«Μεγάλωσα στην Ουαλλία, σε ένα χωριουδάκι με πολύ λίγα σπίτια, σε μεγάλη απόσταση το ένα από το άλλο. Ημασταν κάπως απομονωμένοι. Οι πιο κοντινοί μου φίλοι ζούσαν σχεδόν τρία χιλιόμετρα μακριά και πήγαινα με το ποδήλατο να τους βρω. Είχα μια αρκετά παράξενη παιδική ηλικία. Ζούσαμε σε ένα τροχόσπιτο, χωρίς ρεύμα. Η οικογένειά μου είχε πολύ λίγα χρήματα και ο πατέρας μου είχε πολύ σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας. Νομίζω ότι όλες αυτές οι εμπειρίες κάπως μεταφέρθηκαν στα βιβλία μου. Συνειδητοποίησα, ως ένα παιδί που βίωσε κάτι τέτοιο, πόσο δύσκολο είναι για τα παιδιά. Νομίζουμε ότι είναι τόσο ανθεκτικά, ότι το ξεπερνούν, ότι δεν μένει κάτι μέσα τους, αλλά δεν είναι έτσι, και αυτός είναι νομίζω ο κύριος λόγος που δημιουργώ τα βιβλία μου, για να βοηθήσω τα παιδιά να εκφράσουν με λέξεις τα συναισθήματά τους, ώστε οι άλλοι να αναγνωρίσουν ότι βιώνουν πολύ έντονα συναισθήματα».
Είναι Σάββατο πρωί, ένας ήλιος ξεχασμένος από το καλοκαίρι ζεσταίνει τις αθηναϊκές λεωφόρους και τα σοκάκια του κέντρου. Ο Τομ Πέρσιβαλ στηρίζει λίγο καλύτερα την κιθάρα του που έχει ακουμπισμένη δίπλα του και ζητάει έναν δεύτερο καφέ. Η κιθάρα, μου λέει, είναι αναπόσπαστο κομμάτι των παρουσιάσεων των βιβλίων του, που είναι και ο λόγος για αυτό το ταξίδι του στην Αθήνα. Πάντα κάνει μουσικά διαλείμματα και κλείνει τις παρουσιάσεις με τραγούδι. Η μουσική είναι γι’ αυτόν εξίσου σημαντική με τη δημιουργία βιβλίων – έχει εδώ και χρόνια το δικό του συγκρότημα, The Burway, και παίζουν ηλεκτρονική φολκ. «Νομίζω ότι γενικά μου αρέσει να δημιουργώ πράγματα», λέει σαν να σκέφτεται φωναχτά, «μου αρέσει να φτιάχνω ιστορίες είτε μέσω των εικόνων, είτε μέσω των λέξεων, είτε μέσω της μουσικής».
Ο κύριος λόγος που δημιουργώ τα βιβλία μου είναι για να βοηθήσω τα παιδιά να εκφράσουν με λέξεις τα συναισθήματά τους.
Εκκίνηση στο μάρκετινγκ
Για πολλά χρόνια, θυμάται, δεν του είχε καν περάσει από το μυαλό να γίνει συγγραφέας ούτε εικονογράφος. Επειτα από τις σπουδές του στο graphic design εργάστηκε στο μάρκετινγκ και στη συνέχεια ως designer στον εκδοτικό οίκο HarperCollins. Η μεγάλη αλλαγή στη ζωή του ήρθε όταν προσφέρθηκε να δοκιμάσει να εικονογραφήσει ένα βιβλίο, ο συγγραφέας του οποίου είχε έως εκείνη τη στιγμή απορρίψει όλες τις εικονογραφήσεις που του είχαν προταθεί. Η εικονογράφηση του Πέρσιβαλ άρεσε, η σειρά βιβλίων έγινε τεράστια επιτυχία στο Ηνωμένο Βασίλειο και, όταν του τέθηκε το ερώτημα «μήπως έχεις κάτι άλλο δικό σου να μας δείξεις», αποφάσισε να παρουσιάσει τις ιδέες με τις οποίες πειραματιζόταν για κάποιο καιρό. Σύντομα τα βιβλία του άρχισαν να τοποθετούνται στα ράφια των βρετανικών βιβλιοπωλείων και να μεταφράζονται στο εξωτερικό. «Δεν είχα σχεδιάσει λοιπόν να γράψω ένα παιδικό βιβλίο. Απλώς ήρθε μια ευκαιρία και την άρπαξα», μας λέει ο Τομ Πέρσιβαλ, ο οποίος φέτος τιμήθηκε με το λογοτεχνικό βραβείο Ρουθ Ρέντελ της Βρετανίας.
Τα βιβλία του απευθύνονται σε παιδιά 9 έως 13 ετών και συνδυάζουν δυναμικές, πολύχρωμες εικονογραφήσεις με σύντομα κείμενα και διαλόγους. Πρωταγωνιστές είναι μικρά παιδιά, η Κόνι, ο Φιν, ο Σάμι, η Τίλντα, που παλεύουν με τα συναισθήματά τους. «Αυτό που δεν θέλω είναι στα βιβλία μου να πρωταγωνιστεί η αρνητικότητα. Για παράδειγμα, αν δείτε τις διαφημίσεις αθλητών, έφηβα παιδιά ποζάρουν συνοφρυωμένα, με επιθετικό ύφος, κανείς δεν χαμογελάει, κανείς δεν είναι χαρούμενος. Μπορεί να πει κάποιος ότι αυτό απλώς απεικονίζει την πραγματικότητα, ότι έτσι είναι ο κόσμος. Oταν όμως το κάνεις αυτό, απλώς διαιωνίζεις αυτή την πραγματικότητα. Πιστεύω ότι τα βιβλία πρέπει να έχουν θετικό πρόσημο και δεν θα πρόβαλλα μια αρνητική συμπεριφορά ως ενδεδειγμένη». Επίσης, στα βιβλία του γιορτάζει, μου λέει, τη διαφορετικότητα, «παροτρύνω τους ανθρώπους να κατανοούν ότι οι άλλοι είναι διαφορετικοί και να μην τους κρίνουν γι’ αυτό. Ζούμε σε έναν κόσμο γεμάτο με διαφορετικούς ανθρώπους και υπάρχουν εκατομμύρια διαφορετικοί τρόποι να υπάρχει κανείς. Και έτσι πρέπει να είναι».
Απέναντι στους αναγνώστες
Καθώς πλησιάζει η ώρα που πρέπει να φύγει για την επόμενη παρουσίασή του, μου λέει πόσο απολαυστικές είναι οι συναντήσεις του με τα παιδιά. Αυτό που τον προβληματίζει, παραδέχεται, είναι ότι συνεχώς μειώνεται η ηλικία στην οποία τα παιδιά απομακρύνονται από τα βιβλία, κυρίως λόγω του Ιντερνετ και των σόσιαλ μίντια. Επίσης, συνδέει την εμφάνιση και μετέπειτα δημοφιλία των σόσιαλ μίντια με τη μείωση των βιβλίων που απευθύνονται σε εφήβους. «Αν θυμηθώ π.χ. τι συνέβαινε πριν από 15-20 χρόνια, υπήρχε τεράστια παραγωγή βιβλίων για εφήβους και νεαρούς ενηλίκους, εκεί έβγαζαν οι εκδότες όλα τους τα χρήματα. Μετά, με την έλευση των smartphones, η παραγωγή άρχισε να συρρικνώνεται, γιατί συρρικνώθηκε το αναγνωστικό κοινό». Καθώς περνά την κιθάρα του στον ώμο, σκέφτεται και προσθέτει κάτι τελευταίο: «Σε όλες τις παρουσιάσεις μου προσπαθώ να προωθώ τη χαρά της δημιουργικότητας. Και σκέφτομαι ότι με την έλευση της τεχνητής νοημοσύνης η δημιουργικότητα υποφέρει. Οταν μπορείς με μια εφαρμογή να δημιουργήσεις μια τέλεια εικόνα απλώς περιγράφοντάς τη, πολλοί άνθρωποι θα μπουν στον πειρασμό να επιλέξουν αυτή την οδό. Αλλά τότε θα χάσουν την ικανοποίηση που προσφέρει η δημιουργία. Και ανησυχώ ότι με την τεχνητή νοημοσύνη οι άνθρωποι θα στερήσουν από τους εαυτούς τους την περηφάνια και τη χαρά που κερδίζεις επιτυγχάνοντας κάτι με κόπο».
