Είναι ένας από τους μεγαλύτερους φόβους των περισσοτέρων: να αρχίσουν να ξεχνούν – ή να ζουν με τους δικούς τους ανθρώπους που αρχίζουν να ξεχνούν ακόμα και το όνομα ή το πρόσωπό τους. Η συνηθέστερη μορφή άνοιας που εντοπίζεται κυρίως στην τρίτη ηλικία είναι το Αλτσχάιμερ, από το οποίο υπολογίζεται ότι νοσούν περισσότεροι από 50 εκατομμύρια ασθενείς παγκοσμίως.
Είναι κάτι που βίωσε από πρώτο χέρι και η δημιουργός κόμικς Αλίξ Γκαρέν, που είδε την εκφυλιστική νόσο να στερεί τη μνήμη από τη γιαγιά της. Ηταν μια δύσκολη προσωπική εμπειρία, μέσα από την οποία ωστόσο άντλησε δύναμη και έμπνευση για να φτιάξει στα 23 της χρόνια το πρώτο της graphic novel, έχοντας ήδη ξεχωρίσει με το ταλέντο της στο γαλλικό φεστιβάλ κόμικς «Quai des Bulles», από το οποίο έφυγε το 2017 με το βραβείο Νέων Ταλέντων.
Το 2021 έβαλε λοιπόν την υπογραφή της στο «M’oublie pas», ένα graphic novel που αφηγείται την ιστορία της Κλεμένς και της γιαγιάς της, που πάσχει από Αλτσχάιμερ, και κυκλοφορεί τώρα και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μικρός Ηρως με τον τίτλο «Μη Με Λησμόνει». Ηταν και η απώλεια ενός ακόμα αγαπημένου της προσώπου που της έδωσε το τελευταίο έναυσμα για αυτή την ιστορία: «Εγραψα το “Μη με Λησμόνει” αμέσως μετά τον θάνατο του παππού μου σε μια πολύ δύσκολη περίοδο. Ηταν πολύ λυτρωτικό για εμένα να αποτυπώσω όλο αυτό το συναίσθημα», εξηγεί η Βελγίδα δημιουργός.
Ενα «graphic medicine» για μια γιαγιά και μια εγγονή που ζουν την περιπέτεια
Προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στην τρυφερότητα και στις κωμικές νότες, που πάντα χρειάζονται, η Γκαρέν έφτιαξε με το πενάκι της μια ιστορία απελευθέρωσης. Στο «Μη Με Λησμόνει», η γιαγιά της Κλεμένς ζει σε ένα γηροκομείο, μα η εγγονή της δεν αντέχει στην ιδέα πως το αγαπημένο της πρόσωπο μαραζώνει. Και έτσι αποφασίζει να ζήσει μαζί της μια περιπέτεια: την… απάγει από το γηροκομείο και την πηγαίνει μια βόλτα στα μέρη που μεγάλωσε. Το βλέπει σαν μια ευκαιρία να της ξυπνήσει σημαντικές αναμνήσεις, αλλά και να έρθουν ακόμα μια φορά κοντά. Ενα τέτοιο εγχείρημα, βέβαια, δεν μπορεί παρά να έχει και τα ευτράπελά του – πότε συγκινητικά και πότε αστεία.
«Ηθελα να μιλήσω για τον γενεαλογικό δεσμό μεταξύ γιαγιάς και εγγονής. Στο κόμικς, η πρωταγωνίστρια Κλεμένς θέλει να φροντίσει τη γιαγιά της ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που η γιαγιά της τη φρόντιζε όταν ήταν παιδί», σχολιάζει η Γκαρέν, που θεωρεί πως «πρόκειται για έναν πολύ ιδιαίτερο δεσμό και είναι κάτι που δεν συναντάμε συχνά στα κόμικς».
«Το “Μη με Λησμόνει” είναι ένα μυθοπλαστικό κόμικς, όμως το συναίσθημα που νιώθει η Κλεμένς στην ιστορία είναι δικό μου, και είναι πραγματικό», παραδέχεται η Αλίξ Γκαρέν. Με το graphic novel της βρήκε λοιπόν τον τρόπο να αναμετρηθεί με τα δικά της βιώματα, ωστόσο είχε στο μυαλό της κάποιον συγκεκριμένο αναγνώστη στον οποίο ήθελε να απευθυνθεί; «Θεωρώ πως πρόκειται για ένα κόμικς που μπορεί να απευθυνθεί σε όλες τις ηλικίες και κατατάσσεται στην κατηγορία των λεγόμενων graphic medicine», θα πει. Πρόκειται για έναν σχετικά νέο όρο, που καθιερώθηκε από την ερευνήτρια MK Czerwiec το 2007, έναν κλάδο που συνδυάζει τα κόμικς με θέματα που σχετίζονται με την ιατρική, την υγεία και την εμπειρία της ασθένειας.
Επίσης, το «Μη Με Λησμόνει» ήταν για την Αλίξ Γκαρέν και ένα καθαρά γυναικείο ζήτημα: «Ολοι οι κύριοι χαρακτήρες που χρησιμοποιώ είναι γυναίκες και ήταν μια συνειδητή επιλογή αυτό, καθώς είμαι γυναίκα με ανάλογες εμπειρίες και ήθελα να αποτυπώσω τα συναισθήματα με μια γυναικεία ματιά».
Πάντως, και οι Ελληνες εκδότες, που αποφάσισαν να τυπώσουν την ιδιαίτερη αυτή ιστορία της Γκαρέν, είδαν σε αυτή κάτι που δυνητικά μπορεί να αφορά όλους, όπως σχολιάζουν: «Επιλέγουμε ιστορίες που αρέσουν πρώτα απ’ όλα σε εμάς για να διαβάσουμε και, συγχρόνως, πιστεύουμε ότι αφορούν αρκετό κόσμο. Το Αλτσχάιμερ και γενικότερα το θέμα της γεροντικής άνοιας είναι μια νόσος που με κάποιο τρόπο απασχολεί όλες τις οικογένειες. Το “Μη με Λησμόνει”, μέσα από τα υπέροχα σχέδια της Γκαρέν, αποτυπώνει ιδανικά το συναίσθημα των ανθρώπων που έχουν βιώσει κάτι ανάλογο με κοντινό τους πρόσωπο».
Το «Μη Με Λησμόνει» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μικρός Ηρως.
