Με τις πρώτες εκτιμήσεις των διοργανωτών να κάνουν λόγο για αύξηση των εισιτηρίων κατά περίπου 30% (δεν έχουν βγει ακόμη τα πλήρη στοιχεία επισκεψιμότητας), ολοκληρώθηκε χθες το βράδυ η Art Athina. Η φετινή φουάρ λειτούργησε ως χώρος καινοτομίας και συνεργασίας, όπου γκαλερί, επιμελητές και καλλιτέχνες συναντήθηκαν σε πιο άμεσες, λιγότερο αποστασιοποιημένες συνθήκες από ό,τι στις υπερμεγέθεις διοργανώσεις του εξωτερικού. Προφανώς και η ελληνική πρωτεύουσα δεν ανταγωνίζεται σε ποικιλία και ανάδειξη νέων τάσεων, διοργανώσεις όπως η Frieze ή η Basel, καταφέρνει όμως να διαμορφώσει το δικό της στίγμα: πιο οικείο, πειραματικό και άμεσο.
Επίσης, η σύγχρονη ελληνική σκηνή, με δυνατούς νέους καλλιτέχνες που ήδη κάνουν διεθνή καριέρα, δίνει την ευκαιρία σε συλλέκτες –κυρίως Ελληνες αλλά και από το εξωτερικό– να εμπλουτίσουν τις συλλογές τους με νέα έργα από την εγχώρια αγορά. Οπως χαρακτηριστικά είπε στην «Κ» η Χριστίνα Ανδρουλιδάκη της γκαλερί CAN, ανάμεσα στις πωλήσεις που έκανε, ξεχωρίζει ένα έργο του Εμμανουήλ Μπιτσάκη που αποκτήθηκε από το νέο μουσείο Fenix στο Ρότερνταμ, το οποίο θα ανοίξει την άνοιξη του 2026 με θέμα τη μετανάστευση.
Η φετινή φουάρ χαρακτηρίστηκε από σταθερές και ουσιαστικές πωλήσεις στη μεσαία αγορά (20.000 – 45.000 ευρώ) χωρίς να λείπουν οι πιο οικονομικές προτάσεις κυρίως από την ενότητα των «Projects» που φιλοξενούν πιο νέους δημιουργούς και πειραματικές δουλειές, όπως μας είπε η Οντέτ Κουζού του «Thermia Project» από την Κύθνο.
Σε καθαρά εμπορικό επίπεδο έχει αρχίσει και φαίνεται η πρόσφατη μεταβολή του ΦΠΑ στα έργα τέχνης. «Η μείωση του ΦΠΑ από 13% σε 6% συμβάλλει στη διαφάνεια της αγοράς τέχνης, κάτι που έχει υπάρξει πάγιο ζητούμενο των ιδιοκτητών αιθουσών τέχνης», αναφέρει ο Αρσεν Καλφαγιάν των Kalfagian Galleries. «Ηδη φαίνεται η διαφορά και περιμένουμε μεγαλύτερη άνοδο τους επόμενους μήνες. Επιπλέον με αυτή την τροποποίηση γινόμαστε επιτέλους ανταγωνιστικοί με την Ευρώπη όπου η φορολογία της τέχνης κινείται περίπου στο 5%».
«Η ρύθμιση του 6% φέρνει κανονικότητα στην αγορά της τέχνης, σταμάτησαν οι συναλλαγές κάτω από το τραπέζι με μετρητά», σημειώνει για το ίδιο θέμα η Τατιάνα Σπινάρη της Citronne, που και φέτος παρουσίασε στο περίπτερό της ιστορικά έργα, όπως το γλυπτό «Κηπουρός» του Γιώργου Λάππα που πρωτοείδαμε στην documenta 24. Ας αναφέρουμε επίσης ότι βραβείο της Art Athina απονεμήθηκε στη Μυρτώ Ξανθοπούλου για το σύνολο της δουλειάς της, καλλιτέχνιδα που εκπροσωπείται από την ίδια γκαλερί.
«Η μείωση του ΦΠΑ από 13% σε 6% συμβάλλει στη διαφάνεια της αγοράς τέχνης, κάτι που έχει υπάρξει πάγιο ζητούμενο των ιδιοκτητών αιθουσών τέχνης», αναφέρει ο Αρσεν Καλφαγιάν.
Για τη Μαρίνα Βρανοπούλου της γκαλερί Dio Horia, το 2025 ήταν «η καλύτερη χρονιά από πλευράς αγοραστικού ενδιαφέροντος». Η ίδια υπογραμμίζει ότι για πρώτη φορά επισκέφθηκαν τη φουάρ και πολλοί φοιτητές της ΑΣΚΤ, αναζητώντας διαφορετικές εικαστικές «γραφές». Στα θετικά στοιχεία της διοργάνωσης προσέθεσε επίσης τον αντίκτυπο του VIP προγράμματος στο οποίο συμμετείχαν ξένοι και Ευρωπαίοι προσκεκλημένοι, ενώ στο πλαίσιο των συζητήσεων «Art for Tomorrow Talks» ήρθαν στην Αθήνα προσωπικότητες της διεθνούς εικαστικής σκηνής όπως ο Βίνσεντ ντε Μπέλις, διευθυντής των Art Basel ανά τον κόσμο.
Νέα γενιά
«Στην ελληνική αγορά υπάρχει νέο αίμα συλλεκτών, μια γενιά που πλέον είναι σε θέση να δημιουργεί σταδιακά μια ενδιαφέρουσα προσωπική συλλογή. Είναι προφανές ότι σε σχέση με παλιότερα η δυναμική στην ελληνική σκηνή έχει ανέβει και η ενέργεια της νέας γενιάς συλλεκτών κινεί την αγορά αντίστροφα από την κάμψη που παρατηρείται στο εξωτερικό», αναφέρει ο κ. Καλφαγιάν.
Η Νάντια Γεραζούνη της Breeder περιγράφει το κοινό που επισκέφθηκε τη φετινή φουάρ ως «πιστούς της εγχώριας σκηνής, συλλέκτες και επιμελητές», που πλέον είναι «περισσότερο ανοιχτοί σε νεωτερισμούς και διαφορετικές αισθητικές». Στο ίδιο πνεύμα, η Ολυμπία Τζώρτζη της αίθουσας τέχνης «Callirrhoë» που πόνταρε σε μια μονογραφική παρουσίαση, απέδειξε ότι ακόμη και οι αθόρυβες αλλά τολμηρές καλλιτεχνικά πρωτοβουλίες μπορούν να αποδώσουν. Τα σχέδια της εικαστικού Βαλεντίνα Μπαρτολίνι, με μολύβι και λαδοπαστέλ σε χειροποίητο χαρτί, συγκίνησαν τους φιλότεχνους και πουλήθηκαν στο σύνολό τους. Η κ. Τζώρτζη διαπιστώνει μια ανανεωμένη κίνηση γύρω από τα έργα σε χαρτί, που επανέρχονται και στις διεθνείς δημοπρασίες, κυρίως με σχέδια μεγάλων ζωγράφων όπως ο Πικάσο ή ο Ματίς, που έως τώρα δεν είχαμε δει.
Η Art Athina έδειξε ότι η Αθήνα δεν αποτελεί πια απλώς «στάση» για την ελληνική σκηνή, αλλά αναδεικνύεται σε πραγματικό κόμβο διαλόγου και συναλλαγών.
