Σωτήριον έτος 1925. «Τότε ανοίγει ένα σχολειάκι σε νοικιασμένο κτίριο στην οδό Aνδρου στην Κυψέλη, με μόλις 18 μαθητές και αβέβαιο μέλλον». Θα πήγαινε ποτέ το μυαλό σας στο Κολλέγιο Αθηνών; Σίγουρα όχι. Αυτή όμως ήταν η ταπεινή του εκκίνηση όπως τη θυμάται ο αείμνηστος Γεώργιος Φυλακτόπουλος, από τα πλέον αφοσιωμένα στελέχη του, ο οποίος έγραψε και την ιστορία του. Και όμως. Εγινε εντέλει ένας σπουδαίος εκπαιδευτικός θεσμός, που επηρέασε καθοριστικά την ελληνική κοινωνία έχοντας αποφοίτους σπουδαίες προσωπικότητες: επιστήμονες, επιχειρηματίες, πολιτικοί, καλλιτέχνες, διανοούμενοι βγήκαν από αυτό το «φυτώριο». Η ιδέα να δημιουργηθεί ένα σχολείο στην Αθήνα που να συνδυάζει την ελληνική παράδοση με το αμερικανικό προοδευτικό πνεύμα έπεσε στο τραπέζι το 1918 από τους αποφοίτους της Ροβερτείου Σχολής στην Πόλη. Το υποστήριζε και ο Βενιζέλος, όμως η πρώτη απόπειρα που θα γινόταν με τις ευλογίες και το χρήμα των διασπορικών Ελλήνων και Αμερικανών το 1919 απέτυχε. Στη συνέχεια το έθνος έζησε τη μεγαλύτερη καταστροφή του 20ού αιώνα στη Μικρά Ασία και το 1922, παρά την εξαιρετικά δυσχερή κατάσταση, συστάθηκε μια επιτροπή για να προωθήσει αυτό το σχέδιο.
Στις 13 Αυγούστου 1925 τα μέλη της Ιδρυτικής Επιτροπής συνεδρίασαν στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία» και αποφάσισαν τη σύσταση Kοινωφελούς Σωματείου με όνομα «Ελληνοαμερικανικόν Εκπαιδευτικόν Iδρυμα», εγκρίνοντας και το καταστατικό του. Κορυφαίο ρόλο έπαιξε ο Εμμανουήλ Μπενάκης, πατέρας της Πηνελόπης Δέλτα, και ο σύζυγός της Στέφανος Δέλτα μαζί με μια χούφτα φωτισμένων συμπατριωτών μας και Αμερικανών που δεν το έβαζαν εύκολα κάτω. Ισως ήταν η εποχή στην οποία «γεννήθηκε» το Κολλέγιο και τελικά συνοδοιπόρησε βήμα βήμα με την Ελλάδα του 20ού αιώνα, εισάγοντας ωστόσο τρομερές καινοτομίες στο εγχώριο εκπαιδευτικό σύστημα, από τις μεθόδους διδασκαλίας ώς τις υποτροφίες σε χαρισματικά παιδιά από κάθε γωνιά της Ελλάδας. Δεν ήταν μόνο η διοίκηση που έφερνε ένα νέο αέρα, αλλά και οι μαθητές, που ξεχώριζαν, έκαναν αγαθοεργίες και πρωτοστατούσαν στην αλληλεγγύη. Λίγοι, λ.χ., γνωρίζουν ότι τη δεκαετία του ’60, τάξεις του Κολλεγίου συνεισέφεραν στην ανέγερση μονοθέσιων δημόσιων δημοτικών σχολείων σε ολόκληρη τη συνοριακή γραμμή του ελληνικού Βορρά, αλλά και σε δύσβατες περιοχές της ενδοχώρας. Θα αναρωτηθεί κανείς πόσο έχει αλλάξει η φυσιογνωμία του εκπαιδευτικού ιδρύματος μέσα στον χρόνο, αλλά ίσως και η επέτειος των 100 χρόνων από την ίδρυσή του να είναι μια εξαιρετική αφορμή για έναν ανάπλου στην ιστορία του και αναστοχασμό για την πορεία του.
Το πλέον εμβληματικό ελληνικό σχολείο ετοιμάζεται να εορτάσει την εκατονταετηρίδα του με πληθώρα δράσεων, εκθέσεων και εκδηλώσεων. Ηδη το εναρκτήριο λάκτισμα έγινε με τα εγκαίνια της ατομικής της Αλεξάνδρας Αθανασιάδη «Πομπή προς την Πόλη», που φιλοξενείται στο Ψυχικό, με κεντρικό εκθεσιακό χώρο το προαύλιο του θεάτρου. Την 23η Ιανουαρίου ακολουθεί ένα μεγάλο φιλανθρωπικό γκαλά οικονομικής ενίσχυσης στο μέρος όπου συμβολικά γεννήθηκε το Κολλέγιο, δηλαδή στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία». Την τιμητική τους σε αυτήν την πρώτη εορταστική βραδιά θα έχουν οι γυναίκες, αφανείς και επώνυμες, που όλες αυτές τις δεκαετίες ως σύζυγοι, διοικητικά στελέχη, διδακτικό προσωπικό, αλλά και ως μαμάδες, γιαγιάδες, εθελόντριες, απόφοιτοι, έβαλαν το μεγάλο τους λιθαράκι για να προχωρήσει παρακάτω το σχολείο. Αργότερα θα γίνουν και άλλες δράσεις, με έμφαση στις καλές τέχνες, στα συνέδρια, στον αθλητισμό και στα πεπραγμένα ενός αιώνα. Εφόσον λοιπόν το Κολλέγιο ήδη τα έχει εκατοστίσει, ας του ευχηθούμε να φτάσει τα 200 με τον ίδιο δυναμισμό.
