Οχι απλά ένα κτίριο. Οχι ένας ακόμα πολιτιστικός οργανισμός. Οχι ένα ακόμα στέκι ψαγμένων καλλιτεχνών. Οχι ένας ακόμα συναυλιακός χώρος. Το «Plex» που συστήνεται αύριο στο αθηναϊκό κοινό με μία ανοιχτή ημερίδα (5.30 μ.μ.) κι ένα πάρτι φιλοδοξεί να είναι κάτι πολύ περισσότερο: να καταστεί τα επόμενα χρόνια ο καταλύτης μεταμόρφωσης του Κεραμεικού σε ένα ζωντανό, πολυπρισματικό κύτταρο καλλιτεχνικής παραγωγής και έκφρασης επενδύοντας στις αξίες του κοινοτισμού, της δημιουργίας και της βιωσιμότητας. Το στοίχημα σε βάθος χρόνου είναι να κατατεθεί μια πρόταση που να οργανώνει σε ρεαλιστικές βάσεις ένα διαφορετικό μοντέλο κατοίκησης και συνύπαρξης στον αντίποδα της επιθετικής μονοκαλλιέργειας του τουρισμού και της εστίασης.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Κεραμεικός εμπνέει τόσο φιλόδοξα σχέδια. Στα μέσα της δεκαετίας του 2000 γνωστός επιχειρηματίας από τον χώρο της ανάπτυξης ακινήτων συγκέντρωνε παλιά σπίτια της περιοχής με αρχιτεκτονικές περγαμηνές, αποθήκες και άδεια οικόπεδα με στόχο να αξιοποιηθούν από μεμονωμένους καλλιτέχνες και συγγενή δημιουργικά σχήματα προκειμένου η γειτονιά να αποκτήσει μια διακριτή ταυτότητα μακριά από τη στενάχωρη μορφή που είχαν αποκτήσει το Γκάζι και του Ψυρρή ως προορισμοί μαζικής διασκέδασης. Το πρότζεκτ τελικά κατέρρευσε με την κορύφωση της οικονομικής κρίσης. Ενα τμήμα του καλλιτεχνικού κόσμου (το πιο πολιτικοποιημένο) είδε στα σχέδια του επιχειρηματία ένα πείραμα εξευγενισμού με πρόσχημα την τέχνη, ενώ και οι δημόσιοι φορείς άργησαν απελπιστικά να καταλάβουν τις προθέσεις του.
«Φανταζόμαστε το Plex όχι μόνον ως χώρο εκδηλώσεων, αλλά και ως πολιτιστική και κοινωνική πλατφόρμα», λέει ο εμπνευστής του έργου Βασίλης Χαραλαμπίδης.
Ομως τώρα τα πράγματα φαίνονται διαφορετικά. Ο Βασίλης Χαραλαμπίδης, ο συνιδρυτής και διευθυντής του Bios (2001), ο άνθρωπος που εμπνεύστηκε τη δημιουργική θερμοκοιτίδα στις εγκαταστάσεις του «Ρομάντσου» στις παρυφές της Ομόνοιας (2014), έχει κατακτήσει την καλή έξωθεν μαρτυρία ύστερα από δύο γεμάτες δεκαετίες στην εμπροσθοφυλακή της σύγχρονης αθηναϊκής πολιτιστικής παραγωγής. Δεν έχει τη ρετσινιά του «επιχειρηματία» ή του «ξενόφερτου». Αλλά έχει όραμα.
«Φανταζόμαστε το Plex όχι μόνον ως χώρο εκδηλώσεων, αλλά και ως πολιτιστική και κοινωνική πλατφόρμα για την Αθήνα, σχεδιασμένη να υποστηρίζει τον καλλιτεχνικό πειραματισμό, την εμπλοκή της κοινότητας και τη συμπεριληπτική αστική αναγέννηση», λέει στην «Κ» ο Βασίλης Χαραλαμπίδης, ο οποίος εκτός όλων των άλλων κατέχει και την ιδιότητα του προέδρου του European Creative Hubs Network. Αδιαμφισβήτητο στρατηγείο της νέας προσπάθειας η έδρα του Plex στο νούμερο 28 της οδού Κεραμεικού, ένα μεγαλοπρεπές στην εποχή του νεοκλασικό μέγαρο με μεικτή χρήση (καταστήματα στο ισόγειο, διαμερίσματα στον όροφο) για το οποίο δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα πέρα από το ότι πρέπει να χτίστηκε κάποια στιγμή στη μεταβατική δεκαετία του ’20 και ότι μεταπολεμικά λειτούργησε και ως πλεκτήριο. Το κτίριο έχει καλλιτεχνική «προϋπηρεσία» από την εποχή του πρώτου ReMap (2007), ενώ στην τελευταία του φάση στέγασε το συλλογικό πείραμα του «Communitism». Στη νέα περίοδο του μεγάρου που θα υπογράφει το γνωστό αρχιτεκτονικό γραφείο των DECA Architecture προβλέπονται χώροι για εκθέσεις, παραστάσεις, εργαστήρια και συναντήσεις των ανθρώπων της γειτονιάς.
Αλλά το σχέδιο του Βασίλη Χαραλαμπίδη ακολουθεί μια πιο ολιστική προσέγγιση. Αυτός είναι ο λόγος που διεκδίκησε και αγόρασε το διπλανό ξενοδοχείο Kerameikos Hotel με σκοπό να το διαμορφώσει σε μονάδα κοινωνικής κατοικίας που θα περιλαμβάνει προγράμματα φιλοξενίας καλλιτεχνών, ενώ την ίδια στιγμή θα προσφέρει προσιτή στέγη σε δημιουργούς, εντάσσοντάς τους στον ιστό της γειτονιάς. «Ενα από τα μεγάλα θέματα του Κεραμεικού είναι να κρατήσει τους κατοίκους του λόγω της στεγαστικής κρίσης κι επειδή ένα σημαντικό μέρος αυτών είναι καλλιτέχνες οφείλουμε να παρέμβουμε με τρόπο χειροπιαστό», τονίζει ο Χαραλαμπίδης που σπεύδει να προσθέσει και μια τρίτη διάσταση του πρότζεκτ: μια υπαίθρια, pop up αγορά δημιουργών που σε συνεργασία με τον δήμο θα αναβιώσει την παράδοση της γειτονιάς στις τέχνες και τις χειροτεχνίες. Μεσοπρόθεσμα σχεδιάζεται και ένα παράλληλο δίκτυο κοινοτικών κήπων για πράσινο και δημόσιο χώρο. Το Plex λειτουργεί εδώ και σχεδόν ένα χρόνο σε πειραματική φάση φιλοξενώντας εκδηλώσεις και θα καταβληθεί προσπάθεια να μην κλείσει ούτε κατά τη διάρκεια των εργασιών διαμόρφωσης του κτιρίου. Η εποχή Plex έχει ήδη αρχίσει.
