Οι γεννημένοι δίγλωσσοι έχουν άλλη σχέση με τις λέξεις από αυτές που αναπτύσσουμε εμείς με τη μητρική μας. Κάπως έτσι η Μυρτώ Ξανθοπούλου, που ήρθε στον κόσμο στο Ελσίνκι, βλέπει τη γλώσσα με άλλη διάσταση, σαν πρώτη ύλη για τα καλλιτεχνικά της έργα, όπως είχε διαπιστώσει και όποιος είχε δει την ενδιαφέρουσα έκθεσή της στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης «Αγγελική Χατζημιχάλη» το 2022. Εκεί ολόκληρες φράσεις φιγουράριζαν στις εγκαταστάσεις της. Τα έργα της –κατασκευές, σχέδια και βίντεο– πηγάζουν από ιδιότυπα αυτοσχέδια ποιήματα ή μικρές προτάσεις που θυμίζουν αποσπάσματα φανταστικών καθημερινών διαλόγων ή εσωτερικών, αυθόρμητων μονολόγων. Η καλλιτέχνις γράφει και συλλέγει τα λεκτικά αυτά στοιχεία φτιάχνοντας ένα άτυπο αρχείο. Αυτήν την άνοιξη επανακάμπτει με μια νέα ατομική στην γκαλερί Citronne στο Κολωνάκι, με τίτλο «Αστερίσκοι στο στόμα», που διαρκεί μέχρι και τις 29 Μαρτίου. Διαλέγοντας τους αστερίσκους, πηγαίνει πάλι σε μια γλωσσική γκρίζα ζώνη για όσα μπορεί να παρερμηνεύονται, να παραλείπονται, να χρήζουν περαιτέρω ερμηνειών.
Oπως και στις προηγούμενες δουλειές της, πέραν των λέξεων, της αρέσει να χρησιμοποιεί ευτελή υλικά που πλαισιώνουν το στοιχείο της γραφής και μετατρέπουν την όλη σύλληψη σε κάτι χειρονομιακό. Στην ουσία, όποιος διαβεί το κατώφλι του διαμερίσματος στην Πατριάρχου Ιωακείμ θα βρει έναν αυτοσχέδιο μικρόκοσμο, εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Αυτό έχει να κάνει και με το πώς χτίζει την καλλιτεχνική της σύλληψη. Μαζεύει αναλώσιμα υλικά, κυρίως διαφορετικά είδη χαρτιού: γυαλόχαρτο, τσιγαρόχαρτο, αλουμινόχαρτο, χαρτί συσκευασίας ή ιχνογραφίας στα οποία επεμβαίνει με σπρέι, κόλλες, ακρυλικά. Σε αυτά προστίθενται και τα «δευτερεύοντα» ή μιας χρήσης αντικείμενα της καθημερινότητας από τον αστικό της περίγυρο ή το οικιακό και εργασιακό της περιβάλλον, όπως καρμπόν, ξυλάκια, μολύβια, πινέζες, σακούλες σκουπιδιών, μπουκάλια, αγκάθια αχινού, φως, φλούδες φρούτων μαζί με τον πηλό και τον γύψο. Μετατρέπονται στα χέρια της σε κάτι διαφορετικό, αποκτώντας δεύτερη ζωή, σαν «σημειώσεις».
Ποιος είναι ο στόχος της; Μέσα από μία επίμονη και συστηματική χειρωνακτική δουλειά, η καλλιτέχνις φροντίζει τα αντικείμενα-θραύσματα δίνοντάς τους νέα πνοή, χαρακτήρα και παρουσία. Με αφετηρία τη γλώσσα, με παιγνιώδη, τρυφερή και στοχαστική, συχνά μελαγχολική αλλά και χιουμοριστική ματιά ανατρέπει μία πεζή αντίληψη της καθημερινότητας. Στον τίτλο μάς δίνει ένα ακόμα νήμα για να καταλάβουμε τη δουλειά της. Βλέπει το στόμα σαν τον ορατό και αναγνωρίσιμο εκφωνητή της γλώσσας. Της αρέσει να πειραματίζεται με τις δυνατότητες των ηχητικών περφόρμανς, όπου οι λέξεις χάνουν την ένταξή τους στο νόημα και αποκτούν αυτοτέλεια.
Ο κειμενικός πυρήνας της καλλιτεχνικής πρακτικής της Ξανθοπούλου υπογραμμίζεται με την παρουσία του τετραδίου της, το οποίο εκτίθεται σε μια μουσειακή προθήκη σαν πολύτιμο αντικείμενο. Εξάλλου, είναι ένα δείγμα των κυριολεκτικών σημειώσεών της, εκεί απ’ όπου ξεκινάει η δημιουργική διαδικασία.
Μέρος της έκθεσης είναι και το βίντεο «Αστερίσκοι», όπου προβάλλεται το σώμα της καλλιτέχνιδος με λέξεις αποτυπωμένες επάνω του και ταυτόχρονα ακούμε τη φωνή της να εκφέρει δυνατά τις σκέψεις της, σαν να μιλάει στον εαυτό της. Οι λέξεις αυτές συνοψίζουν και νοηματοδοτούν τα επιμέρους έργα της έκθεσης, παραπέμποντας παράλληλα στην περφόρμανς που αποτελεί σημαντικό κομμάτι της πρακτικής της. Στο πλαίσιο της έκθεσης, η Μυρτώ Ξανθοπούλου θα παρουσιάσει στην γκαλερί την Παρασκευή 28 Μαρτίου, στις 19.00, μια αναγνωστική περφόρμανς, «έναν διάλογο μεταξύ ζωντανών και ηχογραφημένων σημειώσεων, που ερευνά τη δυναμική της γλώσσας, την ανεπάρκεια και την υπερβατικότητά της».
