Εντυπωσιακό πώς ένα θεματικό μουσείο μπορεί να σου αλλάξει το βλέμμα και το γούστο. Απόδειξη η θαυμάσια παρουσιασμένη συλλογή της Βικτωρίας Καρέλια που επισκέφθηκα επιτέλους στον χώρο του Λυκείου Ελληνίδων στην Καλαμάτα. Με έκανε να ξαναδώ τις παραδοσιακές μας ενδυμασίες με όλο τον θαυμασμό που τους αξίζει. Τα σιγκούνια, τα καβάδια, οι πόρπες και οι κεφαλόδεσμοι με άφηναν παγερά αδιάφορη μέχρι που τα βρήκα μέσα στον υποβλητικά φωτισμένο εκθεσιακό χώρο, ένα οπτικό αφήγημα που ήταν αδύνατον να του αντισταθείς. Σχεδόν μετάνιωσα που για τόσα χρόνια δεν τους είχα αποδώσει τη σημασία που έπρεπε. Είχα κάποια ελαφρυντικά: Αν εξαιρέσει κανείς τις φιλότιμες προσπάθειες που έγιναν κοντά στο 2004 με τις «Πτυχώσεις», κάποια άλλα αφιερώματα του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος, του Μουσείου Μπενάκη και –πρόσφατα– η μόνιμη έκθεση στο εξαιρετικά ενδιαφέρον Μουσείο του Σύγχρονου Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, οι φορεσιές αυτές μένουν μακριά από το δημόσιο ενδιαφέρον. Λίγοι είναι οι άνθρωποι που μπορούν να τις κάνουν ομιλούντες μάρτυρες από απολιθώματα του παρελθόντος. Αυτό έχει πετύχει η Καρέλια.
Τις φορεσιές τις γνωρίζουν έως σήμερα κυρίως όσοι εντρυφούν στους παραδοσιακούς χορούς όπως το δραστήριο Λύκειο Ελληνίδων που κατάφερε μέσα στις δεκαετίες να κρατήσει πολλά πράγματα ζωντανά. Αυτός ήταν και ο φορέας στον οποίο η Βικτωρία Καρέλια είχε μακρά θητεία. Πριν γίνει πρόεδρος του θεσμού στην Καλαμάτα ανέπτυξε το συλλεκτικό ενδιαφέρον για τις φορεσιές επειδή έπεσε στα χέρια της ένα χρυσοκέντητο κοντογούνι. Κατάφερε μέσα από αγορές σε δημοπρασίες να συγκροτήσει ένα θαυμάσιο corpus, ένα από τα σπουδαιότερα σε εθνικό επίπεδο. Με την αγάπη και το μεράκι επέλεξε περίπου 80 πλήρεις ενδυμασίες, που αντανακλούν τον τόπο, την εποχή, τα ήθη και τα έθιμα, τους ανθρώπους που τα φορούσαν. «Μέσα σε ένα αφαιρετικό περιβάλλον, τα ενδύματα αποσχίζονται από τον χρόνο και ανοίγονται στον καθαρό χώρο. Πραγματοποιείται, έτσι, μια μετάβαση από την κοινή ιστορική διάσταση σε μία διάσταση όπου έχουμε να κάνουμε με αξίες που θεωρούνται μόνο καθ’ αυτές, όπως είναι η ομορφιά», λέει η ίδια.
Μπαίνοντας στο μουσείο το πρώτο πράγμα που κερδίζει τον θεατή είναι η αντίθεση ανάμεσα σε ένα όμορφα διατηρημένο νεοκλασικό κτίριο και το εσωτερικό του που είναι νεωτερικό, προικισμένο με ψηφιακές εφαρμογές και τάμπλετ για να διαβάζει κανείς τις λεζάντες.
Διαθέτει ειδικά συστήματα που κάνουν τις φορεσιές να περιστρέφονται για να τις απολαμβάνεις σε 360 μοίρες, αλλά και ανεβοκατεβαίνουν στον τοίχο ώστε να μπορείς να τις δεις από κοντά και από απόσταση· η σκηνογραφία σε βάζει για τα καλά στο πνεύμα. Φαίνεται ότι όλα είναι φτιαγμένα έτσι ώστε να απευθύνονται κατευθείαν στην καρδιά του επισκέπτη και να την κατακτούν με την αισθητική τους. Σε αυτό η ιδρύτρια είχε και εξαιρετικούς συνεργάτες, τον αρχιτέκτονα Θανάση Κυρατσού, τον μουσειογράφο Σταμάτη Ζάννο, τη μετρ του φωτισμού Ελευθερία Ντεκώ και τον video artist Οδυσσέα Μιχαλάκη.
Παρότι η ίδια δεν είχε ρίζες στην Καλαμάτα και την γνώρισε μέσα από τον καπνοβιομήχανο σύζυγό της, ανέπτυξε τρομερούς δεσμούς με την πόλη, την οποία προίκισε με το μουσείο και τη συλλογή. Και το έκανε με το βλέμμα στραμμένο στους νέους, στο μέλλον, δίνοντάς τους όλη τη σαγήνη που χρειάζεται έτσι ώστε να ανακαλύψουν το παρελθόν.
Βγαίνοντας από το μουσείο είχε ξεσπάσει μια τρομερή μπόρα. Στάθηκα για λίγο στο κατώφλι και ένιωσα ευτυχής γιατί από εδώ και πέρα θα μου μιλούν και μένα οι φορεσιές. Τόσο καιρό ήμουν ανίκανη να ακούσω τους τρυφερούς ψιθύρους τους.
