Misericordia
ΔΡΑΜΑ (2024), 103΄
Σκηνοθεσία: Αλέν Γκιροντί
Ερμηνείες: Φελίξ Κισίλ, Κατρίν Φρο
Ο πάντα ανήσυχος δημιουργός Αλέν Γκιροντί («Ο άγνωστος της λίμνης») επιστρέφει με άλλο ένα αναπάντεχο φιλμ, το οποίο μπλέκει το ψυχολογικό δράμα με στοιχεία θρίλερ αλλά και μαύρης κωμωδίας. Ο Ζερεμί επιστρέφει στο χωριό του για την κηδεία του φούρναρη και πρώην αφεντικού του. Καθώς ωστόσο η παραμονή του παρατείνεται, θα έρθει σε αντιπαράθεση με τον γιο του εκλιπόντος –και παλιό του φίλο–, ενώ στην υπόθεση θα εμπλακούν επίσης ένας απειλητικός γείτονας και ένας ιερέας με αινιγματικές προθέσεις.
Στα όρια του παραλόγου
Ο Γκιροντί θολώνει αποτελεσματικά τα όρια μεταξύ ρεαλισμού και παραλόγου, εισάγοντάς μας σε ένα (σχεδόν) εναλλακτικό περιβάλλον, εκεί όπου η «misericordia», το θρησκευτικό έλεος δηλαδή, μπορεί να κρύβει πίσω του ακόμα και… σεξουαλικές προεκτάσεις. Γενικώς ο ερωτισμός είναι εδώ διάχυτος, με τον κεντρικό ήρωα να ανακαλεί σε ένα βαθμό εκείνον από το «Θεώρημα» του Παζολίνι, ενώ οι χαρακτήρες γύρω του έχουν σχεδόν όλοι υπόσταση και ουσιαστικό ρόλο στην ιστορία.
Αυτό βέβαια που παρακολουθούμε στο πρώτο επίπεδο είναι βασικά μια ιστορία «εγκλήματος και τιμωρίας», καθώς οι ερινύες αρχίζουν να κατατρέχουν τον ήρωα και ο κλοιός γύρω (και κυρίως στο μυαλό) του στενεύει όλο και περισσότερο. Οπως όμως συμβαίνει στο αριστούργημα του Ντοστογιέφσκι, έτσι και εδώ υπάρχει η αίσθηση ότι εκείνα που δεν λέγονται είναι εξίσου σημαντικά με αυτά που περνούν από την οθόνη.
Αλλωστε το γενικότερο κλίμα του φιλμ είναι αρκετά ανάλαφρο, διανθισμένο και με μαύρο χιούμορ, παρόλο που όσα συμβαίνουν φέρουν θεωρητικά μεγάλο τραγικό βάρος. Από την άλλη, μοναδικός πραγματικός μάρτυρας όλων των τεκταινομένων παραμένει η φύση: αυτή κρύβει στα σπλάχνα της την αλήθεια, αυτή και την αποκαλύπτει με τα προδοτικά της (πεντανόστιμα) μανιτάρια. Ο Γκιροντί φροντίζει να την κινηματογραφήσει σε όλο της το φθινοπωρινό μεγαλείο, καθώς τα καφετιά φύλλα των δέντρων σχηματίζουν το χαλί κάτω από το οποίο κρύβονται όλων των ειδών οι αμαρτίες.
Κρυφά πάθη
Αυτό το στοιχείο των υποδόριων παθών και συναισθημάτων επανέρχεται ξανά και ξανά στην ταινία, ενώ προσωποποιείται πιο καλά στον χαρακτήρα του ιερέα: «Ο ιερέας ενσαρκώνει πολλές από τις αμφιβολίες μου, τα ερωτήματά μου, την εσωτερική μου σύγκρουση μεταξύ παράδοσης και νεωτερικότητας – ή, μάλλον, την επιθυμία μου να είμαι σύγχρονος, να έχω μια ισχυρή σχέση με την παρούσα στιγμή και να ζω τις επιθυμίες μου. Στην πραγματικότητα, είναι ο αγαπημένος μου χαρακτήρας στην ταινία», σημειώνει σχετικά ο Γκιροντί.
