνει με τον μακαρίτη σκύλο της Κωνσταντίνας Δασκαλάκη, ένα λέικλαντ τεριέ, που στο βιβλίο «Ο αξιολάτρευτος Λουπέν» (εκδ. Λογότυπο) μοιράζεται με τους αναγνώστες τις εμπειρίες του δίπλα στην Κονστάντσα και τον Ηλία, τους κηδεμόνες του. Σε μεγάλη ηλικία, χορτασμένος από βόλτες, φαγητό και αγάπη κλείνει τον κύκλο του ήρεμος. «Στο άκουσμα της βαριάς μου ανάσας, έτρεξαν να με αγκαλιάσουν. Ηταν αυτό που περίμενα. Αφέθηκα στα χέρια τους. “Μην στεναχωρηθείτε που δεν θα με ξαναδείτε. Να θυμάστε μόνο τις όμορφες στιγμές που ζήσαμε μαζί. Η ζωή συνεχίζεται”». Στη «Γάτα του κυρίου Που» της Χριστίνας Φούσκα (εκδ. ΑΩ) το αφηγηματικό πρόσωπο αλλάζει (από πρώτο γίνεται τρίτο) και τα όρια ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα είναι δυσδιάκριτα. Η Φου, που έχει μάτια γλυκά σαν μέλι, ακροπατά δίπλα στον κύριό της άλλοτε στη θλίψη κι άλλοτε στην ευτυχία. Είναι μαζί στα πάντα, μέχρι το τέλος μιας γλυκόπικρης διαδρομής: «Το φως της αυγής τους βρήκε αγκαλιασμένους πάνω στο κρεβάτι. Αποκάλυπτε το περίγραμμα δύο σωμάτων που λάμπουν σε μια κατάφωτη παραλία. Ενα μεγάλο κύμα είχε σβήσει τα χνάρια από τις πατούσες τους κι έτσι κανείς ποτέ δεν τους αναζήτησε». Τέλος, στη συλλογή διηγημάτων του Κώστα Σωτηρίου «Λακωνίας 8» (εκδ. Θεμέλιο), δεκαεπτά σκύλοι –ο Ρούντι, η Σβούρα, ο Μάρκος, ο Φώντας, ο Ζήσης, ο Χασάν κ.ά.– γίνονται αφορμή να ξετυλιχθούν ισάριθμες ιστορίες: για έρωτες που γεννιούνται στην αίθουσα αναμονής κάποιου κτηνιατρείου, για ένα ζευγάρι νέων επιστημόνων που φεύγουν για ένα καλύτερο μέλλον στη Γερμανία και αφήνουν το κατοικίδιό τους στους γονείς τους, για ένα τετράποδο που πεθαίνει μην αντέχοντας την απώλεια του ανθρώπου του, μεταξύ άλλων.
Αν μοιράζεστε τη ζωή σας με κάποιο ζώο θα απολαύσετε και τα τέσσερα αυτά βιβλία, θα δείτε σ’ αυτά κομμάτια της καθημερινότητάς σας, θα γελάσετε και θα συγκινηθείτε. Αν δεν έχετε ποτέ ζήσει με κατοικίδιο, ίσως διαβάζοντάς τα το σκεφτείτε, γιατί θα συνειδητοποιήσετε ότι τα ζώα έρχονται στη ζωή μας και την αλλάζουν. Μπορεί να μην το συνειδητοποιούμε εγκαίρως, ίσως να μην το συνειδητοποιούμε καν μερικές φορές, αλλά αυτό συμβαίνει. Μας δίνουν ευτυχία, μας μπολιάζουν με την αθωότητά τους, μας γιατρεύουν με την αγάπη τους. Μας κάνουν καλύτερους ανθρώπους.
Αλληγορία
Εξίσου δυνατό είναι το πέμπτο βιβλίο, η νουβέλα «Απομονωτήριο Λοιμυπόπτων Ζώων» του Νικήτα Σινιόσογλου (εκδόσεις Κίχλη). Εκεί, διάφορα ταλαιπωρημένα ζώα –μια κακοποιημένη από παιδιά γάτα, ένας κύκνος που έχει χάσει το ταίρι του, ένα φυγαδευμένο από τη Γάζα λιοντάρι, ένα τραυματισμένο δελφίνι– αφηγούνται βίαιες ιστορίες βασανισμού τους από έναν κόσμο όπου ο άνθρωπος έχει πάψει να είναι η κορωνίδα της Δημιουργίας και έχει γίνει η ασθένειά της. «Ποιος το ζώο, ποιος ο άνθρωπος, δύσκολο να πεις…», γράφει. Πρόκειται ουσιαστικά για έναν συγκερασμό λογοτεχνίας και φιλοσοφίας, μια αλληγορία για τον δυτικό πολιτισμό που έχει μετατραπεί «σε κάτι άσαρκο, αφύσικο και ουδέτερο που δεν μπορεί πια να είναι πολιτισμός», όπως λέει ο συγγραφέας. Η προτροπή του; Η επιστροφή στη… ζωοσύνη – ίσως τη μόνη λύση, το μόνο φάρμακο.
