Με μία ενδιαφέρουσα συναυλία ξεκίνησε ο κύκλος «Μουσική του σήμερα» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Στις 11 Οκτωβρίου στην αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» το κουαρτέτο εγχόρδων L’Anima ερμήνευσε τη σύνθεση «Qoppa, the Lost Letter» του Γιάννη Κουρούδη και το έργο «In Flames» του Χαράλαμπου (Χάρρυ) Σταφυλάκη.
Ο Γιάννης Κουρούδης είναι ένας από τους σημαντικότερους Ελληνες γραφίστες, με διασημότερες δουλειές του τα εικονογράμματα των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας 2004, τις αφίσες της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (2007-2020) και την εταιρική ταυτότητα της εταιρείας Korres. Παράλληλα, ασχολείται με τη μουσική. Για τη συγκεκριμένη σύνθεση αναφέρει πως αφορμή στάθηκε η περιέργειά του για το γράμμα Qoppa (κόππα), το οποίο υπήρξε στην αρχαία ελληνική γραφή αλλά χάθηκε με τον καιρό. «Αυτό που με εντυπωσίασε», γράφει, «ήταν ότι δεν εξαφανίστηκε εντελώς – επανεμφανίστηκε ως το Q στο λατινικό αλφάβητο. Αυτός ο κύκλος απώλειας και μεταμόρφωσης μού θύμισε πολλά πράγματα που κουβαλάμε πολιτισμικά και προσωπικά. Ιδιαίτερα ως Ελληνας νιώθω πως πολλά από αυτά που μας συγκροτούν έρχονται από κάπου παλιά, ακόμα κι αν τα βλέπουμε σήμερα αλλιώς. Η μουσική δεν είναι αφήγηση – είναι τρόπος να ακούμε αυτά που χάθηκαν και ίσως να τα αναγνωρίζουμε, με άλλη φωνή», καταλήγει.
Το έργο του, γραμμένο το 2024 με σαφείς καταβολές στον μινιμαλισμό, αποτελείται από τέσσερα μέρη, καθένα με τη δική του διακριτή διάθεση. Στο αργό πρώτο η επαναληπτικότητα δημιουργεί μία αίσθηση νοσταλγίας, ταυτόχρονα όμως και την εντύπωση της στάσης, του άχρονου. Η κίνηση του δεύτερου μέρους μεταδίδει την αγωνία, την ανησυχία και την προσμονή για το ζητούμενο, ενώ το τρίτο μέρος, που ο συνθέτης περιγράφει ως «χώρο για στοχασμό», μοιάζει να αποτελεί τον πυρήνα της σύνθεσης, με το ρυθμικό στοιχείο άλλοτε να βρίσκεται σε πρώτο επίπεδο και άλλοτε αφήνει να εκφραστεί με αμεσότητα η μελωδική γραμμή, άρα το συναίσθημα. Η εκτόνωση του συναισθήματος έρχεται τελικά στο τελευταίο μέρος: «όχι μια λύση, αλλά μία μεταμόρφωση», όπως σημειώνει ο συνθέτης.
Το εξαιρετικό κουαρτέτο εγχόρδων L’Anima ερμήνευσε συνθέσεις των Γιάννη Κουρούδη και Χαράλαμπου Σταφυλάκη.
Τις διαφορετικές διαθέσεις απέδωσε εξαιρετικά το κουαρτέτο L’Anima, αποτελούμενο από τις Στέλλα Τσάνη και Μπρουνίλντα Ευγενία Μάλο (βιολί), τον Αντώνη Μανιά (βιόλα) και τη Λευκή Κολοβού (τσέλο). Η τονική τους ακρίβεια και η μουσικότητα με την οποία απέδωσαν τη μουσική δεν είναι διόλου αυτονόητα στοιχεία. Ακόμα πιο σπάνιο χαρακτηριστικό υπήρξε η χαρά με την οποία έμοιαζε να ερμηνεύουν οι μουσικοί το έργο και η οποία σαφώς συνέβαλε στην επιτυχία του.
Ενώνοντας παραδόσεις
Το έργο «In Flames» πρωτοπαρουσιάστηκε το 2012 στη Νέα Υόρκη όπου ζει ο Σταφυλάκης, που κατάγεται από το Μόντρεαλ. Το ύφος του είναι διαφορετικό, αλλά πάντοτε σε γλώσσα σύγχρονη, που έχει αφήσει πίσω της τις αγκυλώσεις της μεταπολεμικής «μουσικής πρωτοπορίας», την οποία αρκετοί στη χώρα μας εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ως «σύγχρονη». Στο έργο του η «παράδοση» των κουαρτέτων του Σοστακόβιτς συναντά την ελληνική παραδοσιακή μουσική, τόσο τους ρυθμούς όσο και τα μελωδικά της στοιχεία. Το ενδιαφέρον πάντρεμα εμφανίζεται αμέσως στο πρώτο μέρος του κουαρτέτου, με τίτλο «Ολες μας οι γέφυρες». Στο ίδιο ύφος συνεχίζει το λυρικό δεύτερο μέρος, από το οποίο στην ουσία δανείζεται τον τίτλο του το έργο, ενώ στο ζωηρό τρίτο δίδεται πρωταγωνιστικός ρόλος σε στοιχεία από τη γλώσσα του μινιμαλισμού.
Οπως στο έργο του Κουρούδη έτσι και σε αυτό του Σταφυλάκη το κουαρτέτο L’Anima υποστήριξε όσο καλύτερα γινόταν τη μουσική και έδωσε μία ακόμα συναρπαστική ερμηνεία, πολύ καλά συντονισμένη και εκφραστική. Ανταποκρινόμενο στο θερμό χειροκρότημα ερμήνευσε με ανάλαφρο τρόπο τον «Χορό της κούκλας» του Γεωργίου Αξιώτη, έργα του οποίου, άλλωστε, έχει ηχογραφήσει. Θα ευχόταν κανείς να ακούσει το L’Anima επίσης σε έργα του βασικού ρεπερτορίου της ευρωπαϊκής μουσικής, που παραμένει υποφωτισμένο στη χώρα μας.
