To Artflyer είναι ένας εμβληματικός χώρος τέχνης στην Κηφισιά που στο παρελθόν ήταν η οικία του Ζήσιμου Λορεντζάτου. Από το 2021 έχει αλλάξει χρήση για να δώσει μια φιλόξενη στέγη στις δράσεις του δραστήριου δικτύου έρευνας artflyer.net. Η πρωτοβουλία εκκινεί από την Αλεξία Αντσακλή – Βαρδινογιάννη που ήθελε να ενδυναμώσει τη σχέση του αθηναϊκού κοινού με τη σύγχρονη τέχνη, αλλά ταυτόχρονα να προσφέρει και ένα βήμα στους νέους καλλιτέχνες. Στις αρχές Ιουνίου έγιναν τα εγκαίνια μιας πολύ ενδιαφέρουσας έκθεσης με τον αινιγματικό τίτλο «5-7-5». Πρόκειται για μια ομαδική 24 σύγχρονων Ελλήνων εικαστικών, εμπνευσμένη από την ποιητική φόρμα του χαϊκού και τη λογοτεχνική κληρονομιά του Γιώργου Σεφέρη και του ίδιου του Λορεντζάτου. Θα αναρωτηθεί κανείς ποια μπορεί να είναι η ζεύξη ανάμεσα στη λιτή και στοχαστική φόρμα του ιαπωνικού χαϊκού με τη λογοτεχνική και φιλοσοφική παρακαταθήκη του νομπελίστα αλλά και του συγγραφέα, λογοτέχνη και κριτικού, που αποτέλεσε μια μοναδική περίπτωση διανοουμένου.
Ας ξεκινήσουμε από τον τίτλο που παραπέμπει στη δομή του χαϊκού, δηλαδή τρεις στίχοι, με ρυθμό 5-7-5 συλλαβών. Είναι η πιο σύντομη και περιεκτική μορφή ποίησης της παγκόσμιας παράδοσης. Ο σκοπός είναι πάντα η ακρίβεια με την οικονομία των μέσων έκφρασης, με άξονες την αιωνιότητα και τη φύση. Η χάρις των χαϊκού συγκίνησε τη Δύση που τα πρωτοανακάλυψε στα μέσα του 20ού αιώνα, με αφετηρία τον αγγλόφωνο κόσμο και ύστερα όλη την Ευρώπη. Το αφιέρωμα, λοιπόν, έχει στο επίκεντρό του μια επιστολή του Σεφέρη προς τον Λορεντζάτο, στην οποία ο ποιητής αναστοχάζεται πάνω σε ένα χαϊκού του Ματσούο Μπάσο και αναφέρεται στη συμβουλή του προς τον μαθητή του Κικάκου.
Ο Ελληνας ποιητής εφάρμοσε αυτή την προσέγγιση και στο ίδιο του το έργο, πιο χαρακτηριστικά στο ποίημα Κίχλη, επιδιώκοντας να μετασχηματίσει τον ποιητικό του λόγο σε πεδίο ανανέωσης και εσωτερικής διαύγειας. Ο Λορεντζάτος, με τη σειρά του, είχε επίσης πειραματιστεί με τη φόρμα του χαϊκού, γράφοντας μια σειρά από 24 ποιήματα (ένα για κάθε γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου), τα οποία συγκεντρώθηκαν στη συλλογή «Αλφαβητάρι». Στην ομαδική «5-7-5», οι είκοσι τέσσερις συμμετέχοντες καλλιτέχνες ανταποκρίνονται στα πρότυπα του Μπάσο και του Σεφέρη μέσα από έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, φωτογραφίας και εγκατάστασης. Καθένα λειτουργεί όπως ένα χαϊκού, ένας στοχασμός πάνω στο φως, τη μεταμόρφωση και τη δυναμική της εσωτερικής ή συλλογικής αλλαγής.
Μέσα από την επιμελητική προσέγγιση της Αλεξίας Αντσακλή – Βαρδινογιάννη παρουσιάζεται ένα νέο εικαστικό αλφαβητάρι, 24 οπτικές αναζητήσεις οργανωμένες σε έξι θεματικές ενότητες, εμπνευσμένες από τα χαϊκού του Λορεντζάτου: προσανατολισμός, επιθυμία, εφήμερο, ρυθμός, μεταμόρφωση και μνήμη. Χαϊκού τόσο στη μορφή όσο και στο πνεύμα, τα έργα αυτά εκφράζουν την έκπληξη, το φως και την αλλαγή.
Ανάμεσα στους συμμετέχοντες καλλιτέχνες βρίσκουμε όλες τις γενιές – από τη Μαρίνα Καρέλλα, την Αλεξάνδρα Αθανασιάδη και τον Μανώλη Χάρο μέχρι την Oλγα Αλεξοπούλου, τη Ζέττα Αντσακλή, τον Δημήτρη Αντωνίτση, τον Κωστή Βελώνη, τη Μαρία Ιωάννου, την Ευγενία Λιβανού, την Ηλιοδώρα Μαργέλλου, την Ειρήνη Μίγα, την Oλγα Μηλιαρέση-Φωκά, τον Νικόλαο ντε Γκρες, τη Μαλβίνα Παναγιωτίδη, τη Ραλλού Παναγιώτου, τον Aγγελο Πλέσσα κ.ά.
