Η νέα έκθεση στην Tate Britain στο Λονδίνο φέρνει κοντά σε διάλογο και αντιπαράθεση δύο κορυφαίες μορφές της βρετανικής τοπιογραφίας: τον Ουίλιαμ Τέρνερ και τον Τζον Κόνσταμπλ (έως τις 12 Απριλίου 2026). Είναι μια μεγάλη έκθεση, που παρουσιάζει πάνω από 170 έργα ζωγραφικής και έργα σε χαρτί από τις συλλογές της Τέιτ και από διεθνή δάνεια. Παράλληλα, και πάνω από όλα, είναι μια ευκαιρία στοχασμού πάνω στην καινοτομία της τεχνικής, στην ανανέωση της εικαστικής γλώσσας, στην προοπτική του βάθους και στην ερμηνεία του τόπου.
Ο Τέρνερ και ο Κόνσταμπλ υπήρξαν σύγχρονοι και κατά κάποιον τρόπο ανταγωνιστές. Ο Τέρνερ γεννήθηκε το 1775 (πέθανε το 1851) και ο Κόνσταμπλ το 1776 (πέθανε το 1837). Οπως αναφέρει η Tate Britain, οι τεχνοκριτικοί της εποχής συνέκριναν τα έργα τους και τα παρομοίαζαν με «φωτιά και νερό», σε μια αντιδιαστολή πάθους και γαλήνης.
Η κοινωνική καταγωγή τους ήταν επίσης πολύ διαφορετική. Ο Τέρνερ μεγάλωσε στο Λονδίνο της γεωργιανής εποχής, σε μια φτωχική γειτονιά, αλλά ανήλθε ως αστέρας στον κόσμο της τέχνης παρά την ταπεινή προέλευσή του. Αντιθέτως, ο Κόνσταμπλ υπήρξε γιος ενός ευκατάστατου εμπόρου αραβοσίτου από το Σάφολκ. Εκεί μεγάλωσε και υπήρξε, όπως και ο Τέρνερ, εξίσου φιλόδοξος να ανεβεί στην κλίμακα της καλλιτεχνικής ιεραρχίας της εποχής. Αντιπροσωπεύουν όψεις της βρετανικής κοινωνίας του 18ου αιώνα.
Προερχόμενοι από διαφορετικούς κόσμους, υπήρξαν και οι δυο σκαπανείς της τοπιογραφίας, καθώς επεδίωξαν να ανανεώσουν τη ζωγραφική τοπίου και να κινηθούν μπροστά με καινοτόμους ρήξεις. Για πολλούς, ο Τέρνερ συνδέεται με μια πρώιμη εισαγωγή στον μοντερνισμό, αφού μέσα από τα ομιχλώδη τοπία και τη διάχυση του φωτός οδηγούσε εμμέσως σε μια αισθητηριακή πρόσληψη της ζωγραφικής.
Ο Κόνσταμπλ συνδέεται περισσότερο με μια άμεση εύληπτη τοπιογραφία που γεννά συναισθήματα οικειότητας και ασφάλειας, αλλά υπήρξε και αυτός καινοτόμος, καθώς διατύπωσε νέες, τότε, προσεγγίσεις γύρω από την ιδέα της Αγγλίας. Η έκθεση αποτελεί ορόσημο όχι μόνο λόγω της επετείου των 250 χρόνων από τη γέννηση των δύο ζωγράφων, αλλά και διότι επιχειρεί την καλλιέργεια ενός νέου βλέμματος πάνω στην τοπιογραφία.
Περιλαμβάνονται και δύο σπουδαία έργα προερχόμενα από αμερικανικά μουσεία: η «Πυρκαγιά στη Βουλή των Λόρδων και Κοινοτήτων» του Τέρνερ (1835) και το εικονιζόμενο «Ασπρο άλογο» του Κόνσταμπλ (1819).
ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Μαδρίτη
Χουάν Μουνιόθ
Από τους πλέον επιδραστικούς καλλιτέχνες της Ισπανίας, ο Χουάν Μουνιόθ (1953-2001) αποκαλύπτεται μέσα από μια έκθεση στο Πράδο, σε διάλογο με έργα από την ιστορία της τέχνης. Με το Πράδο ο Μουνιόθ είχε στενή σχέση, καθώς συχνά το επισκεπτόταν και μελετούσε. Το έργο του δείχνει την εννοιολογική συγγένεια με την Αναγέννηση και το Μπαρόκ. Η διασπορά των έργων του μπροστά σε κορυφαία έργα δασκάλων γεννάει μια ξεχωριστή εμπειρία.
Παρίσι
Κονσταντίν Μπρανκούζι
Μετά την αναδρομική έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Κονσταντίν Μπρανκούζι (1876-1957) στο Κέντρο Πομπιντού, η γκαλερί του Thaddaeus Ropac στο Μαρέ παρουσιάζει μια επιλογή από τη φωτογραφική δουλειά του Ρουμάνου καλλιτέχνη, από το 1906 έως το 1938. Η φωτογραφία για τον Μπρανκούζι είχε σημαντική θέση δίπλα στη γλυπτική του ήδη από τα πρώτα χρόνια της καριέρας του. Το 1956 κληροδότησε το σύνολο των φωτογραφιών του στο γαλλικό κράτος.
Βρυξέλλες
Πανόραμα του Κονγκό
Στο Μουσείο της Αφρικής, στις Βρυξέλλες, άρχισε να λειτουργεί η πολυεπίπεδη έκθεση «Το Πανόραμα του Κονγκό, 1913. Η αποκάλυψη μιας αποικιοκρατικής χίμαιρας». Με τη συμμετοχή καλλιτεχνών και ερευνητών, η έκθεση διασταυρώνει τις φαντασιώσεις των αποικιοκρατών με τις ιστορικές και σύγχρονες φωνές που επί μακρόν παρέμειναν στο ημίφως. Το «Πανόραμα του Κονγκό» ήταν το κύριο αξιοθέατο στην πτέρυγα των αποικιών στην Παγκόσμια Εκθεση της Γάνδης το 1913.
Αμβούργο
Το παιδί στην τέχνη
Στο Φόρουμ Τέχνης Bucerius στο Αμβούργο, η έκθεση για το παιδί (ανάμεσα στην αναπαράσταση και στην πραγματικότητα) είναι αφιερωμένη στον τρόπο που οι καλλιτέχνες αποδίδουν την παιδική μορφή από τον 16ο έως τον 21ο αιώνα. Η έκθεση είναι ένας καθρέφτης κατανόησης της παιδικής ηλικίας σε διάρκεια 500 ετών. Εργα δασκάλων (Τισιανός, Βαν Ντάικ, Ρέινολντς) συνυπάρχουν με έργα συγχρόνων (Ρίχτερ) συγκροτώντας μια καλειδοσκοπική θέαση.
Βερολίνο
Σπάνια Παρθένος
Στο μουσείο Bode, ένα κομμάτι της ιστορίας της τέχνης είναι και πάλι σε δημόσια θέα. Η έκθεση με έργα από τη Συλλογή Μπ. Οπενχάιμ οδηγεί το βλέμμα σε μια σπάνια Παναγία Γαλακτοτροφούσα του 16ου αιώνα, που αποκτήθηκε έπειτα από έναν αιώνα περιπλανήσεων και διεκδικήσεων. Αυτό το γλυπτό αποτελούσε μέρος της Συλλογής Οπενχάιμ, τραπεζίτη από το Βερολίνο, που συγκρότησε μία από τις σημαντικότερες συλλογές μεσαιωνικής και αναγεννησιακής γλυπτικής στον κόσμο.
