DEREK RAYMOND
Απρίλης φονιάς
μτφρ.: Ολγα Καρυώτη
εκδ. Eρμα, 2025, σελ. 288
Ο Ντέρεκ Ρέιμοντ είναι ένας εθιστικός συγγραφέας, όχι επειδή γράφει αστυνομικά, αλλά επειδή είναι ο Ντέρεκ Ρέιμοντ. Ο «Απρίλης φονιάς» («The Devil’s Home on Leave», 1985) είναι το τρίτο του βιβλίο που κυκλοφορεί από το Ερμα. Ο Ντέρεκ Ρέιμοντ (πραγματικό όνομα Ρόμπιν Κουκ, 1931-1994), θεμελιωτής του βρετανικού νουάρ και ένας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς συγγραφείς του είδους, έζησε μια ζωή το ίδιο ταραχώδη και αντισυμβατική με τα μυθιστορήματά του, γεγονός που τροφοδότησε τη σκοτεινή και ωμή γραφή του. Γόνος εύπορης οικογένειας, αποποιήθηκε από έφηβος την προνομιούχα καταγωγή του. Εγκατέλειψε το Κολέγιο Ιτον στα δεκάξι του, άλλαξε το όνομά του για να αποστασιοποιηθεί από την οικογένειά του και επέλεξε μια μποέμικη ζωή, ταξιδεύοντας στην Ευρώπη και κάνοντας δουλειές του ποδαριού, συχνά παράνομες: εμπειρίες που του χάρισαν μια βαθιά κατανόηση του κοινωνικού περιθωρίου, της φτώχειας και της απόγνωσης, θέματα που κυριαρχούν στο έργο του.
Η καριέρα του ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960 με το πραγματικό του όνομα, αλλά ήταν τη δεκαετία του 1980, υπό το ψευδώνυμο Ντέρεκ Ρέιμοντ, που βρήκε τη φωνή του. Τα μυθιστορήματά του χαρακτηρίζονται από έναν σκληρό, υπαρξιακό ρεαλισμό, μια γλώσσα κοφτή μα ποιητική και μια αμείλικτη ματιά στις πιο σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης φύσης. Αποκαλούσε το έργο του «αγγλικό νουάρ» για να το διακρίνει από το αμερικανικό hardboiled, καθώς έδινε έμφαση στην ψυχολογική βία και στην κοινωνική σήψη παρά στη δράση. Πέθανε από καρκίνο το 1994, αφήνοντας πίσω του μια κληρονομιά που συνεχίζει να επηρεάζει τους σύγχρονους συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας. Μας λέει η μεταφράστρια του βιβλίου Oλγα Καρυώτη: «Eνας αστυνομικός βρίσκει καταφύγιο στα πιο ειδεχθή εγκλήματα ψάχνοντας εξιλέωση για το δικό του κρίμα. Ο πόνος που τρώει τα σωθικά του γίνεται ακλόνητο πείσμα καθώς αναζητά μια κάποια δικαίωση για τους ξεχασμένους και αναλώσιμους ενός Λονδίνου που σαπίζει επικίνδυνα. Το προσωπικό κόστος μπροστά στην αποκάλυψη της αλήθειας τού είναι απολύτως αδιάφορο. Ο Ντέρεκ Ρέιμοντ χτίζει το νουάρ κρεσέντο του μεθοδικά προχωρώντας από το “Πέθανε με τα μάτια ανοιχτά” στο δεύτερο μυθιστόρημα της θρυλικής σειράς Factory Novels, τον “Απρίλη φονιά”, και προ(σ)καλεί τον αναγνώστη –και το εκδοτικό κατεστημένο της εποχής του– σε έναν ακόμη ανατριχιαστικό εφιάλτη που εκτυλίσσεται στο υπογάστριο μιας πρώην αυτοκρατορίας».
Το ταξίδι του Ντέρεκ Ρέιμοντ στον λαβύρινθο της βίας και της ψυχικής φθοράς, που προκαλεί η συνεχής επαφή με το σκοτάδι, συνιστά τη «γέννηση» του βρετανικού νουάρ.
Ερευνώντας τη φρικτή δολοφονία ενός άνδρα, από τους παράδρομους ενός παρακμιακού Λονδίνου μέχρι έναν κόσμο κατασκόπων, προδοτών και κυβερνητικής διαφθοράς, ο ανθυπαστυνόμος –ένας σκληρός, δίκαιος, αντισυμβατικός άνθρωπος ήδη στα όρια της ψυχικής κατάρρευσης, που δουλειά του είναι να κοιτάζει κατάματα την άβυσσο της ανθρώπινης φύσης– βυθίζεται σε έναν λαβύρινθο ηθικής αμφιβολίας, όπου τα όρια μεταξύ δικαίου και αδίκου, θύματος και θύτη, θολώνουν. Ο Ρέιμοντ χρησιμοποιεί την πλοκή σαν όχημα για να εξερευνήσει τη φύση του κακού, την κληρονομιά της βίας και την ψυχική φθορά που προκαλεί η συνεχής επαφή με το σκοτάδι. Η γλώσσα, αναγνωρίσιμη στους φαν, είναι ωμή, βίαιη, παράφορη και ταυτόχρονα λυρική. Eνα από τα κορυφαία έργα του Ρέιμοντ –κράμα Τσάντλερ, Σιμενόν, Χάμετ, Καμί, Σελίν…–, είναι ένα σκοτεινό, απαιτητικό αλλά και βαθιά ανθρώπινο αριστούργημα. Η εμπειρία της ανάγνωσης των Factory Novels είναι σωματική.
Πριν από τον «Απρίλη φονιά», είχαν προηγηθεί το «Πέθανε με τα μάτια ανοιχτά» (μτφρ. Βίκυ Λιακοπούλου, 2022 – «He Died with His Eyes Open», 1984) και το «Hμουν η Ντόρα Σουάρεζ» (μτφρ. Ολγα Καρυώτη, 2023 – «I Was Dora Suarez», 1990). Eτσι, απομένουν άλλα δύο για να έχουμε όλα τα μυθικά Factory Novels στα χέρια μας: «How the Dead Live» (1986) και «Dead Man Upright» (1993), με ήρωα τον ίδιο πάντα ανώνυμο ανθυπαστυνόμο του Τμήματος Ανεξιχνίαστων Υποθέσεων (A14) του Λονδίνου, στον οποίο ανατίθενται χαμένες υποθέσεις επίσης ανώνυμων «μικρών» ανθρώπων.
