Τέσσερα χρόνια συμπληρώθηκαν τον περασμένο Αύγουστο από την καταστροφική πυρκαγιά της Βαρυμπόμπης, που ύστερα από μια φαινομενικά ακίνδυνη αναζωπύρωση έλαβε μεγάλες διαστάσεις και πέρασε στο πρώην βασιλικό κτήμα του Τατοΐου, κατακαίοντας ένα από τα πιο πολύτιμα δασικά οικοσυστήματα της Αττικής και της χώρας. Το παράδοξο ήταν ότι εκείνη τη χρονιά έμπαιναν οι βάσεις για την αποκατάσταση του ανακτόρου, αλλά και των υπόλοιπων κτιριακών συγκροτημάτων του κτήματος, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Η οικολογική τραγωδία του 2021, όμως, οδήγησε, όπως ήταν φυσικό, σε εμπλουτισμό των παρεμβάσεων του υπουργείου Πολιτισμού καθώς αίφνης παρουσιάστηκε μια παράλληλη ευκαιρία συνολικότερης ανασύνταξης του περιβάλλοντος χώρου και του δικτύου μονοπατιών, πέριξ του ανακτόρου, που (θα) συνδέουν αρμονικά τα μνημειακά κτίρια με το φυσικό τοπίο.
Αλλά πού βρισκόμαστε σήμερα; Ο περιπατητής του Οκτωβρίου του 2025 θα γίνει μάρτυρας της μακράς πορείας αναγέννησης του δάσους. Η μέχρι σχετικά πρόσφατα κατακαμένη έκταση έχει αρχίσει να παίρνει ξανά ένα ευοίωνο πράσινο χρώμα, καθώς πολλά νεαρά πεύκα (και όχι μόνο) έχουν ρίξει μπόι μεγαλύτερο του ενός μέτρου. Δεν είναι παντού ομοιόμορφη η ανάπτυξη του νέου δάσους – εξαρτάται από την κλίση του εδάφους, την ποιότητα του χώματος, αλλά και το μέγεθος της ξηρασίας που έχει πλήξει τα τελευταία δύο χρόνια την Αττική.
Το Τατόι έχει έναν μεγάλο σύμμαχο και έναν μεγάλο εχθρό: Ο σύμμαχος είναι το γεγονός ότι μέχρι το 2021 αυτό το μοναδικό τοπίο είχε προστατευθεί επιτυχώς. Ο πυρήνας του κτήματος είχε διασωθεί από τη λαίλαπα των πυρκαγιών, που έγινε σταδιακά κανόνας από τη δεκαετία του ’80 και μετά. Αυτό σημαίνει ότι υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις για φυσική αναγέννηση του δάσους χωρίς την παραμικρή ανθρώπινη παρέμβαση. Οσο για τον μεγάλο «εχθρό», αυτός είναι η ανομβρία των τελευταίων ετών. Ευτυχώς ο Οκτώβριος του 2025 δεν μιμήθηκε τον περυσινό Οκτώβριο και χάρισε στην ευρύτερη περιοχή λίγες ημέρες υπερπολύτιμης ποτιστικής αλλά και κατά διαστήματα έντονης βροχόπτωσης.
Οι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην αποκατάσταση του τοπίου τόσο στην ανακτορική (5.127 τ.μ.) όσο και στην αγροκτηνοτροφική ενότητα (19.764 τ.μ.), εντός της οποίας περιλαμβάνονται το θερμοκήπιο και το γήπεδο τένις, τα οποία αποκαθίστανται και θα επαναχρησιμοποιηθούν. Βόρεια της ανακτορικής ενότητας, ο υπαίθριος χώρος ορίζεται από την αλέα με τις αριές (από την οικογένεια των βελανιδιών). Η αλέα ενισχύεται με νέες αριές και διατηρείται το φυσικό ανάγλυφο. Δυτικά, ανασυστήνεται συστάδα δέντρων, σύμφωνα με αρχειακές πηγές, και ενισχύεται η πορεία προς τα μαγειρεία με νέα πλατάνια και θάμνους. Στα νότια, αποκαθίστανται ιστορικά παρτέρια γεωμετρικής διάταξης, με ροδώνες και ιστορικές ποικιλίες, ενώ αποκαθίσταται και ο μαρμάρινος καθιστικός πάγκος. Ανατολικά του ανακτόρου διαμορφώνεται μονοπάτι, ενώ ο σχεδιασμός στην παραγωγική ενότητα έχει ως στόχο τη διατήρηση της φυσιογνωμίας του τοπίου, τη διατήρηση και την ενίσχυση της υφιστάμενης βλάστησης. Κεντρικό στοιχείο αποτελεί η δημιουργία αλέας με πλατάνια κατά μήκος άξονα Βορρά – Νότου προς τα κοιμητήρια, συνοδευόμενη από σπορά αγριολούλουδων και τοποθέτηση φυσικών καθιστικών. Συνολικά, φυτεύονται 95 νέα δένδρα διαφόρων ειδών ενώ προβλέπεται και η διαμόρφωση μονοπατιών στον άμεσο περιβάλλοντα χώρο του ανακτόρου και των μαγειρείων. Μέσα στο 2026 όλα αυτά πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί καθώς κλείνει ο χρηματοδοτικός κύκλος του Ταμείου Ανάκαμψης. Ωστόσο, το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι να προστατευθεί πάση θυσία το υπό αναγέννηση δάσος. Ολα τα άλλα γίνονται και ξαναγίνονται.
