Τι μαθητής ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου όταν φοιτούσε στο Κολλέγιο Αθηνών, τη δεκαετία του ’30; «Ο Ανδρέας είχε ίσως τους υψηλότερους βαθμούς. Ηταν πολύ έξυπνος», ανέφερε κάποτε ο τότε καθηγητής του, Γιώργος Φυλακτόπουλος, όπως διαβάζουμε στο βιβλίο του δημοσιογράφου Γιώργου Νικολόπουλου, «Κολλέγιο Αθηνών. Ενα σχολείο για την “ηγέτιδα τάξιν”» (εκδ. Ικαρος), το οποίο διερευνά το παρελθόν και το μέλλον του ιδρύματος. Ο κατοπινός πρωθυπουργός βέβαια είχε «δύσκολο ξεκίνημα», ενώ είχε οδηγήσει το Κολλέγιο και σε μια «κρίση». Αιτία, ένα πύρινο άρθρο με τίτλο «Η οικονομική σχέση των τάξεων», που ο 15χρονος Ανδρέας είχε δημοσιεύσει στο μαθητικό περιοδικό «Το Ξεκίνημα», στις 22 Οκτωβρίου 1934. «Η σημερινή κοινωνία δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα καθεστώς που βασίζεται στην κλεψιά, στην αδικία, στην κατάχρηση…», έγραφε ο Παπανδρέου, ενώ κατέληγε με κάλεσμα σε δράση: «Είμαστε και εμείς αναγκασμένοι να πούμε αυτό που είπε ο Μαρξ: “Προλετάριοι όλου του κόσμου, ενωθείτε”».
«Το Κολλέγιο βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση», λέει στην «Κ» ο Γιώργος Νικολόπουλος, απόφοιτος του ιδρύματος ο ίδιος. Το σχολείο ενθάρρυνε εκείνα τα χρόνια την κριτική σκέψη. «Ωστόσο, οι κομμουνιστικές ιδέες ήταν μέχρι τότε παράνομες, με το Ιδιώνυμο, τον νόμο 4229 του 1929, άρα ήταν κατά κάποιο τρόπο απαγορευμένες ή έστω ταμπού», εξηγεί ο δημοσιογράφος και προσθέτει: «Επίσης, ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν γιος του πρώην υπουργού Παιδείας, Γεωργίου Παπανδρέου και αυτό περιέπλεκε τα πράγματα. Οπότε ήταν πιο βολικό το σχολείο να προχωρήσει μεν στις 23 Οκτωβρίου του 1934 στην κατάσχεση του περιοδικού και να τιμωρήσει τους μαθητές, αλλά όχι τόσο αυστηρά, και, τάχα, απλώς επειδή τυπικά απαγορευόταν στους μαθητές να συμμετέχουν “σε οιανδήποτε ομαδική δράσιν εκτός του Ιδρύματος”».
Η ζημιά, βέβαια, είχε γίνει. Δύο μέλη μάλιστα του Δ.Σ. του Κολλεγίου έδιναν πληροφορίες στα ΜΜΕ. Η εφημερίδα «Κράτος» δημοσίευσε το άρθρο «Ο κομμουνισμός εις τα σχολεία», ενώ η «Εστία» σημείωσε ότι «ορισμένος καθηγητής του σχολείου ενθαρρύνει δι’ επιστολών και άλλων τρόπων τους κομμουνιστάς μαθητάς» – εννοούσε τον Φυλακτόπουλο, που είχε γίνει εξιλαστήριο θύμα ακόμη και από την οικογένεια Παπανδρέου, σύμφωνα με τον Νικολόπουλο. Το ουσιαστικό πρόβλημα, ωστόσο, τονίζει ο δημοσιογράφος, είχε ξεκινήσει λίγους μήνες νωρίτερα, όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου και μερικοί ακόμη γονείς είχαν προσπαθήσει, ανεπιτυχώς, να μην εφαρμοστεί στο Κολλέγιο το πείραμα της «εβδόμης γυμνασιακής τάξεως», όπως προέβλεπε το «Επταετές Νέο Πρόγραμμα» του ιδρύματος. Το 1935 ο μαθητής Παπανδρέου διέδωσε στο Κολλέγιο και κάποιες αβάσιμες φήμες περί υπουργικής ακύρωσης του προγράμματος. Τελικά ο πατέρας του θα τον έστελνε σε άλλο σχολείο.
«Ο Γεώργιος Παπανδρέου φαίνεται πως εκτιμούσε πολύ συνολικά το Κολλέγιο Αθηνών και την εκπαίδευση που παρείχε στον γιο του», μας λέει ο Γιώργος Νικολόπουλος. Επειδή όμως ήταν ισχυρός, νόμιζε ότι θα κατάφερνε να ακυρώσει το «Επταετές Πρόγραμμα». «Από την άλλη, ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν αναμφίβολα χαρισματικός», συνεχίζει ο δημοσιογράφος. «Ωστόσο», καταλήγει, «το πώς φέρθηκαν μετά στο σχολείο, το 1935, είναι ατυχές – και ο Ανδρέας και πιθανόν ο Γεώργιος, γιατί είναι δύσκολο να φανταστούμε πως ο Ανδρέας τα έκανε όλα μόνος του. Εντύπωσή μου, από την έρευνα και τα υπάρχοντα στοιχεία, με κάποια βεβαίως επιφύλαξη, είναι ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου μάλλον συνειδητά προσπάθησε να βλάψει το Κολλέγιο Αθηνών, λίγο πριν φύγει από αυτό. Και πράγματι, παραλίγο να το πετύχει».
