Τι συμβαίνει όταν μια έκθεση είναι αποτέλεσμα συνεργασίας πολλών επιμελητών και θεωρητικών της τέχνης αλλά και συμμετοχής πολλών φορέων; Βγαίνει ένα χάρμα οφθαλμών όπως το αφιέρωμα «Πρωτόλεια. Από την πρώιμη γραφή στο ώριμο έργο» στο Μπενάκη Πειραιώς, που μας συστήνει μια πλειάδα σπουδαίων Ελλήνων καλλιτεχνών του 20ού αιώνα, αλλά κυρίως μας μαθαίνει τα πρώτα τους αβέβαια βήματα. Οταν ακόμα δεν έχουν κατακτήσει την καταξίωση και παλεύουν να βρουν τον εαυτό τους, το στίγμα τους, με την ορμή αλλά και την αδεξιότητα. Το πιο ενδιαφέρον αυτής της ομαδικής που συνεχίζεται μέχρι και τις 11 του Γενάρη είναι η τρυφερότητά της αλλά και η προσέγγισή της. Οπως μια γραμμή που σταδιακά φτιάχνει ένα σχήμα, έτσι και το βλέμμα του θεατή μαθαίνει από έργο σε έργο να ανιχνεύει ιδέες και μοτίβα που εμφανίστηκαν από τη νιότη ζωγράφων και χαρακτών για να κυριαρχήσουν ύστερα στη δουλειά τους.
Για το εγχείρημα συνεργάστηκαν η Τράπεζα της Ελλάδος με το Μουσείο Μπενάκη και το Ιδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου και οι αντίστοιχοι επιμελητές των φορέων αυτών, η Χάρις Κανελλοπούλου, ο Κωνσταντίνος Παπαχρίστου και η Ειρήνη Οράτη. Στόχος είναι να γίνει ένας ανάπλους στην ελληνική ζωγραφική και χαρακτική ώστε το ευρύ κοινό να διαπιστώσει την πορεία που ακολούθησαν 11 μεγάλες φυσιογνωμίες όπως ο Σπύρος Βασιλείου, οι χαράκτες Τάσσος και Βάσω Κατράκη, ο Γιάννης Γαΐτης και η Χρύσα Ρωμανού, ο Γιάννης Σπυρόπουλος και ο Αλέκος Κοντόπουλος, ο Γιάννης Μόραλης, ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας και ο Γιάννης Τσαρούχης. Το ενδιαφέρον στην επιλογή είναι ότι για κάθε εικαστικό κλήθηκε και ένας επιμελητής ή θεωρητικός που τον γνωρίζει εις βάθος έτσι ώστε να ιχνηλατηθεί με πληρότητα και ενδελέχεια η διαδρομή του.
Από την αρχή της έκθεσης, που εγκαινιάστηκε τις πρώτες ημέρες του Οκτώβρη, έχουν οργανωθεί ειδικές ξεναγήσεις διαδοχικά από τους τρεις επιμελητές, με τις επόμενες να έχουν προγραμματιστεί για τις 15, 22 και 29 Νοεμβρίου. Ενδιαφέρον θα έχει και μια ημερίδα με τη συμμετοχή των ιστορικών και των θεωρητικών της τέχνης που συνέβαλαν στην έκθεση, η οποία θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 6 Δεκεμβρίου στο αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη / Πειραιώς 138 από τις 12.00 έως και τις 15.00. Θα συζητηθεί η σημασία της πρωτόλειας δημιουργικής έκφρασης και τα κύρια χαρακτηριστικά της, όπως και οι ιδιαιτερότητες, οι ομοιότητες και οι διαφορές μοτίβων και πρακτικών στην πρώιμη γραφή των καλλιτεχνών.
Το πνεύμα της έκθεσης συνόψισε στην ομιλία που έδωσε στα εγκαίνια ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, ο οποίος διαθέτει εύρος καλλιέργειας πέρα από την αρτιότατη τεχνοκρατική του σκευή. Υπογράμμισε ότι η έκθεση εστιάζει στην περίοδο από την οποία κάθε καλλιτέχνης ξεκινάει να αναζητά το προσωπικό του μονοπάτι.
«Τα “Πρωτόλεια” μάς θυμίζουν κάτι πολύ σημαντικό: τη σπουδαιότητα της δοκιμής πριν από την επιβεβαίωση της καταξίωσης· τη σημασία της διαδρομής πριν από τον σταθμό της ωριμότητας. Και, βέβαια, μας αποκαλύπτουν τη δύναμη της σταθερότητας, όταν μοτίβα και ιδέες που αντλούν τη δύναμή τους από το πρώιμο έργο των καλλιτεχνών, επανέρχονται και τροφοδοτούν επανειλημμένα τις μεταγενέστερες προσπάθειές τους».
Είναι ωραίο πάντως να βλέπει κανείς τέτοιες συνεργασίες που μπορούν να αναδείξουν τον εικαστικό αλλά και επιμελητικό πλούτο της χώρας μας και το αφιέρωμα αυτό έχει συνασπίσει τις πλέον αξιόλογες δυνάμεις στο πεδίο.
