Με μορφές μόνες ή ανά ζεύγη, ο ανθρώπινος κόσμος του Μιχάλη Μανουσάκη ανοίγεται με σταθερή γραμμή ορίζοντα και με όλα τα στοιχεία της φύσης ελεύθερα: γη, νερό, αέρας, ορίζουν, κατευθύνουν, απλώνονται και συστέλλονται. Η νέα ατομική έκθεσή του, στην αίθουσα τέχνης «έκφραση-γιάννα γραμματοπούλου» και με τίτλο «Τόποι αλμύρας σε χρόνους εσπέρας», μας παραδίδει έργα νέα σοδειάς, με οργανωμένη οικονομία και θεματική πυκνότητα, που ανακαλούν ατμόσφαιρες μιας φαινομενικής ηρεμίας. Ο Μιχάλης Μανουσάκης επαναφέρει τον ανθρωπότυπό του, ένα κράμα καφκικής ενδοσκόπησης και ντοστογιεφσκικής υπαρξιακής αναζήτησης, ένα πλέγμα που οδηγεί τον θεατή εξαρχής μακριά από τη ρεαλιστική απεικόνιση του κόσμου. Ο ανθρωπότυπος του Μιχάλη Μανουσάκη, η ανθρώπινη φιγούρα με την οποία μας παρασύρει στα μυστήρια και στις κοιλότητες της συνείδησης, μπορεί να είναι ένας ναυαγός, ένας ξυλοκόπος, ένας αιθεροβάμων, ένας στοχαστής, ένας ιχνηλάτης αέναα περιπλανώμενος. Προχωράει μόνος ή σαν ζευγάρι, ανδρόγυνα συμπλέγματα σε αιχμές βράχων, που, σαν νησίδες, εξέχουν σε μια ήρεμη και αιώνια θάλασσα, μπροστά από ορεινούς όγκους κωνικούς ή τραπεζοειδείς. Ναυαγοί ενός κόσμου γεμάτου τύρβη, στέκουν μόνοι ξεπλένοντας το βλέμμα της μοναξιάς.
Ο ανθρωπότυπος στον κόσμο του Μιχάλη Μανουσάκη πορεύεται κατά μόνας, ακόμη και όταν είναι ζευγαρωμένος. Τείνει ένα χέρι προστασίας (σαν αντίστροφη Πιετά) ή καλέσματος, αλλά το βλέμμα χάνεται σε έναν ατελεύτητο ορίζοντα ή μέσα στα χάσματα, τις ρήξεις και τα ορύγματα της ύλης, που ανοίγει σαν ροδοπέταλο, σαν κορμός, σαν γυναικείος κόλπος. Ο Μιχάλης Μανουσάκης μας δίνει απόλαυση και με τη χρωματική γκάμα που επιλέγει, τα φαιά και τα κυπαρισσί, τα κίτρινα και τα ρόδινα… οι λεπτές γραμμές του ορίζοντα, η πλατιά θάλασσα, ο αχανής θόλος, ο μαυρόασπρος άνθρωπος προσφέρονται αινιγματικά με αμφίσημη φύση και δίπολες στάσεις. Εκεί, μέσα στους νευρώνες του νου, ο Μιχάλης Μανουσάκης ξετυλίγει κορδέλες φαντασίας και προβολές αυτοπραγμάτωσης. Ορίζει ένα πεδίο του έσω στον φλοιό της εξωτερικής σφαίρας, προτείνει μια αναπαράσταση των αθόρυβων κραδασμών στο θέατρο ενός κόσμου σε αργή πλεύση. Υπάρχει συνενοχή και προφανής αποδοχή των όρων.
Ωστόσο, αυτό το παιγνιώδες και διαρκώς ανατρεπτικό, με κώδικες, μοτίβα και άλαλες γλώσσες σε διαρκή μετασχηματισμό, δίνει στη ζωγραφική του Μιχάλη Μανουσάκη το ευφρόσυνο και απροσδιόριστο εκείνο πνεύμα χαρμολύπης μέσα στη βαθιά υπαρξιακή αναζήτησή του. Ο ανθρωπότυπός του, σαν εξπρεσιονιστική οντότητα, γίνεται ένα Leitmotiv μιας οικουμενικής μοναξιάς.
Αίθουσα τέχνης «έκφραση – γιάννα γραμματοπούλου», Βαλαωρίτου 9α, Αθήνα. Εως τις 21 Μαρτίου
