«Πόσο νέος πρέπει να είναι ένας… νέος Ελληνας χαράκτης για να παρουσιάσει τη δουλειά του στην ομώνυμη σειρά εκθέσεων, που πλέον έχει γίνει θεσμός δεκαετιών;» ρωτάμε την ιστορικό τέχνης και πρόεδρο της Εταιρείας Εικαστικών Τεχνών «Α. Τάσσος», Eιρήνη Οράτη. «Μέχρι πρόσφατα το όριο ηλικίας ήταν τα 35 χρόνια, πλέον είναι τα 40 έτη», απαντά, «έτσι ώστε οι καλλιτέχνες να έχουν παιδευτεί αρκετά με την τέχνη τους. Αυτοί οι νέοι καλλιτέχνες προέρχονταν και προέρχονται από προτάσεις των καθηγητών των σχολών που διατηρούν εργαστήρια χαρακτικής».
Πράγματι, από τους 16 χαράκτες που συμμετέχουν στον όγδοο κύκλο της σειράς «Νέοι χαράκτες» (2025-26), η πλειονότητα είναι τριαντάρηδες, λίγοι κοντά στα σαράντα και μία καλλιτέχνις είναι μόλις 25 ετών. Η έκθεση αποτελεί μια ευκαιρία για τους νέους χαράκτες, δηλαδή τους σπουδαστές που έχουν αποφοιτήσει από τον τομέα χαρακτικής σε κάθε σχολή καλών τεχνών στη χώρα, να συστηθούν στο κοινό, κάτι που δεν συμβαίνει συχνά.
Δείγματα δουλειάς τους, καθώς και η τριβή τους με τη δύσκολη πραγματικότητα ενός νέου χαράκτη, αποτελούν εχέγγυα για την συμμετοχή τους σε αυτές τις εκθέσεις, ενώ μια τριμελής ή τετραμελής επιτροπή –ως επί το πλείστον επαγγελματίες της τέχνης, καθηγητές και επιμελητές– κάνει τις επιλογές των έργων.
Συζητώντας με την κ. Οράτη σχετικά με αυτή τη σειρά των εκθέσεων που υποστηρίζονται από την Εταιρεία Εικαστικών Τεχνών «Α. Τάσσος», μας αναφέρει σημαντικά ονόματα καλλιτεχνών που πρωτοπαρουσίασαν το έργο τους εδώ, όπως ο Μιχάλης Αρφαράς, που διετέλεσε καθηγητής και διευθυντής του τομέα χαρακτικής στην ΑΣΚΤ, ο Μανώλης Χάρος μετά τις σπουδές λιθογραφίας στο Παρίσι, ο νεότερος και άξιος Φώτης Βάρθης.
Οι συνθήκες, ωστόσο, παραμένουν δύσκολες για τους νέους χαράκτες: είναι αναγκασμένοι να δουλεύουν μαζί σε κοινά εργαστήρια, αφού είτε πρόκειται για ξυλογραφία, λιθογραφία, ή χάραξη σε μέταλλο, τα εργαλεία –κυρίως οι πρέσες– και τα υλικά έχουν μεγάλο κόστος. Η ελληνική χαρακτική, όμως, έχει πίσω της μια πορεία γεμάτη πάθος, πειθαρχία και συνέπεια.
Από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η Σχολή των Τεχνών άρχισε να διαμορφώνει το εργαστήριό της στη χαρακτική, μέχρι τη σύσταση του αντίστοιχου τμήματος, η τέχνη βρήκε γόνιμο έδαφος για να εξελιχθεί. Η δεκαετία του ’30 υπήρξε καθοριστική. Τότε ο Γιάννης Κεφαλληνός ίδρυσε το εργαστήριο χαρακτικής στη Σχολή και το ανέδειξε σε δημιουργική κοιτίδα με μαθητές όπως ο Α. Τάσσος, η Βάσω Κατράκη, ο Κώστας Γραμματόπουλος και ο Χαράλαμπος Μεταλληνός, οι οποίοι σφράγισαν με το έργο τους τη μεταπολεμική πορεία της ελληνικής χαρακτικής.
Σήμερα στην ΑΣΚΤ από τους πέντε καθηγητές που δίδασκαν το μάθημα, έχει μείνει μία διδάσκουσα. Παρ’ όλα αυτά το ενδιαφέρον των φοιτητών παραμένει, τόσο για το εργαστήριο χαρακτικής όσο και για αυτό της τέχνης του βιβλίου, το οποίο πέρυσι κλήθηκε εκτάκτως να υπηρετήσει ξανά η Λεώνη Βιδάλη. «Η χαρακτική είναι η γλώσσα της σιωπής· χαράζεις τη γραμμή σου και αυτή μιλάει χωρίς φωνή», είχε πει ο Α. Τάσσος, και η ιστορική συνέχεια είναι που δίνει ιδιαίτερη σημασία στις εκθέσεις των «Νέων χαρακτών».
Η έκθεση θα έχει εγκαίνια στις 5/11, στην γκαλερί Φωκίωνος Νέγρη 16, με την υποστήριξη του ιδρύματος «Η άλλη Αρκαδία».
