Λίγες ημέρες μετά την εμφάνισή του με την Ελληνική Συμφωνική Ορχήστρα Νέων, ο Διονύσης Γραμμένος διηύθυνε στην αίθουσα «Χρήστος Δ. Λαμπράκης» την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Η συναυλία αυτή της 30ής Μαΐου ήταν η τελευταία της Κρατικής για τη χειμερινή περίοδο 2024/25.
Η βραδιά ξεκίνησε με τους «Τρεις Ελληνικούς χορούς» του Γιάννη Κωνσταντινίδη, τον «Τσάμικο», τον «Τσακώνικο» και τον «Συρτό». Γενικώς, στις προθέσεις του συνθέτη ήταν να διατηρεί αναγνωρίσιμα τα δημοτικά τραγούδια στα οποία βασίζονται τα έργα του. Ως αποτέλεσμα, η μουσική του γλώσσα δεν θέτει ιδιαίτερες προκλήσεις σε Ελληνες μουσικούς. Οσοι, ανάμεσα στο κοινό, ήταν εξοικειωμένοι με το δημοτικό τραγούδι εύκολα αναγνώρισαν τους σκοπούς στους οποίους βασίστηκε ο Κωνσταντινίδης και τους οποίους ανέδειξαν με επιτυχία οι μουσικοί της ορχήστρας, ο Σπύρος Μουρίκης (κλαρινέτο), η Χρυσή Πιλαφτσή (φλάουτο) και ο Δημήτρης Βάμβας (όμποε) στα ξύλινα πνευστά, αλλά επίσης ο Απόλλων Γραμματικόπουλος (εξάρχων). Την προβλεπόμενη πολύ μεγάλη ορχήστρα της αναθεωρημένης ενορχήστρωσης (1984) συντόνισε πολύ καλά ο Γραμμένος.
Ακολούθησε το κοντσέρτο για τρομπόνι και ορχήστρα με τίτλο «Sunbeam», που συνέθεσε ο Αλέξανδος Λιβιτσάνος (γενν. 1985) έπειτα από ανάθεση της Κρατικής. Η νοσταλγική μελωδική μουσική έμοιαζε να ανήκει σε εποχές αρκετά παλαιότερες από τη γέννηση του συνθέτη, κάτι που όμως δεν τον απασχολεί, όπως δήλωσε στη Βαρβάρα Σαββίδη (Η «Καθημερινή», 18.5.25). Εκείνο που τον ενδιαφέρει είναι να γράφει έργα που «δημιουργούν μια οικειότητα στους ακροατές». Το συγκεκριμένο, μοιάζοντας περισσότερο με άρια για τρομπόνι συνοδεία ορχήστρας παρά με κοντσέρτο, έφερνε στον νου μουσικές του Νίνο Ρότα αλλά και την ορχήστρα του Πολ Μοριά με τη σαγηνευτική αισθητική της. Σολίστ ήταν ο Αχιλλέας Λιαρμακόπουλος, τρομπονίστας της Κρατικής, για τον οποίο γράφτηκε το έργο. Το απέδωσε με μουσικότητα και ανταποκρίθηκε στις θερμές επευφημίες του κοινού με μια δεξιοτεχνική παράφραση του διασημότατου «Σάμερταϊμ» του Γκέρσουιν.
Αγωνίες και άγχη
Ελάχιστη σχέση είχαν όλα αυτά με τη συγκλονιστική Πέμπτη Συμφωνία του Τσαϊκόφσκι, που ακούστηκε στο δεύτερο μισό της βραδιάς. Σχετικά με το περιεχόμενό της, ο συνθέτης αναφέρεται στην «παραίτηση μπροστά στη μοίρα ή, κάτι που είναι το ίδιο, στις ανεξιχνίαστες προθέσεις της πρόνοιας». Αναφέρεται, επίσης, σε «ψιθύρους, αμφιβολίες και μομφές ενάντια στην ΧΧΧ», όπου τα τρία «Χ» εικάζεται ότι συμβολίζουν την ομοφυλοφιλία, την οποία ο Τσαϊκόφσκι κάλυπτε στο ημερολόγιό του πίσω από κρυπτικά σημάδια. Παρότι η Πέμπτη Συμφωνία δεν έχει συγκεκριμένο πρόγραμμα, το θέμα της μοίρας επανέρχεται και στα τέσσερα μέρη της. Ο Τσαϊκόφσκι εκφράζει συναισθήματα, αγωνίες, άγχη και το κάνει με τρόπο έντονο, πληθωρικό, συχνά βίαιο, στα όρια του παραληρηματικού. Ταυτόχρονα, από αισθητική άποψη, η μουσική του είναι εξαιρετικά σαγηνευτική. Το γεγονός αποτελεί παγίδα για ορισμένους ερμηνευτές, που εστιάζουν σε αυτό το στοιχείο, το οποίο, όμως, δεν είναι το πρωτεύον. Υπάρχει σχεδόν πάντα βία κάτω από τις ωραίες μελωδίες, ενώ κανένα από τα γοητευτικά βαλς του έργου δεν είναι ανέμελο.
Ο Ελληνας αρχιμουσικός απέδωσε με επιτυχία τον παραληρηματικό χαρακτήρα της Πέμπτης Συμφωνίας του Τσαϊκόφσκι.
Ο Γραμμένος αποκωδικοποίησε με επιτυχία τη δραματουργία της μουσικής και πρόβαλε τα διαδοχικά επεισόδια κάθε μέρους. Στο δεύτερο και στο τρίτο φάνηκε να μην μπορεί να αντισταθεί στη σαγήνη της αισθητικής, δίνοντας προτεραιότητα στον ωραίο ήχο και στον γοητευτικό σχηματισμό των φράσεων. Ωστόσο, στο τελευταίο μέρος ανέδειξε πειστικά την τρομακτική ενέργεια της μουσικής και τις δυνάμεις μέσα από τις οποίες εκφράζει ο συνθέτης τις αγωνίες του. Στο καλό αποτέλεσμα συνέβαλε, επίσης, η αναδιάταξη της ορχήστρας με τα βιολοντσέλα τοποθετημένα στο κέντρο. Ξεχώρισαν, τέλος, εξαιρετικοί μουσικοί, όπως ο Χρήστος Σαλβάνος (κόρνο), ο Σπύρος Λάμπουρας (τύμπανα), ο Σπύρος Μουρίκης (κλαρινέτο) και ο Βασίλης Λιοδάκης (φαγκότο).
