Η Μαίρη ήταν ένα κορίτσι αμίλητο. Με ένα κομπολόι στο χέρι περιφερόταν σαν μικρό αγρίμι στο Εργαστήρι Ειδικής Αγωγής «Μαργαρίτα» που εκπαιδεύει και απασχολεί άτομα με νοητική αναπηρία. «Τώρα είναι κοινωνικοποιημένη, μιλάει, γελάει, αναπτύσσει σχέσεις. Η αλλαγή της ήταν τρομερή», λέει ο Βάσιας Τσοκόπουλος, ο πρόεδρος του φορέα. Την πυροδότησε αυτό το τρομερό φιτίλι που ονομάζεται τέχνη. Στο Ατελιέ Εικαστικών Τεχνών που λειτουργεί στο ΕΕΑ Μαργαρίτα, από τον Σεπτέμβριο του 2020 έχουν γίνει ουκ ολίγες τέτοιες μεταμορφώσεις και είναι συναρπαστικό να τις ανιχνεύεις στην αναδρομική έκθεση «Αυτά έχω να πω».
«Το Ατελιέ δημιουργήθηκε γιατί υπήρχαν άνθρωποι με μεγάλο ταλέντο που όμως έμενε χωρίς αξιοποίηση, δεν μπορούσαν να το αναπτύξουν», λέει ο κ. Τσοκόπουλος. Είναι κάτι που παρατηρείται συχνά σε τέτοιες δομές ή και σε ιδρύματα όπου δωμάτια ωφελουμένων είναι γεμάτα ζωγραφιές, γεμάτα έκφραση. Στο Ατελιέ αυτή η έκφραση ενθαρρύνεται, υποστηρίζεται, διοχετεύεται σε κανάλια. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι δεν χρησιμοποιείται ως θεραπευτικό εργαλείο. «Μέχρι τώρα όποιος μιλούσε για τέχνη και νοητική αναπηρία μιλούσε για κάτι αποκλειστικά θεραπευτικό», λέει η εικαστικός Ανθή Δαουτάκη, που υποστηρίζει τη λειτουργία του Ατελιέ. «Εμείς όχι. Η δική μας η δουλειά είναι αμιγώς καλλιτεχνική». Η τέχνη αποτελεί ούτως ή άλλως ένα εργαλείο επικοινωνίας και κατανόησης του κόσμου, εξηγεί. «Μάλιστα ακόμα πιο χρήσιμο για αυτούς τους ανθρώπους. Ομως σήμερα η τέχνη ατόμων με νοητική αναπηρία αποτελεί κομμάτι της σύγχρονης σκηνής, έχει να δώσει εξίσου πολλά με την τυπική τέχνη. Προσφέρει το αυθόρμητο και το αδιαμεσολάβητο που έχει η έκφρασή τους. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει ακαδημαϊκή σπουδή από πίσω έχει κάτι το πολύ άμεσο και αφιλτράριστο».
Τα έργα των καλλιτεχνών με νοητικές αναπηρίες που βρίσκονται στο επίκεντρο της αναδρομικής έκθεσης για τα πέντε χρόνια λειτουργίας του Ατελιέ, συνθέτουν ένα αυτόνομο εικαστικό λεξιλόγιο. «Δημιουργούσαν έργα αλλά κανείς δεν ήξερε το όνομά τους», θυμάται ο κ. Τσοκόπουλος για τα πρώτα χρόνια του Ατελιέ. «Οταν άρχισαν να υπογράφουν τα έργα τους αυτό τους έδωσε μεγάλη ώθηση. Εμφανίζουν πολύ μεγαλύτερη σιγουριά σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής». Η τέχνη ως μέσο αυτονομίας, ταυτότητας και διεκδίκησης ορατότητας.
