«Ολοι οι τυχοδιώκτες είναι κατά κάποιον τρόπο παιδιά του Ομήρου», έλεγε ο Ούγκο Πρατ. Για τον ίδιο, η «Οδύσσεια» δεν ήταν απλώς ένα έπος, ήταν το απόλυτο μυθιστόρημα περιπέτειας. Ο Οδυσσέας, όπως και ο Κόρτο Μαλτέζε, μοιράζεται την ίδια ακόρεστη περιέργεια, την ανησυχία που δεν γαληνεύει ποτέ και τη βαθιά επιθυμία για ταξίδια. Ο ναυτικός που έκανε τον «πατέρα» του έναν διάσημο δημιουργό παγκοσμίως, γεννήθηκε από κινηματογραφικές εικόνες, βιβλία που τον σημάδεψαν και με μια έμφυτη ανάγκη για ελευθερία.
Ο Ούγκο Πρατ ξεκίνησε την πορεία του ως κομίστας που παρήγε τέχνη σε απίθανα μέρη. Ηταν ένας λόγιος αλήτης που γεννήθηκε στο Ρίμινι το 1927 και έζησε σε Ιταλία, Αιθιοπία, Αργεντινή, Αγγλία, Γαλλία και Ελβετία περιτριγυρισμένος από γελοιογράφους και καλλιτέχνες. Ξεκίνησε τη καλλιτεχνική ζωή του σε ηλικία 14 ετών, διανέμοντας ψυχαγωγικά σκίτσα στους Ιταλούς στρατιώτες που έφευγαν για τον πόλεμο της Αιθιοπίας τη δεκαετία του 1930.
Τρεις δεκαετίες αργότερα, ο αγαπημένος του πρωταγωνιστής, Κόρτο Μαλτέζε, θα εμφανιζόταν στο βιβλίο «Una ballata del mare salato» (Η μπαλάντα της Αλμυρής Θάλασσας), το πιο γνωστό γκράφικ νόβελ του Πρατ. Εκτοτε ο διάσημος τυχοδιώκτης ναύτης έγινε η ψυχή ενός ολόκληρου εικονογραφημένου κόσμου. Ο όρος «εικονογραφημένη λογοτεχνία» επινοήθηκε για να περιγράψει το έργο του Πρατ. Η δουλειά του έχει εκτεθεί στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, ενώ οι ιστορίες του Κόρτο Μαλτέζε έχουν μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες.
Ενόψει λοιπόν της επερχόμενης εκατονταετηρίδας από τη γέννηση και των τριάντα χρόνων από τον θάνατο του δημιουργού του Κόρτο Μαλτέζε, μια έκθεση-φόρος τιμής στον κόσμο του Ούγκο Πρατ παρουσιάζεται στην Ιταλία, στο Palazzo delle Papesse στη Σιένα. Περισσότερα από 300 έργα –σχέδια, γλυπτά, ακουαρέλες, βίντεο και ψηφιακές εγκαταστάσεις– περιγράφουν το σύμπαν του.
Στην είσοδο του παλατιού, ένα επιβλητικό άγαλμα του Κόρτο, ύψους 2,5 μέτρων και βάρους άνω των 250 κιλών, υποδέχεται τους επισκέπτες. Δημιουργήθηκε από τον Λίβιο Μπενεντέτι, φίλο του Πρατ, και είναι πιστό αντίγραφο του χάλκινου αγάλματος που βρίσκεται στην πλατεία Hugo Pratt στο Γκραντβό της Ελβετίας.
Οι «Φανταστικές γεωγραφίες» δεν παρουσιάζουν μόνο κόμικς και ακουαρέλες. Οι επιμελητές αναδεικνύουν την εξέλιξη ενός κομίστα που δεν σταμάτησε ποτέ να ταξιδεύει – κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Η έκθεση με τίτλο «Φανταστικές γεωγραφίες» δεν παρουσιάζει μόνο κόμικς και ακουαρέλες. Οι επιμελητές επιχειρούν να αναδείξουν την προέλευση και την εξέλιξη ενός δημιουργού που δεν σταμάτησε ποτέ να ταξιδεύει – κυριολεκτικά και μεταφορικά. Από την παιδική του ηλικία και την εκπαίδευσή του μέχρι τη βιβλιοθήκη των 17.000 τίτλων που συνέλεξε, ο Πρατ απορροφούσε εικόνες, λέξεις και εντυπώσεις, και με αυτά γονιμοποιούσε τη φαντασία του.
Η αγάπη του για τον κινηματογράφο ξεκίνησε νωρίς, όταν η γιαγιά του τον πήγαινε στο σινεμά για να δει γουέστερν και ταινίες όπως η «Ανταρσία στο Μπάουντι». Αυτές οι εικόνες γέννησαν το πάθος του για τον ναυτικό κόσμο, που θα γινόταν το σκηνικό του Κόρτο. Η λογοτεχνική του έμπνευση έρχεται από τον Στίβενσον, τον Ρεμπό, τον Κίπλινγκ, τον Ρίλκε, τον Σέλεϊ, τον Κόλεριτζ και τον Λόντον, ποιητές και συγγραφείς που κάνουν συχνά «περάσματα» στους διαλόγους των ιστοριών του.
Δεν λείπουν ούτε οι γυναικείες φιγούρες: δυναμικές, ρομαντικές, επαναστάτριες. Μοιράζονται με τον Κόρτο την αγάπη για την ελευθερία και τον σεβασμό στην περιπέτεια. Ο Πρατ είχε επίσης έντονη έλξη προς την Pop Art, με επιρροές από τον Γουόρχολ και τον Λιχτενστάιν, που εμπλούτισαν την αισθητική των κόμικς με σημαντικές εικαστικές αναφορές.
Ο Ούγκο Πρατ πέθανε στη Λωζάννη το 1995, αφήνοντας πίσω του έναν θησαυρό αφηγήσεων. Οπως εύστοχα είχε σημειώσει τότε ο Ουμπέρτο Εκο: «Ο Πρατ μετατρέπει τη δική του και τη δική μας νοσταλγία για τη λογοτεχνία σε υλικό περιπετειώδους αφήγησης».
«Hugo Pratt. Geografie immaginarie». Palazzo delle Papesse, Σιένα. Εως τις 19/10.
